[D66] Forse kritiek op nieuwe, permanente 'coronawet' (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #936, addendum #2)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Trouw
Datum:  14 augustus 2022
Auteur: Wilma Kieskamp
URL:    
https://www.trouw.nl/politiek/de-nieuwe-macht-van-de-senatoren-waarom-de-eerste-kamer-zo-n-punt-maakt-van-de-nieuwe-coronawet~bc0295f4/


De nieuwe macht van de senatoren: waarom de Eerste Kamer zo'n punt
maakt van de nieuwe coronawet
------------------------------------------------------------------
Een nieuwe coronawet stuit nu al op massieve kritiek in de Eerste Kamer. 
De kritiek is inhoudelijk, maar toont ook de nieuwe macht van de 
senatoren.

De Eerste Kamer laat opnieuw de tanden zien, niet voor het eerst dit 
jaar. De senatoren moeten veel meer te zeggen krijgen over 
coronamaatregelen en bij een epidemie kunnen meebeslissen over concrete 
maatregelen. Linkse en rechtse partijen uit de oppositie willen dat het 
kabinet nog eens flink sleutelt aan de op handen zijnde nieuwe 
'coronawet', die de tijdelijke noodwetten van eerder moet gaan 
vervangen.

Minister Ernst Kuipers (volksgezondheid) wil de nieuw wetgeving op korte 
termijn door de Tweede en Eerste Kamer loodsen. Maar de 
oppositiepartijen vormen vast een opvallend front. En dat gaat via de 
Eerste Kamer.


Bijna de hele oppositie tekende de oproep

Dat het hen ernst is blijkt wel uit de vorm waarin de oppositiepartijen 
hun protest hebben gegoten. Partijen die normaal gesproken elkaars 
politieke tegenstander zijn en die onderling totaal verschillend denken 
over corona, tekenden een gezamenlijke oproep aan minister Kuipers. Van 
de PVV tot GroenLinks, van Forum voor Democratie tot de PvdA, van de 
groep-Nanninga (verbonden aan oppositiepartij JA21) tot de Partij voor 
de Dieren: de bijna voltallige oppositie stelt zich in deze kwestie op 
als een blok. Alleen de SGP sloot zich niet aan bij de actie.

De definitieve coronawet moet anders, is de eis, met 'betekenisvolle 
zeggenschap' voor de Eerste Kamer. In het huidige wetsontwerp houdt de 
Eerste Kamer alleen een rol aan het begin van een epidemie. Op het 
moment dat een kabinet in de toekomst de gereedschapskist wil openen met 
coronabevoegdheden en coronamaatregelen, moet de Eerste Kamer instemmen.

Maar welke stukken gereedschap er op welk moment tijdens een crisis 
concreet uit de kist worden gehaald, daarover zal alleen de Tweede Kamer 
meebeslissen. De Eerste Kamer blijft op afstand, wat het kabinet 
betreft. Een te actieve rol voor de Eerste Kamer bij de virusbestrijding 
past niet in de rolverdeling tussen beide Kamers, vindt het kabinet. Het 
politieke primaat ligt bij de Tweede Kamer.


Oude ergernissen

Waarom maken de senatoren er zo'n hard punt van dat de coronawet moet 
worden aangepast? Het heeft om te beginnen alles te maken met oude 
ergernissen uit de afgelopen coronacrisis. De Eerste Kamer voelt zich 
niet serieus genomen.

In de coronacrisis stond het parlement aanvankelijk bij veel besluiten 
buitenspel; noodwetgeving zette de toon. Naarmate de epidemie vorderde, 
eisten beide Kamers meer zeggenschap op. Doordat de coalitie er geen 
meerderheid heeft, strandde de laatste verlenging van de tijdelijke 
coronawet in de Eerste Kamer. De senatoren vinden dat het coronabeleid 
dankzij hen is bijgestuurd. En daar mag tegenover staan dat het kabinet 
extra goed luistert naar hun kritiek nu er een definitieve coronawet 
komt.

Maar van de eerdere kritiek ziet de Eerste Kamer weinig terug in de 
nieuwe coronawet - officieel: de wet publieke gezondheid. Sowieso is de 
oppositie teleurgesteld dat het ontwerp van de wet niet veel grote 
veranderingen brengt in de manier waarop bevoegdheden en maatregelen 
worden geregeld. Het lijkt wel een 'kopie', mopperen de senatoren. Is 
dit alles na zoveel debat over grondrechten? Een wet die een kopie is 
'zal niet worden aanvaard', zo is de sfeer. Desnoods kan de Eerste Kamer 
de hele coronawet wegstemmen.


Fundamentele discussie

Wat dat betreft is de gezamenlijke brief ook een breekijzer waarmee de 
senatoren vast de inhoudelijke discussie in een vroeg stadium willen 
afdwingen. De oppositie vindt dat coronamaatregelen zo ingrijpen in 
grondrechten van burgers, dat ook in de acute fase van een epidemie elke 
afzonderlijke maatregel of bevoegdheid ook door de Eerste Kamer moet 
kunnen worden geactiveerd dan wel gedeactiveerd. De Eerste Kamer wil 
desnoods de Tweede Kamer kunnen overrulen als de Eerste Kamer vindt dat 
grondrechten in het geding zijn.

Op deze punten 'rammelt de nieuwe wet verschrikkelijk', aldus senator 
Annabel Nanninga van de groep-Nanninga, die verbonden is met de rechtse 
oppositiepartij JA21.

De discussie wordt wie democratisch gezien het laatste woord zou moeten 
hebben over mondkapjes of een verplichte afstandsregel: de rechtstreeks 
gekozen Tweede Kamer, of de indirect gekozen Eerste Kamer? De Raad van 
State vond eerder dat zo'n rol niet toekomt aan de Eerst Kamer.


Nieuwe macht

De senatoren van de oppositie geven nog niet op: dat ging over de 
tijdelijke noodwetten. In een structurele coronawet moet de lat hoger 
liggen, met dubbele parlementaire zeggenschap.

De kritiek is inhoudelijk, maar toont ook de nieuwe macht van een steeds 
zelfbewustere Eerste Kamer. De oppositie heeft er de laatste jaren bijna 
altijd een meerderheid. De coalitie van Rutte-IV komt er zes zetels 
tekort. Met dat wapen in handen kreeg de coalitie het afgelopen jaar via 
de Eerste Kamer meer gedaan dan via de Tweede Kamer. Ook rond de 
coronawet zullen de discussies weer hoog oplopen.

--------
(c) 2022 DPG Media B.V.