[D66] Update: Inflatie in Nederland thans 20% (4)

Thu Feb 10 09:02:15 CET 2022

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  9 februari 2022
Auteur: Joost Pijpker & Geertje Tuenter
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/02/09/lege-schappen-stroeve-onderhandelingen-supermarkten-en-fabrikanten-staan-lijnrecht-tegenover-elkaar-a4087188

Lege schappen, stroeve onderhandelingen: supermarkten en
fabrikanten staan lijnrecht tegenover elkaar
--------------------------------------------------------
Door stijgende prijzen zijn de onderhandelingen tussen supermarkt en 
fabrikant moeilijker dan ooit. Het gevolg: gestaakte leveringen en lege 
schappen.

Wie winkelt bij Jumbo, zal het voorlopig even zonder de ontbijtkoek van 
Peijnenburg moeten stellen: de schappen zijn leeg of slecht gevuld. 
Online is het zelfs bijna of Peijnenburg niet bestaat. De meeste koeken 
zijn van de Jumbo-site gehaald. Net als de bekende speculoospasta van 
Peijnenburgs moederbedrijf Lotus.

Peijnenburg is maar een voorbeeld. Bij Jumbo is ook een deel van het 
Smaakt-assortiment, biologisch voedsel, niet of nauwelijks te krijgen. 
Albert Heijn kon tijdelijk geen snacks van Mora of chocoladereepjes van 
KitKat leveren. En bij online supermarkt Picnic zijn de chips van Lay's 
'even niet beschikbaar'.

Dat is onhandig voor de klant. Het geeft tegelijk een kijkje achter de 
schermen bij de jaarlijkse onderhandelingen tussen fabrikant en 
supermarkt - een onderwerp waar doorgaans vrijwel niets over naar buiten 
komt.

Die onderhandelingen gaan dit jaar uitzonderlijk moeizaam, vanwege 
flinke prijsstijgingen waar ieder bedrijf wel mee te maken krijgt. Zo 
moeizaam zelfs dat verschillende fabrikanten nog geen nieuwe contracten 
hebben gesloten met de supermarktketens. Normaal gesproken zijn de 
afspraken voor het eind van het jaar rond. Het zichtbare gevolg: lege 
schappen.

Mondjesmaat vertellen supermarkten waarom sommige producten niet 
leverbaar zijn. Picnic meldt klanten dat het geen Lay's chips kan 
verkopen omdat de 'voorwaarden van leverancier niet acceptabel' zijn. 
'We knokken voor de laagste prijs. Helaas kunnen we het nog niet eens 
worden met deze leverancier.'

Een woordvoerder van Albert Heijn vertelde in januari tegen vakblad 
Distrifood over twee conflicten, met Ad van Geloven (Mora) en de 
Zwitserse voedingsgigant Nestle (KitKat, Maggi, Nescafe). Nestle wilde 
volgens AH prijsstijgingen doorvoeren 'van boven de 20 procent'. Die 
zouden 'onvoldoende verklaarbaar zijn vanuit kostenstijgingen'. De 
gemoederen liepen zo hoog op dat beide fabrikanten hun leveringen 
tijdelijk staakten. Nestle reageerde dat die 20 procent 'verre van 
correct' is, maar wilde geen ander cijfer noemen omdat de 
onderhandelingen toen nog liepen.

Andere leveranciers reageerden nog summierder. Lotus wil bevestigen noch 
ontkennen dat het in de clinch ligt met Jumbo, en laat weten dat er geen 
leveringsproblemen zijn. Wel was topman Jan Boone tijdens de presentatie 
van de jaarcijfers dinsdag duidelijk over wie de stijgende kosten 
betaalt. 'Als een klant de hogere tarieven niet wil aanvaarden, maken we 
geen productiecapaciteit voor hem vrij', zei hij tegen Belgische media.

