[D66] Crisissfeer binnen Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:  Trouw
Datum: 29 april 2021
URL:   
https://www.trouw.nl/binnenland/compensatie-voor-ouders-in-toeslagenaffaire-loopt-volledig-vast-crisis-bij-de-belastingdienst~b08f9e9d/


Compensatie voor ouders in toeslagenaffaire loopt volledig vast:
crisis bij de Belastingdienst
----------------------------------------------------------------

Het kabinet beloofde alle gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire voor 
1 mei 30.000 euro uit te keren. De regeling zorgt voor een crisis bij de 
Belastingdienst.

De compensatie van gedupeerden in de toeslagenaffaire dreigt volledig 
vast te lopen. De zogeheten Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen 
(UHT), die getroffen ouders moet compenseren, verkeert in crisis, zo 
vertellen ouders, advocaten, (ex-)werknemers en andere betrokkenen in de 
afhandeling van de toeslagenaffaire.

Binnen UHT heerst grote onvrede over de zogeheten Catshuisregeling, het 
besluit van het kabinet eind vorig jaar om gedupeerde ouders voor 1 mei 
alvast 30.000 euro te betalen. De afgelopen maanden heeft vrijwel al het 
werk stilgelegen om dit 'politieke prestigeproject' op tijd te halen. 
Inmiddels is duidelijk dat bijna de helft van de 24.500 gedupeerden die 
zich voor 15 februari van dit jaar hadden aangemeld, daar volgens de 
Belastingdienst vooralsnog geen recht op heeft. Ook ouders die eerder te 
horen kregen dat zij in aanmerking zouden komen, worden nu afgewezen. 
Tegelijkertijd vreest het personeel ook dat mensen 30.000 euro krijgen 
terwijl zij daar helemaal geen recht op hebben.


Totaal opgebrand

De werkdruk is vanwege de Catshuisregeling zo hoog opgelopen dat veel 
personeel vertrekt. Vooral zogeheten persoonlijk zaakbehandelaars, die 
het rechtstreekse aanspreekpunt zijn voor gedupeerde ouders, gooien het 
bijltje erbij neer. Zij voelen zich niet gehoord binnen de organisatie, 
omdat de leiding alles op alles zet om de politieke belofte van de 
Catshuisregeling na te komen. (Ex-)werknemers stellen dat mensen massaal 
vertrekken uit frustratie of omdat zij totaal opgebrand raken doordat er 
niet naar hen geluisterd wordt. Andere dienstonderdelen van de 
Belastingdienst zouden inmiddels huiverig zijn om personeel uit te 
lenen, omdat zij opgebrand terugkeren.

Onlangs nog werden bij UHT de zogenoemde 'vier doldwaze dagen' 
georganiseerd: dagen waarop al het personeel alles uit zijn handen moet 
laten vallen om te helpen bij het uitvoeren van de Catshuisregeling. 
Ruim 10.000 gedupeerden moeten handmatig aan een zogeheten 'lichte 
toets' worden onderworpen om te bepalen of zij in aanmerking komen voor 
de 30.000 euro.

Ook juristen vertrekken op grote schaal bij UHT, omdat er niet wordt 
geluisterd naar hun adviezen. Bijvoorbeeld rond de afwijzingsbrief die 
ouders krijgen als UHT oordeelt dat zij vooralsnog geen recht hebben op 
30.000 euro. Volgens de eigen juristen was dat een officieel besluit, 
waartegen ouders in bezwaar moeten kunnen gaan. Maar de leiding besloot 
dat het geen besluit mocht heten, en dat er daarom geen bezwaarclausule 
in de brief zou hoeven, hoewel de wet dat voorschrijft. Zelfs binnen de 
top van UHT vallen mensen uit: afgelopen vrijdag legde al het vierde lid 
van het managementteam zijn taken neer, officieel vanwege 
gezondheidsredenen.


Staatssecretaris was gewaarschuwd

Verantwoordelijk staatssecretaris Alexandra van Huffelen is sinds begin 
dit jaar meermaals gewaarschuwd dat de uitvoering van de regeling 
gierend uit de hand zou lopen, zegt een betrokkene. Zelfs 
collega-bewindslieden hebben haar daarop aangesproken, maar zij hield 
desondanks vast aan de deadline van 1 mei. Het personeel vreest dat het 
de komende maanden niet veel beter wordt: op dit moment zijn 24.500 
ouders met een lichte toets beoordeeld, maar in totaal hebben zich al 
meer dan 35.000 gedupeerden gemeld. Dat aantal stijgt nog dagelijks.

