[D66] Kernenergie helemaal terug als campagnethema

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Elsevier Weekblad
Datum:  1 maart 2021
Auteur: Rob Ramaker
URL:    
https://www.ewmagazine.nl/verhaal-van-de-dag/achtergrond/2021/03/kernenergie-helemaal-terug-als-campagnethema-807690/


Kernenergie helemaal terug als campagnethema: dit staat er in de
verkiezingsprogramma's
----------------------------------------------------------------

Links en rechts zijn het nog altijd hartgrondig oneens over kernenergie. 
Toch is de belangstelling voor het thema enorm gegroeid en zijn 
standpunten wel degelijk iets verschoven. In het politieke midden staat 
de deur op een kiertje en progressieve nieuwkomer Volt is voor. Wat 
staat precies in de partijprogramma's?

Vier jaar geleden bevond de politieke interesse voor kernenergie zich op 
een absoluut dieptepunt. Alleen de SGP pleitte voor de energiebron in 
het partijprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. En zelfs 
die partij legde de nadruk op de voorwaarden waaraan de technologie 
moest voldoen. Aloude voorstanders als VVD, PVV en CDA en nieuwkomers 
als Forum voor Democratie repten er niet over. Linkse partijen waren 
iets minder stil, maar zij waren unaniem tegen kernenergie.


Kernenergie speelt geen rol in huidig klimaatbeleid

Aanvankelijk had het kabinet-Rutte III in het klimaatbeleid dan ook geen 
aandacht voor kernenergie. In het Klimaatakkoord, wat het beleid 
uitstippelt tot 2030, is de energiebron slechts figurant. Voor de 
decennia daarna staat de deur op een kiertje, maar zijn er nog geen 
concrete plannen.

Eind 2018 veranderde de politieke realiteit opeens toen 
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff een pleidooi hield voor nieuwe 
kerncentrales. Tot veler verrassing bleek er niet alleen een krappe 
meerderheid te zijn in de Tweede Kamer, maar ook onder de bevolking, zo 
bleek uit enquetes. Door de toegenomen urgentie die mensen ervaren over 
klimaatverandering, stapt een groeiend aantal tegenstanders over zijn 
weerstand tegen kernenergie heen.


De politiek zette een paar kleine stapjes

Tot nu toe is er vooral meer profilering, maar er zijn ook enkele 
concrete stapjes gezet. Op verzoek van de Tweede Kamer onderzocht het 
consultancybedrijf ENCO de kansen van kernenergie. Dit optimistische 
rapport kreeg felle kritiek, omdat het ondeugdelijk zou zijn. De 
consultants van KPMG raadplegen energiebedrijven, in binnen- en 
buitenland. Onder welke voorwaarden zouden zij investeren in 
kernenergie? De resultaten van deze 'markconsultatie' gaan 
waarschijnlijk voor de zomer naar de Tweede Kamer.

In tegenstelling tot vier jaar geleden is kernenergie een belangrijk 
campagnethema. Zowel in de debatten op Radio 1 en bij RTL Nieuws 
profileren partijen zich graag op dit thema met heldere 
links-rechtstegenstelling. In verkiezingsprogramma's gaan partijen meer 
in detail in op hun plannen. Daarbij zijn zeker de voorstanders een stuk 
concreter dan vier jaar geleden. Wat zeggen ze precies?


De tegenstanders

(Partij voor de Dieren, SP, GroenLinks, PvdA, DENK, 50Plus, Splinter)

De linkse oppositiepartijen zijn unaniem tegen nieuwe kerncentrales. De 
energiebron zou duur zijn, gevaarlijk en er zou simpelweg niet genoeg 
tijd zijn deze te bouwen gezien de urgentie van klimaatverandering.

SP, PvdA en Partij voor de Dieren pleiten bovendien voor sluiting van de 
bestaande centrale in Borssele, Zeeland. GroenLinks huldigt dit 
standpunt ook, maar zette het niet in haar partijprogramma. Op dit 
moment wordt juist onderzocht of het mogelijk is Borssele open te houden 
na de geplande sluitingsdatum van 2033. Experts zien dit als een van de 
simpelste en goedkoopste manieren om de CO2-uitstoot tegen te gaan.

DENK en 50Plus schrijven ditmaal niets over kernenergie. Maar gezien hun 
stemgedrag en eerdere verkiezingsprogramma's zijn ze tegen. Ook de 
partij Splinter, opgericht door Femke Merel van Kooten-Arissen 
(oud-Partij voor de Dieren), is tegen.


Partij voor de Dieren: 'Houd atoomstroom tegen aan de grens'

Met een loep zijn nog wel grijstinten te vinden in de standpunten van 
tegenstanders. Meest verbeten tegenstander is de Partij voor de Dieren 
die zelfs geen atoomstroom wil toelaten op het elektriciteitsnet. 
Onduidelijk is hoe de partij deze elektronen gaat tegenhouden aan de 
grens. In Noordwest-Europa zijn netten steeds beter verbonden zodat 
vrijelijk kan worden gehandeld in stroom. GroenLinks heeft juist een 
zinnetje in het programma dat de partij onderzoek naar kernenergie op 
basis van thorium en kernfusie toejuicht.

