[D66] Ouwe liedje: Coronavirus-vaccin ? Nederland heeft geen interesse (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #375)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Algemeen Dagblad
Datum:  17 oktober 2020
Auteur: Stephen Friedrichs & Bram van Zundert
URL:    
https://www.ad.nl/binnenland/china-s-coronavaccin-is-bijna-klaar-maar-nederland-heeft-geen-interesse~a7c87f35/


China's coronavaccin is bijna klaar, maar Nederland heeft geen
interesse
--------------------------------------------------------------
Al binnen enkele weken denkt China het eerste werkende coronavaccin op 
de markt te brengen. En dit jaar volgen er waarschijnlijk nog twee. Maar 
Nederland heeft geen interesse, ook al lijken de Chinese vaccins volgens 
deskundigen veilig.

Terwijl heel Europa smacht naar een remedie tegen corona, wordt in een 
laboratorium in de Chinese hoofdstad Peking de laatste hand gelegd aan 
het eerste werkende vaccin. Waar westerse medicijnreuzen als AstraZeneca 
en Pfizer mikken op het eerste kwartaal van 2021 − 'op z'n vroegst' −, 
zegt een woordvoerder van de Chinese staats-farmaceut Sinopharm dat haar 
bedrijf het vaccin al binnen een paar weken op de markt denkt te 
brengen: 'We mikken op november.'

Het megabedrijf staat niet alleen: ook de Chinese vaccinmakers CanSino 
en SinoVac zeggen dat ze voor het einde van het jaar met een effectief 
vaccin op de proppen komen. De farmaceuten in kwestie doorlopen 
momenteel de laatste onderzoeksfase, waarbij de vaccins op tienduizenden 
proefpersonen worden getest.


Ieder jaar een miljard vaccins

Als alles volgens planning verloopt, liggen eind dit jaar ruim 600 
miljoen coronavaccins op de plank. Met ingang van volgend jaar wordt de 
productiecapaciteit verhoogd naar zelfs enkele miljarden doses per jaar. 
Vaccins, zo stelt China, die nadrukkelijk ook zijn bestemd voor de rest 
van de wereld.

En laat er geen misverstand over bestaan: de Chinezen leveren geen 
broddelwerk. Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de 
Rijksuniversiteit Groningen, volgt de Chinese ontwikkelingen met 
belangstelling: 'Zover we nu kunnen oordelen, doen de Chinese vaccins 
kwalitatief niet onder voor de westerse vaccinprojecten. Wat ook in hun 
voordeel spreekt: alle informatie uit de eerste testfases is 
internationaal gedeeld. Dat was bijvoorbeeld deze zomer bij het 
Russische coronavaccin Sputnik niet het geval.'

De kans dat we op korte termijn ook in Nederland een coronavaccin van 
Chinese makelij krijgen, is echter bijzonder klein. Nederland heeft, 
samen met de andere lidstaten van de Europese Unie, vaccindeals gesloten 
met zes farmaceuten in Europa en de Verenigde Staten. Volgens ingewijden 
is een zevende deal in de maak met de Amerikaanse farmaceut Novavax. 
China lijkt buitenspel te staan.

Nederland sloot tot nu vaccindeals met farmaceuten uit Europa en de 
Verenigde Staten. Hoogleraar en China-expert Peter Ho, verbonden aan de 
London School of Economics, zegt dat we de Chinezen niet moeten 
onderschatten: 'China heeft de afgelopen jaren reuzensprongen gemaakt op 
het gebied van medische wetenschap. We staan er niet bij stil, maar veel 
medicijnen die we in het Westen gebruiken, komen uit China. Sinopharm 
ontwikkelt bijvoorbeeld neusspray die in Nederland gewoon in de schappen 
ligt.' Toch is de kans dat we op korte termijn ook in Nederland een 
coronavaccin van Chinese makelij krijgen bijzonder klein.

Raar? Niet per se, zegt een woordvoerder van minister Hugo de Jonge 
(Volksgezondheid). Een vaccin moet in Europa immers voldoen aan strenge 
eisen van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) voordat het uberhaupt 
de markt op mag: 'Tot nu toe hebben wij geen signalen ontvangen dat 
Chinese producenten van plan zijn een aanvraag bij het EMA in te 
dienen.'

