[D66] Rekenkamer kraakt financieel beheer De Jonge (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #670, addendum 4)

Sat May 22 10:33:21 CEST 2021

Bron:   Volkskrant
Datum:  22 mei 2021
Auteur: Frank Hendrickx en Tom Kreling
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/ministerie-betaalde-onderneming-voor-levering-afgekeurde-maskers-uit-china~b2bb01eb/

Ministerie betaalde onderneming voor levering afgekeurde maskers
uit China
----------------------------------------------------------------

Een verpakkingshandelaar uit Wijchen ging in maart vorig jaar voor het 
ministerie op zoek naar mondkapjes in China. Hij leverde er uiteindelijk 
19 miljoen, waarvan er 15 miljoen werden afgekeurd. Toch kreeg hij er 
miljoenen voor betaald.

Verpakkingen, daar draait het bedrijf van ondernemer Maarten Halma uit 
Wijchen om. Bekers van kunststof, bakjes van suikerriet, bestek van 
bamboe, kartonnen gebaksdozen: hij levert het allemaal. Sinds hij in 
1990 met zijn bedrijf Halma Solutions begon, is hij altijd op zoek naar 
nieuwe dingen. Zo is hij in het voorjaar van 2020 in het nieuws omdat 
hij een uitvinder heeft geholpen met het ontwerp van een nieuwe 
pizzaverpakking. De doos heeft een soort draaischijf, waardoor je er een 
stukje uit kan halen zonder de hele doos open te hoeven doen. Dan blijft 
de rest van pizza goed warm.

In het voorjaar van 2020 stort Halma zich met zijn bedrijf op een nieuwe 
markt waarin hij geen ervaring heeft: mondkapjes. Door de acute opmars 
van het coronavirus is er een groot gebrek aan medische hulpmiddelen. 
Iedereen die bij het ministerie van VWS aanklopt met aanbiedingen is van 
harte welkom. Het ministerie komt zo ook in contact met Maarten Halma. 
Want als verpakkingshandelaar beschikt hij over goede contacten in China 
en kan hij aan mondkapjes komen, vertelt hij het ministerie.

In maart 2020 sluit Halma Solutions een overeenkomst met de overheid 
voor de levering van miljoenen mondkapjes. Een deal die slecht uitpakt, 
zo onthulde onderzoeksplatform Follow The Money eerder deze week, op 
basis van documenten die de Volkskrant ook in handen heeft. Niet voor de 
ondernemer, die kreeg keurig betaald. Wel voor de overheid, die er 
inferieure mondkapjes voor terugkreeg die nog steeds in bergen liggen 
opgeslagen in een magazijn.

Inkooporganisatie

Uit nieuwe informatie die de Volkskrant ontving, blijkt dat het 
ministerie het debacle met de afgekeurde mondkapjes en de 
miljoenenschade die dit opleverde geen belemmering vond om opnieuw met 
Maarten Halma in zee te gaan. De deal wordt uiteindelijk tegengehouden 
door de inkooporganisatie van het ministerie, het Landelijk Consortium 
Hulpmiddelen (LCH).

Terug naar de mondkapjes van Halma Solutions. Op 16 maart 2020 sluit de 
ondernemer een deal met de overheid voor de levering van ruim 34 miljoen 
mondkapjes. In totaal krijgt de ondernemer daar ruim 69 miljoen euro 
voor. Uit interne stukken van het ministerie blijkt dat Maarten Halma 
tussen de 1,95 euro en 2,50 euro per mondkapje ontvangt. Een 'reele 
prijs' volgens het ministerie, 'geen hoge marge', zo staat in een 
vertrouwelijk memo. De overheid betaalt ruim 36 miljoen euro vooruit en 
neemt tevens de kosten van het transport en opslag op zich.

Uiteindelijk levert het bedrijf circa 19,2 miljoen mondkapjes af. Maar 
al snel blijkt met het grootste deel daarvan van alles mis te zijn, als 
het RIVM de maskers test. Elastiekjes laten los. De pasvorm is niet 
goed. Bij de kin zit ruimte. Het masker verschuift. Of het neusstuk 
sluit niet goed aan. En bovendien is de documentatie niet op orde. In 
totaal worden bijna 15 miljoen exemplaren van de geleverde kapjes 
afgekeurd. Een deel is zo slecht dat ze vernietigd moeten worden, stelt 
LCH. Leverancier Halma krijgt van de door de overheid ingestelde 
inkooporganisatie LCH het predikaat 'slecht'.

Ontvangstbewijzen

De zaak van Halma Solutions past precies bij de kritiek die de Algemene 
Rekenkamer deze week had op de bedrijfsvoering van het ministerie van 
VWS in het jaarlijkse rapport over de staatsfinancien. Het ministerie 
van Hugo de Jonge heeft onder grote druk miljarden euro's uitgegeven aan 
mondkapjes, testmaterialen en beademingsapparatuur voor 
zorginstellingen, maar heeft die uitgaven zeer slecht geadministreerd. 
Daardoor kan de Rekenkamer niet achterhalen of het geld goed besteed is. 
Het ministerie kan bijvoorbeeld geen ontvangstbewijzen voor geleverde 
goederen overleggen.