Een woordvoerder van De Smaakspecialist, eigenaar van onder meer Smaakt, 
laat eveneens weten dat de gesprekken iets tussen 'ons en onze klant' 
zijn. Kellogg's - tevens eigenaar van Pringles, de chips die bij Jumbo 
afgelopen weken moeilijk verkrijgbaar was - meldt dat de supermarktketen 
'een belangrijke partner' is en dat er verder geen commentaar wordt 
gegeven 'op lopende contractuele besprekingen'.

Maar de meeste fabrikanten houden zich stil. NRC sprak veertien 
bedrijven die aan veel Nederlandse supermarkten leveren. Sommige van hen 
hadden een conflict met een van hun afnemers, of hebben dat nog steeds. 
De fabrikanten wilden alleen op basis van anonimiteit spreken, om de 
onderhandelingen niet verder te bemoeilijken. De supermarkten hebben 
veel macht, zegt een woordvoerder van een voedingsfabrikant. 'Wij 
verkopen onze producten niet zelf. En als je niet in de schappen ligt, 
kost dat gewoon heel veel geld.'

Drie grote inkopers

Onderhandelingen over inkoopprijzen zijn, voor zowel inkoper als 
verkoper, een uiterst gevoelig onderwerp. De supermarkt wil dat 
concurrenten niet te weten komen dat zij misschien een net iets betere 
prijs hebben afgesproken. En als blijkt dat de onderhandelingen slecht 
gaan, kan een rivaal de aanval openen: juist dat product in de 
aanbieding doen en de klant weglokken.

Ook de fabrikant houdt de inhoud van onderhandelingen liever geheim. Die 
riskeert dat andere afnemers om dezelfde prijs komen vragen. Daarnaast 
weten ze dat supermarkten een sterke positie hebben, zeker tegenover 
middelgrote en kleine fabrikanten. Vrijwel alle inkoop in Nederland gaat 
via drie organisaties: Albert Heijn, Jumbo en Superunie, het 
inkoopverbond waar veel andere ketens toe behoren. Een leverancier kan 
het zich niet veroorloven met een van hen in onmin te raken.

In gewone jaren zijn zulke gesprekken vaak al lastig genoeg: ze kunnen 
weken duren. Maar dit jaar lopen de onderhandelingen nog veel moeizamer 
en harder dan anders, vertellen leveranciers. Dat komt doordat de 
toeleveringsketens na twee jaar coronapandemie wereldwijd flink zijn 
verstoord, en eigenlijk alles schaarser en dus duurder is geworden. 
Fabrikanten zijn daardoor aanzienlijk meer kwijt voor grondstoffen, 
verpakkingsmateriaal, energie, personeel en transport.

Een bierbrouwer bevestigt hoe uitzonderlijk hard dat gaat. 'Er is geen 
product in de inkoopketen dat niet in prijs is gestegen.' Normaal gaan 
zijn kosten elk jaar 1 tot 3 procent omhoog of omlaag, nu zijn de 
schommelingen veel sterker. Zijn toeleveranciers vragen bijvoorbeeld 50 
procent meer voor mout dan vorig jaar, het karton voor verpakkingen is 
net zo hard gestegen. Bij glas en blik gaat het volgens hem om zo'n 10 
procent.

'Er is dit jaar eigenlijk niks dat meevalt', vat een fabrikant van onder 
meer bakkerijproducten de situatie samen. Hij vertelt dat hij 40 procent 
meer kwijt is aan graan dan vorig jaar en dat kokosvet meer dan 
verdubbeld is in prijs. Voor zijn verpakkingen is hij 60 procent meer 
gaan betalen.

'Weinig tot geen begrip'

Voor fabrikanten is het sommetje simpel: als alles duurder wordt, zal 
ook de supermarkt meer moeten betalen. Die moet dat maar weer 
doorberekenen aan de consument. Alleen hebben de supermarkten andere 
belangen. Zij zetten alles op alles om de consument te behagen met 
aantrekkelijke prijzen. Wie te duur wordt, verliest klanten.