Een woordvoerder van het EMA bevestigt dat. Of er op z'n minst wel 
gesproken is met Chinese farmaceuten? 'Daarover doen we geen 
uitspraken.'


Chinese invloed

Navraag bij de farmaceuten in kwestie leert dat er nooit contact is 
geweest met Europa. Ze staan echter wel degelijk open voor zakendoen met 
andere landen, waaronder Nederland, klinkt het in koor. De Chinese 
ambassade in Den Haag is zelfs bereid om de Nederlandse autoriteiten in 
contact te brengen met de vaccinmakers in China, laat ze in een reactie 
aan deze krant weten: 'Als we van Nederlandse zijde daartoe een verzoek 
krijgen, zullen we daar direct werk van maken.'

Vanwaar dan toch die koudwatervrees? Peter Ho vermoedt dat geopolitieke 
overwegingen een belangrijke rol spelen in de terughoudendheid binnen de 
Europese Unie: 'West-Europese landen kijken nu eenmaal liever naar de 
Angelsaksische landen dan naar China. De vrees bestaat dat China met de 
levering van vaccins wereldwijd invloed wil kopen.'

Tegelijkertijd zitten er aan de praktische kant van het verhaal wat 
potentiele haken en ogen, zegt hoogleraar vaccinologie Huckriede. 'De 
Chinese vaccins die ver in ontwikkeling zijn, worden gemaakt met 
geinactiveerd virus. Dat op grote schaal maken, is niet zonder gevaar. 
Het blijft immers virusmateriaal. Voorzorgsmaatregelen zijn daarom 
noodzakelijk en dat beperkt de productiecapaciteit.'

Concreet: als de Europese landen een Chinees coronavaccin willen, moeten 
zij hun beurt afwachten. 'Eerst is de Chinese bevolking aan de beurt, 
dan komen de landen waarmee China nauw samenwerkt aan bod. Daar gaat 
sowieso een poos overheen. Wellicht dat China zwicht voor een goed bod 
uit het rijke Westen, maar dat zou niet eerlijk zijn naar de andere 
landen.'


Stiekem al vaccineren

China zelf laat er in ieder geval geen gras over groeien. De afgelopen 
maanden is een start gemaakt met het vaccineren van honderdduizenden 
Chinezen. Het gaat om essentieel personeel, zoals militairen, 
douanepersoneel, transportmedewerkers en docenten. De Chinese 
autoriteiten doen dat onder het mom van 'noodgebruik': de nood is zo 
hoog, dat een vaccin dat niet alle testfases heeft doorlopen, toch kan 
worden ingezet.

Die voorbarigheid leverde de Aziatische grootmacht wereldwijd een storm 
van kritiek op. Het is dan ook een opmerkelijke gang van zaken, zegt Ton 
de Boer, voorzitter van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen. 
'Of een vaccin echt werkzaam en veilig is, kan pas worden geconcludeerd 
als het is getest op een grote groep mensen. Dat gebeurt pas in de 
laatste testfase. De resultaten daarvan zijn nog niet bekend.'

Dat tijdens de eerdere testfases bleek dat de Chinese vaccins bij de 
proefpersonen antistoffen hadden opgewekt, doet daar niets aan af. De 
Boer: 'Het is nog onduidelijk wat de invloed daarvan op lange termijn 
is. Daarnaast kan een vaccin bijwerkingen veroorzaken of een infectie 
zelfs verergeren. Alleen een studie met tienduizenden mensen kan 
daarover uitsluitsel geven.'

Waar de Chinese farmaceuten bij de officiele vaccinproeven keurig de 
internationale protocollen volgen, wordt bij het zogeheten 'noodgebruik' 
een rookgordijn opgetrokken. Niemand krijgt inzicht over hoeveel 
Chinezen buiten de officiele tests om al een vaccin hebben gekregen. 
Laat staan hoe het met mogelijke bijwerkingen zit.