In een reactie laat Van Huffelen weten dat zij ervan overtuigd is dat er 
'een goede balans tussen snelheid en zorgvuldigheid is behouden'. 'De 
aanpak voor de 30.000 euro en de deadline van 1 mei wordt kabinetsbreed 
gesteund en is meermaals ter sprake gekomen in de nieuw opgerichte 
Ministeriele Commissie Toeslagen Herstel.'

Ze erkent dat er sprake is van personeelsverloop, maar wijt dat aan het 
aflopen van contracten van extern ingehuurd personeel, of ambtenaren die 
terugkeren naar hun eigen dienstonderdeel. 'Gelukkig melden zich nog 
wekelijks mensen die graag willen meehelpen, en is er ook vanuit de 
Belastingdienst een grote bereidheid om te helpen.'

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Trouw legde de belangrijkste bevindingen voor aan staatssecretaris 
Alexandra van Huffelen (Toeslagen). Hier leest u haar volledige reactie:

Bevinding:
Er is sprake van een crisissfeer binnen de UHT. Men zet alles op alles 
om de beloofde deadline van 1 mei te halen, dit ten koste van een 
zorgvuldige beoordeling. Via zogeheten 'sprintdagen' moet alsnog het 
doel van 1 mei gehaald worden.

Reactie:
* Er wordt inderdaad enorm hard gewerkt binnen UHT om voor 1 mei voor 
alle ouders die zich voor 15 februari hadden gemeld een lichte toets te 
doen. Belangrijk werk dat we doen voor alle gedupeerde ouders.
* Dit gebeurt met grote inzet vanuit de diepgevoelde wens om ouders zo 
snel mogelijk duidelijkheid te kunnen geven.
* De toegezegde zorgvuldigheid vraagt deze grote inzet ook: de 
uitkomsten van de 1e handmatige toets zijn door een medewerker en een 
tweede collega bekeken. Als UHT voor een ouder vanuit deze toets geen 
aanwijzing kon vinden voor recht op 30.000 euro is de situatie van deze 
ouders nog een keer bekeken door een andere, derde medewerker van UHT. 
Bij twijfel over de situatie is de ouder gebeld om het verhaal van de 
ouder mee te wegen.
* Daardoor weten we nu dat er zo'n 14.000 ouders zijn die in ieder geval 
recht hebben op de Catshuisregeling. Wie we deze week niet kunnen 
bereiken, betalen we op het volgende betaalmoment op 12 mei.

Bevinding:
Personeel vertrekt massaal, in directe tegenspraak met wat directeur 
Anne Coenen op 22 april meldde aan de Tweede Kamer. Vooral persoonlijk 
zaakbehandelaars stoppen, en andere dienstonderdelen van de 
Belastingdienst zouden inmiddels huiverig zijn nog personeel te 
detacheren bij UHT, omdat mensen gefrustreerd, overwerkt of zelfs met 
een burn-out terugkeren.

Reactie:
* We zien inderdaad verloop, deels is dat te verklaren door dat de 
contracten van externe inhuurkrachten zijn verlopen. Deels is dat te 
verklaren doordat mensen weer teruggaan naar hun oorspronkelijke functie 
binnen de overheid dan wel de belastingdienst.
* Veel zaakbehandelaars zijn in eerste instantie voor een jaar naar UHT 
gedetacheerd. Een aantal van hen kiest ervoor om nu weer iets anders te 
willen doen. De ervaren werkdruk en de emotionaliteit van het werk 
kunnen daarin een rol spelen, juist vanuit hun enorme betrokkenheid. 
Overigens zijn er vanwege die druk speciaal coaches aangesteld om mensen 
te ondersteunen bij het doen van hun werk. UHT ondersteunt haar 
medewerkers daarnaast met onder meer weerbaarheidstrainingen en 
workshops.
* Gelukkig melden zich nog wekelijks mensen die graag willen meehelpen, 
en is er ook vanuit de Belastingdienst een grote bereidheid om te 
helpen.

