[D66] Vooruitkijken: 5 valkuilen (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #703)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  25 juni 2021
Auteur: Wouter van Loon, Niki Korteg
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2021/06/25/let-op-deltavariant-kan-de-vele-ongevaccineerden-gaan-besmetten-a4048831


Let op: Deltavariant kan de vele ongevaccineerden gaan besmetten
----------------------------------------------------------------
De ketenen van corona schudden we van ons af, een mooie zomer lonkt. 
Maar een herfstpiek is mogelijk. Vijf valkuilen.

Het voelt als coronabevrijdingsdag. Deze zaterdag worden veel 
maatregelen losgelaten. De besmettingen en ziekenhuisopnames nemen sterk 
af en de vaccinatiegraad stijgt gestaag. Maar tegelijk met het mondkapje 
gaat bij veel mensen, tegen het advies in, ook het anderhalve meter 
afstand houden overboord. En dat kan riskant zijn. Eind mei achtte 
OMT-voorzitter Jaap van Dissel een vierde golf onwaarschijnlijk, deze 
week zei hij dat een piek in de herfst niet is uitgesloten. Welke vijf 
valkuilen liggen er tussen deze zomer en volledige vrijheid?


1. Varianten

Zorgwekkende coronavirusvarianten gaven de pandemie al vaker een 
verrassende wending. Doordat ze besmettelijker zijn, en vooral doordat 
ze mogelijk ontsnappen aan de afweer. Vorige week leek de Deltavariant, 
die voor het eerst opdook in India, in Europa nog vooral een probleem 
van het Verenigd Koninkrijk. Maar in Nederland wint Delta nu snel 
terrein. Nog deze zomer zal de helft van de infecties hier door die 
variant zijn veroorzaakt, verwacht het RIVM. En in de herfst zal hij de 
huidige variant hebben verdrongen. Het Europese centrum voor 
infectieziektebestrijding ECDC waarschuwde woensdag zelfs dat dit al 
eind augustus het geval zal zijn, in Europa. In een donker scenario 
voorziet het ECDC een piek van besmettingen, ziekenhuisopnames en doden 
zoals in de herfst van 2020, als deze zomer in Europa maatregelen te 
veel worden losgelaten.

Delta is besmettelijker: het reproductiegetal R schat het RIVM 70 
procent hoger dan dat van het originele coronavirus. Met die laatste 
stak een besmet persoon zonder maatregelen drie anderen aan. Met Delta 
zouden dat er vijf zijn. Dat verhoogt het risico dat de variant in de 
zomer of de herfst rondgaat onder groepen mensen die nog niet 
gevaccineerd zijn. Het is te verwachten dat elders in de wereld, waar 
minder gevaccineerd wordt, ook weer nieuwe varianten ontstaan - het 
Griekse alfabet is lang.


2. Vaccinaties

De grootste troef tegen de coronapandemie zijn de vaccins, de grootste 
vrees is dat ze niet zullen werken tegen varianten. Gelukkig beschermen 
de huidige vaccins na volledige vaccinatie nog goed tegen 
ziekenhuisopname door de Deltavariant (zeker 92 procent), en ook nog 
prima tegen ziek worden (60 tot 88 procent bescherming). Maar de 
effectiviteit tegen nieuwe varianten neemt wel af. Na de eerste prik is 
de bescherming tegen ziekte door Delta nog maar 33 procent - eerder was 
dat 50 procent. Maar tegen ziekenhuisopname biedt die eerste prik 
gelukkig al goede bescherming - 70 tot 94 procent.

Een grote vraag is of gevaccineerde mensen het virus nog bij zich kunnen 
dragen en doorgeven. Het lijkt erop dat dit minder makkelijk gebeurt, 
maar nog wel kan, meldde Jaap van Dissel deze week aan de Tweede Kamer. 
Dat kan de verspreiding van de Deltavariant versnellen.

Want ondanks de nu rappe inentingscampagne is in de herfst de groep 
ongevaccineerden nog altijd aanzienlijk. In september is naar 
verwachting van het RIVM 68 procent van de totale bevolking immuun, 
doordat ze volledig zijn gevaccineerd of Covid-19 hebben gehad. Dat 
betekent dat ruim 5 miljoen Nederlanders nog vatbaar zijn, onder wie 
kinderen, mensen bij wie de prik niet werkt en vaccinweigeraars.