Afgelopen januari pleitten een aantal GroenLinks-leden in de Volkskrant 
om de ideologische weerstand tegen kernenergie los te laten. Dit 
illustreert dat er ook op links - vooral jonge - mensen zijn die geen 
middel onbenut willen laten in de strijd tegen klimaatverandering. In de 
praktijk heeft deze groep (nog) geen invloed op de partijlijn. Een 
amendement om het kernenergiestandpunt licht te nuanceren, haalde maar 
eenderde van de stemmen op het GroenLinks-congres.


De voorstanders

(VVD, PVV, CDA, SGP, Forum voor Democratie, JA21, Volt, LHK)

Veel uitgebreider dan vier jaar geleden pleiten rechtse partijen voor 
kernenergie, het openhouden van Borssele en onderzoek naar nieuwe 
technologieen zoals reactoren op basis van thorium. Voor de PVV, Forum 
voor Democratie en JA21 past dit standpunt binnen een harde breuk met 
het klimaatbeleid wat in hun optiek helemaal anders moet, of zelfs de 
prullenbak in mag. Ook 'nieuwkomer' Lijst Henk Krol lijkt welwillend te 
staan, maar rept slechts beknopt over innovatieve nucleaire technologie.

De VVD en CDA, die meewerkten aan het Klimaatakkoord, willen de grote 
lijn van het klimaatbeleid doortrekken, maar met kernenergie na 2030. In 
debatten waren lijsttrekkers Wopke Hoekstra en Mark Rutte vrij 
uitgesproken. Volgens hen is kernenergie gewoon nodig om de 
klimaatdoelen op weg naar 2050 te halen.


Progressieve nieuwkomer Volt pleit voor kernenergie

Het verschilt hoe concreet partijen zijn over hun bouwplannen. De PVV 
meldt slechts dat er kerncentrales zullen worden gebouwd. Geert Wilders 
zegt in debatten steevast dat drie nieuwe kerncentrales acht miljoen 
huishoudens van stroom kunnen voorzien.

Forum voor Democratie pleit ervoor goede randvoorwaarden te creeren voor 
kernenergie op lange termijn. JA21 wil een langdurige commitment van de 
overheid aan kernenergie en kerncentrales vergunnen op de Maasvlakte, in 
de Eemshaven en in Borssele. De partij benadrukt wel dat de energiebron 
competitief moet worden en niet mag leunen op substantiele subsidies.


VVD wil op EU-niveau lobbyen voor duurzaam label atoomstroom

Het CDA wil met de markt onderzoeken hoe twee kerncentrales bijgebouwd 
kunnen worden. Meest gedetailleerd is het programma van de VVD. De 
partij wil de subsidieregeling voor hernieuwbare energie en CO2-reductie 
openstellen voor kernenergie. Verder wil de partij geld uit het 
groeifonds investeren en op EU-niveau lobbyen om atoomstroom te laten 
tellen als duurzaam.

Een opvallende voorstander van kernenergie is Volt, een moeilijk 
grijpbare nieuwkomer. Zo is de partij zeer sterk pro-EU en voor 
ambitieus klimaatbeleid. Maar pleit deze ook voor het halen van de 
tweeprocentsnorm van de NAVO en kernenergie. Volt schommelt in de 
peilingen rond de kiesdrempel en lijkt jonge progressieve kiezers aan te 
spreken die alles willen doen om klimaatverandering tegen te gaan.


De (lichte) twijfelaars

(D66, ChristenUnie)

Zowel D66 als ChristenUnie houdt in haar verkiezingsprogramma de deur 
voor kernenergie op een kier. Dat is een kleine maar onmiskenbare 
verandering ten opzichte van vier jaar geleden toen beide partijen nog 
volmondig tegen waren.

Toch moeten de twijfels niet worden overdreven - de partijen staan 
overduidelijk dichter bij de tegenstanders. D66 en ChristenUnie waren 
afgelopen kabinetsperiode meestal kritisch over kernenergie en stemden 
zowel tegen het ENCO-onderzoek naar kernenergie als de marktconsultatie. 
D66-lijsttrekker Sigrid Kaag uitte zich in debatten afwijzend over 
kernenergie die niet nodig zou zijn voor het klimaatbeleid.

Bovendien schrijft D66 in het verkiezingsprogramma expliciet zich niet 
te willen inspannen om het oneerlijke speelveld voor kernenergie recht 
te trekken. Nu heeft ze als enige CO2-neutrale energiebron bijvoorbeeld 
geen recht op subsidie. Ook bij D66 sneefde, net als bij GroenLinks, een 
poging van kritische leden om het kernenergiestandpunt te nuanceren. De 
partij zal met argusogen kijken naar de prestaties van Volt: een partij 
die haar kiezersgroep aanspreekt en wel voor kernenergie kiest.

--------
(c) 2021 ONE Business bv.