Frappant voorbeeld: deze week werd bekend dat Sinopharm het potentiele 
corona-vaccin gratis heeft aangeboden aan Chinese studenten die de 
komende maanden in het buitenland gaan studeren. Nadat daar vanuit het 
buitenland vragen over kwamen, haalde de farmaceut vliegensvlug de 
website offline. Studenten die wilden deelnemen, kregen opeens te horen 
dat het 'project is opgeschort'. Sinopharm was niet bereikbaar voor 
commentaar.

Het is precies dat soort fratsen waardoor het Westen met argusogen naar 
China blijft kijken, stellen deskundigen. Hoe kwalitatief sterk de 
potentiele coronavaccins ook zijn. En dat is erg zonde, reageert de 
ambassade van de Aziatische grootmacht vanuit Den Haag met gevoel voor 
dramatiek: 'China bekommert zich om het welzijn van iedere persoon op 
aarde en draagt daar tijdens de pandemie graag een steentje aan bij.'


Chinezen zelf kijken reikhalzend uit naar een oplossing

Chinezen volgen de ontwikkelingen zelf ook met grote interesse. 'Er zijn 
vaccinaties beschikbaar, maar die zijn hier in China nu nog maar voor 
een klein aantal mensen', zegt Sun Yichen (32), die in Sjanghai een 
reisbureau runt. 'Voor de grote populatie is het vaccin er nog niet. De 
regering zal het ons wel vertellen als het zover is: dit is de 
oplossing. Pas dan zou ik van het vaccin gebruikmaken.'

Sun kijkt reikhalzend uit naar een oplossing. De toerismebranche waarin 
hij werkt, staat al maanden onder gigantische druk. 'Het dagelijks leven 
in Sjanghai voelt weer als normaal. Maar voor veel industrieen is de 
economische situatie door corona al maanden een ramp. Ik verdien sinds 
maart al niets meer. De toerismesector is ingestort. Mensen zijn 
verplicht hun reizen online te boeken, dat is nationaal beleid. Daardoor 
hebben ze reisbureaus nu niet nodig.'

Maar dat betekent niet dat er niet gereisd wordt. Na een maandenlange 
lockdown is het dagelijks leven in China vrijwel weer normaal. Dat 
blijkt ook uit de cijfers van de reisbewegingen in de Golden Week, de 
nationale Chinese vakantieweek begin deze maand. Het ministerie van 
Cultuur en Toerisme maakte bekend dat er in die week maar liefst 637 
miljoen reizen zijn gemaakt in China. Dat is 79 procent van het aantal 
voor de coronacrisis, vorig jaar in de Golden Week. 'Velen hebben de 
auto genomen, dat is de veiligste manier van reizen zolang het 
coronavirus niet helemaal verdwenen is', weet Sun. 'We zijn inmiddels 
gewend aan leven met het virus.'

Yu Wentao (27), eigenaar van een jeugdvoetbalacademie in Sjanghai, is 
blij met de versoepelingen. 'In februari en maart moesten vrijwel alle 
winkels en bedrijven dicht, mijn voetbalacademie ook. Maar na juni, toen 
de uitbraken onder controle waren gebracht, is alles veranderd. Juli en 
augustus waren topmaanden voor mij.' Zelf twijfelt hij net als 
stadgenoot Sun over gebruik van het vaccin op dit moment. 'Als het 
vaccin beschikbaar komt, weet ik niet of ik het zal nemen. Ik ben 
gezond. Het hangt ervanaf hoeveel het gaat kosten.'

Yu ziet het belang van de mondiale race naar een werkend coronavaccin. 
'Alles gaat om de wereldhandel. De Chinese overheid wil de vaccins 
overzees verkopen. Dat helpt ons land en de mensen in andere landen. Als 
je naar de tijdlijn kijkt, heeft het virus het eerst toegeslagen in 
China. Dus China heeft meer tijd gehad voor de ontwikkeling van een 
vaccin.'

Ook reisagent Sun ziet de noodzaak van samenwerking. 'Dat is belangrijk 
in de jacht op een vaccin. China voegt alle economische en 
technologische middelen samen om het vaccin te ontwikkelen. De Chinese 
regering heeft verklaard dat de oplossing, zodra die gevonden is, 
beschikbaar zal zijn voor de wereld voor een redelijke prijs.'

--------
(c) 2020 DPG Media B.V.