Het kan meevallen. In een gunstig geval leidt dit louter nog tot kleine, 
lokale uitbraken, vooral onder jongeren, schreef het OMT in zijn laatste 
advies. Maar als het virus oncontroleerbaar rondgaat in die grote groep 
ongevaccineerden, is een piek in ziekenhuisopnames te verwachten die 
niet onderdoet voor die in 2020, zoals ook het ECDC vreest. Dan zullen 
ook veel mensen thuis Covid-19 uitzieken, en een deel zal er mogelijk 
langdurig klachten aan overhouden. In een recente Amerikaanse studie had 
bijna een kwart van de mensen met milde Covid-19 na dertig dagen nog 
klachten. In een kleine Noorse studie had zelfs de helft van de 
Covid-patienten van 16 tot 30 jaar een half jaar later nog klachten, 
waaronder ademhalingsprobemen, vermoeidheid en concentratie- en 
geheugenproblemen.


3. Vakanties

Maak niet dezelfde fout als vorig jaar, waarschuwde Jaap van Dissel deze 
week in de Kamer. Toen brachten vakantiegangers een virusvariant mee die 
in Zuid-Europa rondging, en die werd na de zomer dominant in Nederland.

Hetzelfde dreigt deze zomer te gebeuren. Vakantievierende jongeren 
worden al opgeroepen zich te laten testen als ze in Portugal of Spanje 
zijn geweest - velen blijken besmet met de Deltavariant.

Als de besmettingsgraad laag genoeg is, kan er vrij gereisd worden. Er 
is dan in principe geen test- of vaccinatiebewijs nodig. In veel 
Europese landen is vrij reizen nu mogelijk, de criteria zijn versoepeld. 
Op vakantie gaan mensen losser met de maatregelen om, waarschuwt het 
RIVM. Ook in landen waar de besmettingsgraad laag is, worden 
vakantiegangers sneller besmet. En hoe meer virus er wordt 
'geimporteerd', hoe moeilijker het onder controle is te brengen.


4. Vasthouden aan basismaatregelen

De belangrijkste regels die nu nog wel gelden, zoals afstand houden, 
testen en thuisblijven bij klachten, zijn moeilijk af te dwingen: op 
overtreding staat geen boete. Het komt dus aan op zelfdiscipline. Het 
draagvlak voor die maatregelen is hoog, blijkt uit onderzoek van het 
RIVM uit begin mei. Maar in de praktijk vinden veel mensen het moeilijk 
om afstand te houden. Respondenten zeiden dat dit bij een derde van hun 
contacten niet lukt. Ook andere belangrijke basismaatregelen, zoals 
thuisblijven bij klachten, worden slecht nageleefd. Ruim de helft van de 
mensen met klachten gaat desondanks de deur uit. Geen handen schudden 
(98 procent) en handen wassen (75 procent) worden beter nageleefd. De 
respondenten zeggen na vaccinatie de regels minder vaak na te zullen 
leven.

Met name het gebrek aan naleving bij de afstandsregel lijkt een probleem 
- het is de regel die nu centraal staat, stelde premier Mark Rutte (VVD) 
vorige week. Alles mag, van thuisfeestjes tot op kantoor werken, zolang 
het maar op die afstand gebeurt.


5. Vlug reageren

Een tweede golf is te voorkomen, was vorig jaar de overtuiging. Maar de 
testcapaciteit en het bron- en contactonderzoek bleken tekort te 
schieten om brandhaarden snel aan te pakken. En er kwamen 
'signaalwaarden' voor het aantal positieve tests zodat er op tijd kon 
worden ingegrepen, maar toen die werden overschreden kwamen er pas weken 
later nieuwe maatregelen.

Er zijn nog altijd soortgelijke problemen. Een derde van de mensen zegt 
zich niet te laten testen bij klachten, waardoor het virus onder de 
radar kan groeien. Door vaccinaties neemt de testbereidheid bij milde 
klachten mogelijk verder af. En bron- en contactonderzoekers sporen lang 
niet altijd alle contacten tijdig op.

Onduidelijk is nog welke toename in besmettingen het kabinet 
aanvaardbaar vindt. Het belangrijkste doel van de coronabestrijding 
blijft het ontlasten van de zorg, stelt het kabinet in brieven aan de 
Kamer. Het RIVM moet daarom opnieuw uitrekenen bij welk niveau er 
alarmbellen moeten afgaan: door coronavaccinatie belanden naar 
verhouding minder mensen in het ziekenhuis bij een gelijk aantal 
besmettingen.

De 'routekaart' waarop staat aangegeven wanneer welke maatregelen 
ingaan, was het afgelopen jaar vaak speelbal van politieke wensen: 
signaalwaarden werden genegeerd, veranderd, er werden tussentijds nieuwe 
maatregelen verzonnen.

Vaccinatie-koploper Israel stelt intussen vanaf zondag het mondkapje 
weer verplicht in binnenruimtes, nadat er op woensdag 148 nieuwe 
besmettingen waren geconstateerd, en sinds ook daar de Deltavariant 
oprukt. In Israel is 57 procent van de bevolking volledig gevaccineerd, 
de ziekenhuisopname- en sterftecijfers zijn sinds eind april heel laag.

--------
(c) 2021 Mediahuis