[D66] 6 vragen over corona-nu variant (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #821)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  26 november 2021
Auteur: Maarten Keulemans
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/is-de-coronamutatie-uit-zuid-afrika-nog-te-stoppen-dit-weten-we-over-de-nu-variant~b7e11501/
Ref:    
https://www.trouw.nl/zorg/wat-we-nu-weten-over-de-flink-gemuteerde-coronavariant-in-zuid-afrika~b60bd4ab/


Is de coronamutatie uit Zuid-Afrika nog te stoppen? Dit weten we
over de 'nu'-variant
----------------------------------------------------------------
Virologen en epidemiologen slaan alarm: de nu-variant uit Zuid-Afrika 
zou de regels van het spel - opnieuw - helemaal kunnen veranderen. Wat 
weten we inmiddels? Een handleiding in zes vragen.


Is de variant nog wel te stoppen?

In Europa is de nieuwe variant van het coronavirus nog niet 
gesignaleerd. En met een vliegverbod uit zuidelijk Afrika hoopt men dat 
zo te houden ook. Het is alleen zeer de vraag of dat wel lukt, zegt 
viroloog Chantal Reusken (RIVM). 'De maatregelen om dit virus te 
vertragen lijken me noodzakelijk. Het seizoen zit niet mee, en we hebben 
al problemen genoeg. Tegelijkertijd leert de historie dat het erg lastig 
is om een virus buiten de deur te houden. Denk aan de deltavariant, uit 
India: ook die heeft in korte tijd de hele wereld bereikt.'


Waarom zijn virologen zo bezorgd?

De virusvariant - die waarschijnlijk de aanduiding 'nu' zal krijgen, 
naar de Griekse letter 'ν' - lijkt in Zuid-Afrika de deltavariant 
razendsnel te verdringen. Dat duidt erop dat hij nog besmettelijker is 
dan het toch al zeer besmettelijke deltavirus: volgens de eerste 
schattingen, zo'n 25 tot 30 procent. En een virus dat besmettelijker is 
betekent dat er nog meer maatregelen, en een nog hogere vaccinatiegraad, 
nodig zijn om rondgang van het virus tegen te houden.

In de Zuid-Afrikaanse provincie Gauteng ging het virus in drie weken 
tijd van 1 naar 30 procent van alle besmettingen, vertelt Reusken. 
Bovendien zien virologen in andere provincies een vreemd signaal in hun 
wattenstaafjestests, dat lijkt te duiden op de aanwezigheid van het 
virus. Omdat het virus zulke afwijkende stekels heeft, reageren sommige 
wattenstaafjestests er iets anders op.


Word je er ook zieker van?

Dat is nog niet te zeggen. Tegelijk staat vast dat de variant allerlei 
wijzigingen heeft ondergaan aan zijn uitsteeksels die virologen kennen 
van eerdere probleemvarianten. Daardoor kan hij de bescherming door 
vaccins misschien deels ontwijken, of kunnen mensen die beschermd zijn 
door een eerdere infectie, misschien alsnog ziek worden. 'De duiding is 
nog erg moeilijk. Maar de eerste signalen zijn niet fijn, om het zo maar 
eens te zeggen', zegt Reusken.


Waar blijven eigenlijk de 'varianten-vaccins'?

De huidige vaccins zijn in principe razendsnel af te stemmen op 
eventuele nieuwe varianten, zo beloofden vaccinologen altijd. De nieuwe 
generatie coronavaccins zijn immers gebouwd rondom een bepaald stuk 
genetische code, die het lichaam leert hoe het uitsteekseleiwit van het 
virus eruitziet. In geval van een virus met andere uitsteeksels hoeft 
men die code alleen maar bij te werken, een beetje zoals een 
virusscanner op de computer soms moet worden geupdated met de nieuwste 
computervirussen die in omloop zijn.

Tot dusver beschermden de coronavaccins echter dermate goed tegen de 
alfa-, beta-, gamma- en deltavariant van het coronavirus, dat 
vaccinfabrikanten zo'n update nog niet nodig achtten. Wel gebruikt men 
de tussentijd om alvast te oefenen. Zo test fabrikant Pfizer momenteel 
een betavariant-specifiek coronavaccin op 930 proefpersonen in 
Duitsland, en zijn er in de VS proeven in voorbereiding met vaccins 
tegen de beta- en deltavariant, door fabrikant Moderna.

Zo wil men ervaring opdoen met de procedures die nodig zijn om een 
variantenvaccin snel te ontwikkelen, te testen en op de markt te 
brengen, als de nood aan de man is. 'Oefenen met bestaande varianten 
lijkt een verstandige aanpak', zei vaccinontwikkelaar Paul Bieniasz 
onlangs in vakblad Nature. Onduidelijk is nog of de nu-variant voldoende 
aanleiding is om zo'n variantenvaccin te lanceren.


Waar komt het virus precies vandaan?

Veel experts gaan ervan uit dat de variant niet is ontstaan in 
Zuid-Afrika zelf, maar elders. Omdat in veel Afrikaanse landen 
coronavirussen niet goed genetisch worden uitgelezen, is het immers 
denkbaar dat het virus lang onder de radar is gebleven, totdat het in 
Zuid-Afrika tegen de lamp liep. Een sterke aanwijzing daarvoor is dat de 
variant opvallend oude wortels heeft: hij is verwant aan de 
allervroegste coronavirussen die begin vorig jaar ontstonden, in plaats 
van aan de latere varianten.

Dat kan van alles betekenen, zei viroloog Marion Koopmans al eerder 
tegen deze krant. Misschien sluimerde het virus in een bepaald land 
totdat hij een mutatie opdeed waardoor hij ineens 'opgevoerd' raakte en 
zich kon verspreiden. Of misschien heeft het virus zich een poosje 
schuilgehouden in een dierlijke gastheer, waar hij muteerde tot zijn 
huidige vorm en weer oversprong naar de mens.


Onder de motorkap: wat maakt de variant bijzonder?

De nieuwe variant heeft 32 mutaties ondergaan aan zijn uitsteeksels, 
plus nog eens tientallen in andere onderdelen. Bij zo'n mutatie krijgt 
een virus, doordat er bij de voortplanting soms kleine foutjes in zijn 
genetische bouwplan sluipen, op een bepaalde plek een ander 
bouwsteentje. Zo draagt de huidige variant de mutatie genaamd 'N501Y': 
op plek nummer 501 is in plaats van bouwsteen 'N' (asparagine) het 
aminozuur 'Y' (tyrosine) gekomen. Een wijziging, die ook al werd gezien 
bij de 'Britse' variant en de als gevaarlijk beschouwde nertsenvariant 
in Denemarken.

Wat dat precies voor gevolgen heeft, is echter een ander verhaal. 'Lang 
niet elke mutatie heeft betekenis', zegt hoogleraar coronavirologie Eric 
Snijder (LUMC). 'Er zitten hier mutaties bij die bekend zijn als 
probleemmutaties, zoals N501Y, en mutaties die geheel nieuw zijn. Plus: 
de kans bestaat dat bepaalde mutaties pas in combinatie met anderen 
problemen geven. Het zou natuurlijk mooi zijn als we puur op basis van 
het bouwplan konden zeggen hoe problematisch dit virus is, maar zo werkt 
het helaas niet. Ik denk dat de realiteit is dat daarvoor weken of 
maanden onderzoek nodig zijn.'

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.