Bevinding:
Interne en externe waarschuwingen dat de werkwijze van UHT niet conform 
de wet is, zijn genegeerd. Een expliciet advies van de eigen juristen om 
een duidelijke reden voor afwijzing voor de Catshuisregeling en de 
mogelijkheid tot bezwaar op te nemen in de brief aan betrokken ouders is 
niet opgevolgd.

Reactie:
* Ouders ontvangen een brief met daarin de mededeling dat UHT nu geen 
reden ziet voor de compensatie van 30.000 euro maar dat zij nog een 
integrale beoordeling krijgen om duidelijkheid te krijgen over hun 
situatie. Rond het opnemen van een bezwaarclausule, die in de brief 
staat, speelde een dilemma.
* De beoordeling van de ouder is nog niet klaar na de lichte toets en 
deze brief is daarmee bedoeld als statusupdate. Omdat het geen besluit 
is, hoeven ouders hier daarom ook niet tegen in bezwaar. Er is ook 
expliciet geen sprake van een 'afwijzing'. Ouders komen mogelijk nog in 
aanmerking voor 30.000 euro na de integrale beoordeling, ook al zien we 
daar op dit moment nog geen reden voor. Ze hoeven zich hier ook niet 
apart of opnieuw voor aan te melden.
* Maar als ouders dit willen, kunnen ze wettelijk wel in bezwaar tegen 
de uitkomst van de lichte toets. Dan wordt gekeken of de lichte toets, 
in hun situatie inderdaad zorgvuldig is uitgevoerd.
* Omdat ouders wel in bezwaar kunnen, maar dit niet hoeven, was het 
dilemma welke vorm van communicatie hier voor het minste verwarring en 
onzekerheid bij ouders zou zorgen. De overweging is geweest dat bij het 
opnemen van een volledige en uitgebreide bezwaarclausule ouders 
onterecht zouden denken dat ze in bezwaar moeten om geen recht te 
verliezen. Daarom is uiteindelijk gekozen om te benadrukken dat bezwaar 
nog niet nodig is, en voor meer informatie hierover te verwijzen naar de 
website waar ook uitleg staat over de gratis juridische ondersteuning 
die een ieder kan krijgen bij het instellen van bezwaar en beroep.
* Om te zorgen dat UHT iedereen voor 1 mei informeert over de uitkomst 
van de lichte toets is gekozen voor een brief naar alle aanmelders 
waarbij we nu geen uitsluitsel kunnen geven over de 30.000 euro. Helaas 
ontbrak de tijd om iedereen persoonlijk te bellen of aan te schrijven en 
uitleg te geven over wat UHT in hun persoonlijke dossier tegen kwam. Dat 
gebeurt natuurlijk wel bij de integrale beoordeling.
* Voor ouders die vermoeden dat de lichte toets bij hen tot een 
onjuiste, eerste uitkomst heeft geleid, is er een speciaal nazorgteam 
ingericht. Het serviceteam kan daar naar doorverbinden om nu al samen te 
kijken.

Bevinding:
Staatssecretaris Van Huffelen is sinds begin dit jaar meermaals 
gewaarschuwd dat de deadline van 1 mei de zorgvuldigheid van de 
afhandeling zou schaden, en in overweging heeft gegeven de aanpak te 
wijzigen. Ook collega-bewindslieden zouden dit aan haar hebben gezegd. 
De staatssecretaris bleef desondanks vasthouden aan de gekozen aanpak en 
de deadline van 1 mei.

Reactie:
* De aanpak voor de 30.000 euro en de deadline van 1 mei wordt 
kabinetsbreed gesteund en is meermaals ter sprake gekomen in de nieuw 
opgerichte Ministeriele Commissie Toeslagen Herstel.
* Vanaf de start was duidelijk dat de deadline van 1 mei zorgde voor een 
stevige inspanningsverplichting om de gedupeerde ouders recht te doen. 
Naast zorgvuldigheid is snelheid ook een belangrijk resultaat voor 
ouders, die al lang wachten. Via deze regeling en deadline heeft UHT nu 
veel gedupeerden in een paar maanden tijd kunnen uitbetalen. Door de 
aanpak van een meer-ogenprincipe en het eventueel bellen van de ouders, 
met daarnaast ook nog steekproeven, zijn we ervan overtuigd dat we een 
goede balans hebben behouden tussen zorgvuldigheid en snelheid.

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.