[D66] Update Afghanistan: Nu het tapijt in Afghanistan wordt weggetrokken, komt het vuil tevoorschijn

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  15 augustus 2021
Auteur: Willem van de Put
URL:    
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-nu-het-tapijt-in-afghanistan-wordt-weggetrokken-komt-het-vuil-tevoorschijn~bb5c1d02/



Nu het tapijt in Afghanistan wordt weggetrokken, komt het vuil
tevoorschijn
--------------------------------------------------------------

Afghanen die hebben samengewerkt met westerlingen hebben reden te over 
om te vrezen voor afrekeningen, soms zelfs binnen de familiekring. Het 
enige wat wij nog kunnen doen, is gewoon betalen voor alles wat we 
hebben aangericht.

Sinds het begin van de Nederlandse betrokkenheid in Afghanistan heeft 
een eenzijdig beeld van de Taliban gedomineerd. Ondanks uitgebreide 
kennis en journalistieke pogingen om de geschiedenis van het verzet 
tegen de bloedige anarchie van krijgsheren en drugshandelaren in kaart 
te brengen, hebben we eindeloos het beeld herhaald van een kwaadaardige 
beweging die uit middeleeuwse barbaren zou bestaan met als voornaamste 
doel het leven van vrouwen zo ellendig mogelijk te maken.

Na de aanslagen in de Verenigde Staten van 20 jaar geleden werd Al Qaida 
aangepakt en werd geprobeerd in een moeite door af te rekenen met 
regimes in Irak en Afghanistan. Die waren niet westers gezind, maar 
evenmin verantwoordelijk voor 9/11.


Pijnlijke ironie

De Amerikaanse zucht naar wraak is al vaak beschreven: de Afghaanse 
regering, in welke vorm dan ook, moest en zou onderworpen worden. 
Vredesvoorstellen werden afgeslagen en met de Taliban mocht niet worden 
gesproken. De pijnlijke ironie is dat de Amerikanen dat uiteindelijk wel 
hebben gedaan om voor zichzelf een uitweg te creeren, en in dat proces 
de huidige Afghaanse regering nauwelijks serieus hebben genomen.

De Taliban, in welke samenstelling van splintergroeperingen dan ook, 
hebben vooral met elkaar gemeen dat ze geen buitenlandse inmenging in 
het eigen land willen. Daarin onderscheiden de Afghaanse strijders zich 
vooral van de andere Centraal-Aziatische milities zoals de Oeigoerse 
moslimrebellengroep Etim, de Pakistaanse Tehreek-e-Taliban Pakistan, de 
Islamitische Beweging van Oezbekistan (IMU) en Jamaat Ansarullah 
(Tadzjiekse Taliban).

Daar komt nog bij dat de Afghaanse Taliban mede een product zijn van de 
ambities van buitenlanders die Afghanistan wilden inzetten voor hun 
eigen belang. Vanaf de Engelse imperialisten, die handelsroutes veilig 
wilden stellen, tot de Russen die Afghaanse communistische loyaliteit 
wilden afdwingen, tot de Pakistanen, die op cynische wijze Afghanistan 
als controleerbare achtertuin nodig hebben voor hun conflict met India, 
tot de Amerikaanse inval die het Westen zou moeten beschermen tegen 
Afghanistan als 'speeltuin voor terroristen'.

Het ging over van alles, maar nooit over het Afghaanse volk zelf.


Erecodes

En onder die voortdurende bedreiging was er maar een manier om verzet te 
organiseren: Mullah Omar (leider van de Taliban) deed een beroep op iets 
wat de verschillende groepen in elk geval met elkaar gemeen hebben: de 
combinatie van een streng conservatieve religieuze opvatting met de 
verschillende erecodes van de vele minderheden.

