[D66] Terugkijken: Zomergolf was opnieuw niet voorzien (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #742)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  10 augustus 2021
Auteur: Wouter van Loon, Rik Wassens
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2021/08/10/dit-zijn-de-lessen-van-de-vierde-golfom-de-vijfde-te-voorkomen-a4054369


Dit zijn de lessen van de vierde golf, om de vijfde te voorkomen
----------------------------------------------------------------
Het strijdplan tegen de vierde golf lag klaar, maar toch werd Nederland 
overvallen. Hoe moet dat in het najaar?

Midden in de zomer lag het strijdplan om de vierde golf tegen te houden 
klaar. Het RIVM had eraan gewerkt, de GGD's hadden een 'Roadmap Q3' 
opgesteld voor de beste inzet van het personeel. Maar nog voor dat plan 
op het bureau van demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, 
CDA) lag, was de golf al begonnen - en binnen de kortste keren was er 
geen houden meer aan.

Het plan zag er als volgt uit. Deze zomer moest het aantal besmettingen, 
net als vorig jaar, sterk dalen - tot maximaal enkele tientallen 
positieve tests per dag.

Nieuwe uitbraken zouden dan lokaal zijn en blijven. Via metingen in het 
rioolwater zouden opflakkeringen van het virus snel werden opgespoord - 
besmette mensen scheiden virusdeeltjes in hun ontlasting uit. Dan zouden 
de GGD's bovenop die buurt duiken: iedereen zou een uitnodiging krijgen 
om getest te worden en er moest intensief worden gespeurd naar nog niet 
ontdekte besmettingen. Het bron- en contactonderzoek moest iedere 
patient aan een bekende besmettingshaard kunnen koppelen.

Maar dat plan ging uit van een vierde golf in het najaar en niet in 
juli. Het kabinet had kort daarvoor besloten dat nachtclubs weer open 
mochten en ook festivals werden weer toegestaan. Dat kon, zo was de 
gedachte, omdat bezoekers voor toegang getest zouden worden. Maar er 
bleken grote gaten te zitten in dat systeem om uitbraken te voorkomen. 
Nog voor het plan om een nieuwe golf te voorkomen kon worden uitgevoerd, 
liep het aantal besmettingen razendsnel op.


Vertraagde uitslagen

Er waren bovendien problemen met cruciale onderdelen van het plan: in 
het rioolwater werd een stijging van het aantal virusdeeltjes pas 
ontdekt nadat het aantal positieve tests al explosief was toegenomen. De 
vertraging kwam omdat dit onderzoek relatief veel tijd in beslag neemt. 
Een ander probleem was dat geteste mensen soms lang moesten wachten op 
hun uitslag door grote drukte bij de labs. En het bron- en 
contactonderzoek moest al snel worden beperkt omdat de GGD's de grote 
toestroom van besmette mensen niet aankonden.

Volstaat het strijdplan voor het najaar, als het seizoen van de 
luchtweginfecties weer begint, het leven zich vaker binnenskamers 
afspeelt en het virus zich makkelijker verspreidt?

Het plan is goed, zegt Susan van den Hof, hoofd van het Centrum voor 
Epidemiologie en Surveillance van Infectieziekten bij het RIVM, maar was 
ongeschikt voor de situatie in de zomer. Het RIVM denkt dat tijdens een 
volgende golf het aantal besmettingen erg laag zal zijn en er lokale 
uitbraken zijn. 'Die zijn sneller te zien in de riolen, omdat je dan ook 
mensen meeneemt die zich niet laten testen. Als er alleen lokale 
uitbraken zijn, moeten de GGD's het onderzoek aankunnen.'


Technologische sprong

Er is ook hoop dat nieuwe werkmethoden het contactonderzoek sneller 
maken. Daar is al een voorbeeld van. Want een enkele GGD hoefde deze 
zomer het bron- en contactonderzoek nauwelijks te beperken. In de GGD 
regio Utrecht werden de onderzoeken vrijwel volledig uitgevoerd en 
werden zo'n 1.300 'cases' per dag afgehandeld. 'Omdat we de ervaring 
hadden van vorig jaar, toen het aantal besmettingen ineens zo steeg 
hebben we besloten dit proces te innoveren', licht een woordvoerder toe.

De Utrechtse GGD werkt met een digitaal systeem, Coronacare. Jongeren 
onder de dertig - de grootste besmette personen in de laatste golf - 
werden een keer gebeld en gevraagd een online vragenlijst in te vullen 
over waar ze geweest zijn en met wie ze contact hadden. Zo hielden GGD 
en RIVM zicht op de besmettingshaarden. In de tijd die bron- en 
contactonderzoekers hiermee bespaarden, konden ouderen en andere 
risicogroepen gebeld worden.'Wij merken dat dit digitale proces een hele 
efficiente methode is, passend bij de doelgroep.

Dit najaar moeten alle GGD's een technologische sprong maken. HPZone, de 
verouderde software die de GGD's momenteel voor het bron- en 
contactonderzoek gebruiken, wordt dan vervangen door een eigen systeem. 
Met een app, GGD Contact, kunnen positief geteste mensen zelf 
inventariseren bij wie ze in de buurt zijn geweest tijdens hun 
besmettelijke periode. Hun contactgegevens kunnen via de app met de GGD 
gedeeld worden, waardoor naar verwachting veel tijd bespaard zal worden. 
Voor eind september moeten alle GGD's het nieuwe systeem gebruiken.


Vaccinatiegraad

Hoe goed het plan gaat werken om een mogelijke vijfde golf te stoppen, 
zal voor een groot deel afhangen van de vaccinatiegraad. Van den Hof: 
'We hebben nu weer gezien hoe snel het virus zich onder ongevaccineerde 
groepen kan verspreiden.'

Feesten in nachtclubs en festivals kunnen misschien weer worden 
toegestaan als de vaccinatiegraad hoger is. De regels voor het testen 
voor toegang zijn al verscherpt: een negatieve test mag nog maximaal 24 
uur oud zijn, in plaats van 40 uur. Maar, waarschuwt Van den Hof: de 
vaccins lijken wat minder goed te beschermen tegen de Deltavariant. 'Je 
moet serieus nadenken over hoe festivals toch georganiseerd kunnen 
worden. Misschien moet je gevaccineerde mensen toch laten testen voor ze 
naar binnen mogen zolang niet iedereen de kans heeft gehad zich volledig 
te laten vaccineren.' Veel jongeren zijn pas een keer gevaccineerd.

De piek van de vierde golf liet ook goed nieuws zien: de besmette 
jongeren infecteerden weinig ouderen. 'Van de mensen die ernstig ziek 
raakten was het overgrote deel niet gevaccineerd', vult Van den Hof aan. 
'Ook in de verpleeghuizen waren er wel meer positieve testen, maar die 
stijging was niks in vergelijking met wat we al hebben gezien. Dat is 
bemoedigend, omdat toen de meeste besmettingen al werden veroorzaakt 
door de Deltavariant.'

--------
(c) 2021 Mediahuis