Van de mondmaskers van Halma raken er ruim 328.000 maskers zoek. 'Deze 
zijn volgens Halma wel geleverd, maar komen niet voor in de 
administratie van LCH.' De jurist van het ministerie in een intern memo 
over de niet zo sterke juridische positie van de overheid: 'Daarom 
stellen we voor Halma wat betreft deze 328.796 maskers het voordeel van 
de twijfel te geven.'

De mislukte deal is daarna voer voor juristen, blijkt uit vertrouwelijke 
stukken, waarbij de overheid geen heel sterke positie heeft. Zo schrijft 
een van de juristen van het ministerie in een vertrouwelijk memo in 
december vorig jaar dat 'het juridisch slecht verdedigbaar' is om Halma 
aan te spreken 'op wanprestatie voor de levering van niet-deugdelijke 
maskers'.

Netwerk

Een woordvoerder van VWS zegt nu dat Halma een uitstekend netwerk heeft 
in China en daarom vorig jaar VWS aanbood om te helpen. 'Halma werd dus 
niet alleen gevraagd om mondmaskers aan VWS te leveren, maar ging vooral 
ook namens VWS op zoek naar leveranciers in China die maskers konden 
leveren die voldeden aan de Europese kwaliteitseisen. Vandaar de keuze 
dat de risico's en ook de kosten voor transport door VWS werden gedragen 
en niet door Halma.'

Dus komen de juristen van Halma en het ministerie overeen dat de 
ondernemer voor de reeds geleverde 19 miljoen mondkapjes ruim 38 miljoen 
euro krijgt. Omdat hij al een voorschot van 36 miljoen euro heeft 
gekregen, moet de overheid hem, inclusief transport- en opslagkosten, 
nog een restant van 6,9 miljoen euro betalen.

De overheid stuurt een partij van 8 miljoen van de afgekeurde maskers 
terug naar ondernemer Halma. Die gaat hij proberen om in Duitsland te 
verkopen. Als het hem lukt, die daar aan een koper te slijten, gaat de 
opbrengst af van het restant dat de overheid hem nog moet betalen, 
spreken beide partijen af. Een berg van dik 6 miljoen afgekeurde maskers 
slaat de overheid op.

Ondernemer Maarten Halma zegt in een reactie dat hij eerder mondkapjes 
die hier waren afgekeurd in Duitsland kon verkopen. 'Ook aan de Duitse 
overheid. Ze werken daar met andere testbedrijven.' Hij zegt dat er met 
het ministerie geen discussie is geweest over terugbetalen van zijn 
winsten, nadat de kapjes waren afgekeurd. 'Of ik dat zelf misschien had 
moeten aandragen? Zou jij dat doen?'

Certificaten

Halma schetst hoe er in de eerste periode van de pandemie 'paniek in de 
hele wereld was'. 'We hebben alles, maar dan ook echt alles gedaan om te 
controleren of de kwaliteit goed was, of de certificaten klopten. Maar 
ja, we kwamen in een chaos terecht.' Waarom zijn mondkapjes in Nederland 
werden afgekeurd, zegt hij niet te weten. ' Het was blijkbaar niet de 
kwaliteit die verwacht werd.'

Toch heeft ondernemer Maarten Halma na de mondkapjesdeal de smaak te 
pakken met de medische hulpmiddelen. Want terwijl aan de ene kant 
juristen van het ministerie bezig zijn met het aftimmeren van de 
mislukking, meldt Halma zich via via weer met een nieuw aanbod bij het 
ministerie.

Op vrijdag 2 oktober 2020 mailt de manager inkoop van het Erasmus MC de 
plaatsvervangend directeur Geneesmiddelen en Medische Technologie bij 
VWS dat het belangrijk is om de voorraden handschoenen in de gaten te 
houden. Want het tekort aan mondkapjes mag dan verdwenen zijn, de vraag 
naar handschoenen is nog altijd erg groot in de zorg. Of ze niet een 
team moeten opzetten met het LCH?

Ze mailt een paar dagen later terug dat ze het een mooi voorstel vindt. 
Direct schrijft de inkoper van het Erasmus MC enthousiast terug. 'Nu 
ontstaat er momenteel ineens een interessante mogelijkheid. Een van de 
inkopende partijen van VWS van het eerste uur is na de maskers 
doorgegaan met handschoenen', schrijft hij aan de plaatsvervangend 
directeur. 'Het betreft Maarten Halma, en hij geeft aan dat hij in de 
laatste fase zit voor de aanschaf van productiecapaciteit, rechtstreeks 
bij een fabriek.'

De plaatsvervangend directeur van VWS stelt vervolgens aan betrokkenen 
en inkopers van het LCH voor om 'een webexje' op te zetten over de 
handschoenen 'hoe we dit verder willen aanvliegen'. Een paar weken later 
zetten de inkopers van LCH snel een streep door het nieuwe aanbod van 
Halma Solutions. 'Allereerst voordat ik deze beoordeel kijk ik even naar 
de geschiedenis van deze leverancier. Deze is door het LCH beoordeeld 
als zijnde 'slecht'', mailt een van de LCH-inkopers aan zijn team. Halma 
krijgt te horen dat er inmiddels voldoende handschoenen op voorraad 
zijn.

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.