[D66] Sigrid Kaags 'nieuwe leiderschap' is besmeurd geraakt

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  22 april 2022
Auteur: Philip de Witt Wijnen
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/04/22/sigrid-kaags-nieuwe-leiderschap-is-besmeurd-geraakt-a4117095


Sigrid Kaags 'nieuwe leiderschap' is besmeurd geraakt
-----------------------------------------------------
Integriteitskwestie Na een voor D66 erg lastige week kan Kaag zich nu 
moeilijker profileren als 'hoeder van de morele agenda'.

Schaamte, frustratie, boosheid. En nog heel veel vragen. Hoe heeft het 
zo mis kunnen lopen?

Binnen D66, zowel bij 'gewone' leden als bij een 'partijprominenten', 
heeft de afwikkeling van de affaire rond het grensoverschrijdend gedrag 
van vooraanstaand partijadviseur Frans van Drimmelen er diep in gehakt. 
Met als tragische apotheose de stroeve persconferentie van afgelopen 
donderdag. Daarin poogden partijleider Sigrid Kaag en voorzitter Victor 
Everhardt na dagen van zwijgen openheid van zaken te geven.

De publieke spijtbetuiging werd gewaardeerd, de belofte tot beterschap 
ook, maar de formalistische, afstandelijke toon en de kribbige, 
geirriteerde houding tegenover vasthoudende vragenstellers leidde tot 
slechte recensies. Bijna Ruttiaans verklaarde Kaag dat sommige voor haar 
vervelende details haar 'niet meer voor de bril staan'. In het nauw 
gedreven verweet ze op enig moment de aanwezige media meer aandacht 
'voor de ophef te hebben dan voor het slachtoffer'. Oud-Tweede Kamerlid 
Boris van der Ham twitterde die avond: 'Ergens wel geruststellend dat er 
ondanks de honderden communicatiedeskundigen rond het Binnenhof nog 
steeds een persconferentie op werkelijk alle fronten kan ontsporen.' 
Staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media) zei vrijdagochtend 
voorafgaand aan de wekelijkse ministerraad dat ze een persconferentie 
had gezien waarbij 'iedereen behoorlijk in de kramp' was geschoten, met 
'veel frustratie, boosheid en onkunde'.

Integriteitskwesties zijn voor geen enkele organisatie - bedrijf, 
voetbalclub, politieke partij - prettig en eenvoudig. Voor D66 is de 
affaire rond Frans van Drimmelen om twee redenen extra pijnlijk. 
Allereerst: de partij waar onder de vorige partijleider, Alexander 
Pechtold, marketing, damage control en beeldvorming zo belangrijk zijn 
geworden, moet constateren dat het de afgelopen week juist op die punten 
finaal misliep. Er was geen enkele regie op de newsflow, ingezet door de 
onthullingen vorige week zaterdag door de Volkskrant. Daaruit bleek dat 
de werkelijke conclusies uit het onderzoeksrapport van bureau BING naar 
de misdragingen van Van Drimmelen jegens een medewerker van het 
partijbureau onder de pet zijn gehouden. En ondanks herhaaldelijk 
aandringen had Kaag zich niet adequaat over het slachtoffer ontfermd.


Onbereikbaar

De eerste reactie van het partijbestuur op de publicatie werd door een 
snel groeiende groep D66-leden als te slap beschouwd. Kaag was na 
zaterdag dagen onbereikbaar voor een toelichting - niet alleen doordat 
ze als minister van Financien voor een G20-top naar de Verenigde Staten 
was afgereisd. De Tweede Kamerfractie wist zich evenmin raad met de 
pijnlijke kwestie. Fractievoorzitter Jan Paternotte kwam dinsdag niet 
veel verder dan dat ook hij er ' buikpijn' van had gekregen. Overige 
Kamerleden speelden verstoppertje voor de parlementaire pers. Wat ook 
niet door de pr-experts van de partij kon zijn bedacht was dat Van 
Drimmelen woensdagmiddag, via het AD, zelf ineens naar buiten trad met 
de verklaring dat hij zijn lidmaatschap van D66 had opgezegd.

Partijvoorzitter Everhardt haastte zich hierop te verklaren dat het 
bestuur Van Drimmelen 'met klem' had gevraagd om dat te doen. Dat klonk 
niet erg gecoordineerd. De vlucht naar voren van Van Drimmelen betekende 
hoe dan ook dat de weg naar de zwaarste sanctie die de partij hem had 
kunnen, en wellicht had willen opleggen - royement - was afgesneden.

Het tweede extra kwetsbare punt is fundamenteler. D66 profileert zich 
onder het leiderschap van Sigrid Kaag als hoeder van de morele agenda. 
In kort bestek: politiek bedrijven moet eerlijker, transparanter, 
democratischer en inclusiever - met nog meer oog voor kwetsbaren of 
achtergestelden. Kaag, in september 2020 aangewezen als partijleider, 
ging de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen in met de slogan 
'Nieuw leiderschap'. Dit betekent, zei ze bijvoorbeeld in NRC kort na 
haar aantreden als lijsttrekker, 'dat je niet wegkijkt.' En: 'Ook dat ik 
durf te zeggen: hier ben ik absoluut niet tevreden over.' Soms, zoals op 
Internationale Vrouwendag 2021, poogde ze nieuw leiderschap te verbinden 
met concrete kwesties. Zo riep ze vrouwen en meisjes op zich 'niet klein 
te laten maken'. 'Droom groot. Sta op. En hou nooit je mond!' Deze week 
werden haar die woorden nog eens voorgehouden.


Manifest

Vorig jaar omarmde Kaag een manifest van een D66-werkgroep die 'Nieuw 
leiderschap' specifiek wil maken. Met aanbevelingen als: 'Een beroep op 
falend geheugen is niet langer acceptabel', 'Er verdwijnen geen 
documenten meer' en 'Spijt betuigen is niet altijd voldoende' zou D66 
het voortouw moeten nemen in wat de 'nieuwe bestuurscultuur' ging heten.

Gerda Oskam, een van de opstellers van het manifest, bekeek de 
persconferentie donderdag met lede ogen. Tja, verzucht ze een dag later, 
'Nieuw leiderschap kan zich ook tegen je keren.' Het is voor D66 een 
'besmeurd begrip' geworden waar de partij last van heeft. Terecht, denkt 
Oskam. 'De partijtop heeft zo'n grote broek aan getrokken over dat 
nieuwe leiderschap, zonder er zelf invulling aan te geven. Dat blijkt 
helaas uit deze nare kwestie.'

Oskam en veel andere ondertekenaars van de open protestbrief van eind 
vorige week misten een belangrijk element in de reflectie van de 
partijleiding: niet zozeer de vraag wat er is misgegaan, als wel: waarom 
het is misgegaan? Over drie weken houdt de partij een ledenbijeenkomst, 
over twee maanden een congres. Scherpe vragen en afwijzende moties 
liggen al klaar. Sigrid Kaag is nog niet van lastige vragenstellers 
verlost.

--------
(c) 2022 Mediahuis