Dat was allemaal al lang bekend voor de inval na 9/11 en in de 
voorbereiding van de Nederlandse ISAF-missie zijn uitstekende studies 
gedaan waarin de stammenstrijd en de complexiteit van rivaliserende 
families goed zijn uitgezocht. Dat heeft de Nederlanders, zomin als de 
andere deelnemers aan ISAF en de nog gruwelijker operatie 'Enduring 
Freedom', er niet van weerhouden zich steeds weer te laten provoceren 
door lokale vechtersbazen. Die gevechten werden naderhand gepresenteerd 
als bijdragen aan de veiligheid. In werkelijkheid brachten ze het leven 
van veel Afghaanse burgers in gevaar.

En nu heeft 'het Westen' genoeg van de ellende die ze grotendeels zelf 
heeft veroorzaakt, en trekt zijn troepen terug. Dat is op zich prima, 
want ze hadden er nooit moeten zijn - beter laat dan nooit. Maar we 
zitten met de laatste resten: wat te doen met de Afghaanse medewerkers? 
We willen ze niet hebben in Nederland, want het zou toch eens tot een 
oncontroleerbare immigratie leiden.


Veilig heenkomen

Nu de mat wordt weggetrokken, komt het vuil tevoorschijn. Het zijn niet 
alleen de medewerkers van de buitenlandse militaire missies die zeggen 
gevaar te lopen. Ook de medewerkers van ngo's proberen een veilig 
heenkomen te vinden, een visum voor het buitenland te bemachtigen. En 
geeft ze eens ongelijk. In Afghanistan zelf zal het vast nog erger 
worden voor het ooit beter wordt.

De terughoudendheid van de visumverstrekkers zal deels berusten op het 
onvermogen een onwenselijk en pijnlijk deel van de werkelijkheid onder 
ogen te zien. De oorlog in Afghanistan ziet er steeds heel anders uit 
als je inzoomt, en zo is ook de angst en dreiging vaak veel 
ingewikkelder dan het zwart-wit beeld dat we hebben geschetst.

Zo bleken waarschuwingsbrieven van 'de Taliban' die jarenlang 's nachts 
op de deuren van gezondheidsposten werden gespijkerd bij nader onderzoek 
pogingen lokale ruzies te beslechten. Waarschuwingen over schuilplaatsen 
van 'de Taliban' bleken achteraf sluwe tactieken om een al lang betwist 
stukje land te bemachtigen. Het is voor de internationale civiele wereld 
(ambassades, VN-organisaties, ngo's) niet leuk om te moeten toegeven dat 
er domme missers zijn gemaakt.


Tegenacties

De lokale mores zijn streng en zowel militairen als internationale 
hulpverleners vonden hun eigen manieren om ermee om te gaan. De gokholen 
in Kabul, de bordelen met Noord-Koreaanse prostituees, de intieme 
relaties die enthousiaste hulpverleners aangingen met vrouwen waarvan de 
familie dat niet kon accepteren, het opzetten van drankstokerijtjes en 
porno-netwerken: iedereen wist dat hiermee de erecodes werden 
uitgedaagd. En dat bleef niet zonder tegenacties, die dan weer aan de 
agressieve politieke islam werden toegedicht.

In al die activiteiten speelden ook Afghaanse medewerkers een rol. De 
afrekening, waarvoor zij vaak terecht bang zijn, zal soms binnen 
familiekring plaatsvinden, omdat elke Afghaanse familie meerdere 
loyaliteiten heeft: een broer bij de politie, een neef bij een militie, 
een andere bij een ngo. Los dat maar eens op.

Het enige wat zou kunnen helpen, is gewoon betalen. Gezien de 
ongelooflijke sommen geld die de oorlog heeft gekost, en de 
realiteitszin in Afghaanse families, zou je denken dat dit kan. Want van 
alle kwesties in dit verhaal die ongelooflijk klinken, is het gegeven 
dat de internationale gemeenschap in de laatste 20 jaar zo'n 50 duizend 
euro per Afghaan heeft uitgegeven aan het voeren van een zinloze oorlog 
misschien nog het meest onbevattelijk.

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.