'Elke twee maanden krijgen supermarkten te maken met van die 
prijsmetingen van de Consumentenbond', zegt een fabrikant van drankjes. 
'Ze zijn als de dood dat daaruit blijkt dat hun prijspeil omhoog gaat.'

Daarbij verdenken de supermarkten sommige fabrikanten ervan dat zij de 
hoge inflatie van dit moment gebruiken als smoesje om hun prijzen nog 
wat extra te verhogen, zoals Albert Heijn deed in het geval van Nestle - 
wat dit voedingsbedrijf dus ontkent. Inmiddels is Albert Heijn eruit met 
Nestle en volgens een woordvoerder zijn er ook 'geen issues' meer met 
andere fabrikanten. Op andere vragen wilde het bedrijf niet ingaan.

Concurrent Jumbo zegt ook goed op te letten of leveranciers niet te veel 
vragen. Het bedrijf verzamelt 'feiten en analyses' over 'onderliggende 
prijsstijgingen voor bijvoorbeeld grondstoffen, transport en/of 
energie', laat een woordvoerder schriftelijk weten. Extra 
prijsverhogingen door leveranciers zijn 'onwenselijk' omdat dit 'de 
inflatie onnodig verder aanwakkert'.

Verschillende leveranciers die NRC sprak, noemen Jumbo een taaie 
onderhandelaar die weinig begrip heeft voor stijgende prijzen. Een 
fabrikant vertelt dat hij zich bereid toonde een deel van de toegenomen 
kosten zelf op te vangen, maar nog steeds vond de supermarktketen het te 
duur. 'Dan ga je wel denken: als een inkoper je niet de prijsstijging 
gunt die nodig is voor een gezonde bedrijfsvoering - misschien moeten we 
dan stoppen.'

Een andere leverancier zegt dat hij van een Jumbo-inkoper te horen kreeg 
dat het bedrijf de supermarktprijs niet wilde verhogen, maar ook geen 
marge wilde inleveren. Er was 'weinig tot geen begrip voor de enorme 
prijsfluctuaties aan de achterkant', zegt hij. ' Ik heb meerdere keren 
aangegeven: voor ons is het echt nood.'

Voor dit bedrijf was het conflict uiteindelijk reden de levering een 
tijdlang te staken. 'Als je 2 of 3 procent uit elkaar ligt, lever je 
vaak wel gewoon door en kom je er gaandeweg alsnog uit. Maar hier waren 
de verschillen zo groot dat dat niet kon.' Uiteindelijk kwamen beide 
partijen alsnog tot elkaar. De fabrikant wil, vanwege herleidbaarheid, 
niet zeggen hoeveel prijsverhoging hij uiteindelijk heeft gekregen.

Jumbo laat desgevraagd weten niet in te kunnen gaan op gesprekken met 
leveranciers. Wel meldt de keten dat als een fabrikant zich in deze 
situatie 'reeel' opstelt, Jumbo dat ook doet. Maar als de verhogingen in 
de ogen van het winkelbedrijf 'alleen zijn gericht op een hogere marge 
voor de leverancier', dan kan Jumbo zich 'inderdaad harder opstellen, 
maar in ieder geval fair'. Een woordvoerder wil niet zeggen met hoeveel 
leveranciers het bedrijf nog in conflict is.

Dat het zover komt dat een fabrikant stopt met leveren, zegt volgens 
andere leveranciers veel over hoe hoog een conflict is opgelopen. Zo'n 
ingreep is echt de laatste uitweg, legt een drankenmaker uit. Een leeg 
schap is nu eenmaal slecht voor de fabrikant. Wie bij Albert Heijn een 
tijdje lang geen KitKat kan vinden, koopt misschien wel een andere 
chocoladereep. Maar ook AH lijdt pijn: echte fans van KitKat gaan naar 
de concurrent. 'Zoiets kost altijd geld, voor iedereen', zegt de 
drankenfabrikant. 'Je laat het alleen zover komen als je echt niet 
anders kunt.'

--------
(c) 2022 Mediahuis