[D66] De proefballonnen van De Jonge (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #370)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Groene Amsterdammer #42
Datum:  14 oktober 2020
Auteur: Aukje van Roessel
URL:    https://www.groene.nl/artikel/proefballonnen


Proefballonnen
--------------

De Tweede Kamer vraagt al geruime tijd om meer duidelijkheid in het 
coronabeleid van het kabinet. Nu het virus oplaait, wordt de roep om een 
routekaart luider. Minister Hugo de Jonge blijft ondertussen blijmoedig 
ballonnetjes oplaten.

Er zit een patroon in het optreden van minister Hugo de Jonge van 
Volksgezondheid, belast met de bestrijding van het coronavirus. De 
minister, tevens lijsttrekker van het CDA, laat graag proefballonnen op 
en doet even graag beloftes. Steeds weer krijgt hij dan veel kritiek. 
Denk aan de corona-app of aan de coronawet. Niet veilig, onvoldoende 
waarborgen voor de privacy, niet staatsrechtelijk, doet afbreuk aan de 
invloed van het parlement.

Maar vorige week zal De Jonge binnenskamers corona-proof hebben 
gejuicht. Want afgelopen zaterdag werd een sterk verbeterde corona-app 
landelijk geintroduceerd en die dag zevenhonderdduizend keer gedownload. 
Maanden later dan gedacht, dat wel. En vorige week is ook de coronawet 
in de Tweede Kamer behandeld, inclusief de vele door het parlement 
ingediende amendementen om aan de kritiek tegemoet te komen. Maar 
daardoor wordt die wet nu wel door een grote Kamermeerderheid gesteund. 
Ook maanden later, maar toch.

De Jonge's manier van werken doet me denken aan wat iemand uit het 
bedrijfsleven, tevens lid van een gemeenteraad, mij ooit vertelde over 
het verschil tussen die twee werelden. In het bedrijfsleven worden veel 
voornemens gemaakt, zeg maar proefballonnen opgelaten, maar zijn 
ervaring was dat daarvan meestal maar een enkele van de grond komt. In 
de gemeenteraad zag hij dat er minder ideeen worden gelanceerd, maar 
meestal was over die plannen dan wel vooraf beter nagedacht. Zo'n idee 
gaat dan varen als een mammoettanker, zei hij. Die gigantische tankers 
zijn moeilijk tegen te houden. Wil je nog invloed hebben, dan moet je er 
vroeg bij zijn om ze van koers te doen wijzigen. Maar dan kan een kleine 
verandering uiteindelijk wel een flinke koerswijziging tot gevolg 
hebben.

De Jonge lijkt de eigenschappen van die twee werelden te combineren. 
Misschien is het zijn karakter, maar de onbekendheid met dit virus en de 
geringe mate waarin zijn ministerie en de gezondheidszorg op een 
pandemie waren voorbereid zullen er zeker ook toe bijdragen. Zo lanceert 
de minister keer op keer onvoldoende of slecht uitgewerkte plannen, 
beloftes en voornemens, zoals gebruikelijk in het bedrijfsleven, ook al 
komt hij zelf overigens uit het onderwijs. Zijn voornemens blijken 
echter geen proefballonnen zoals velen denken, maar mammoettankers.

Om die een koers te laten varen die wel op brede instemming van de 
samenleving en de Kamer kan rekenen, legt De Jonge overal zijn oor te 
luisteren. Hij zoekt technische kennis bij ICT-deskundigen voor een 
veiliger corona-app en staat open voor inhoudelijke verbeteringen voor 
zijn coronawet, ook van de oppositiepartijen.

Ook bij de beloftes die De Jonge doet als het gaat om het bron- en 
contactonderzoek, de medische mondkapjes, het aantal beschikbare testen 
en laboratoria, en daarna het aantal mensen dat deze tests kan afnemen, 
zie je dat patroon. Telkens weer belooft hij iets wat in de praktijk 
niet op tijd kan worden waargemaakt. Maar hij gaat blijmoedig verder, 
doet een nieuwe belofte, loopt tegen weer een ander praktisch probleem 
aan, krijgt daar weer van vele kanten kritiek op, maar de tanker vaart 
verder.

Dat blijmoedige van de minister wordt in de Tweede Kamer overigens ook 
wel bravoure genoemd of arrogantie. Op Twitter, zo blijkt uit een 
analyse van TwitterTap, krijgt De Jonge het predicaat 'clown' en 'kwal' 
toegediend. Uit die analyses blijkt echter ook dat de meeste tweets rond 
de voorlaatste coronapersconferentie van de minister-president en De 
Jonge, #persconferentie, neutraal van toon waren. Met als grootste 
influencers de minister-president en Nieuwsuur-presentator Jeroen 
Wollaars.

De Jonge's mammoettanker blijkt echter vooralsnog te langzaam te varen 
om het virus in te kunnen halen. Covid-19 is weer opgelaaid, eerder en 
sneller dan verwacht. Nederland kleurt bijna overal code rood, doet het 
internationaal gezien slecht en Nederlanders die naar Italie reizen - 
het land dat in het voorjaar hard werd geraakt door het virus - moeten 
daar bij binnenkomst een sneltest ondergaan om uit te sluiten dat zij 
het virus er weer doen oplaaien. Dat moet in regeringskringen toch 
voelen als een lange vinger tegen het Noorden dat zo vaak neerkijkt op 
landen in Zuid-Europa.

In de Tweede Kamer wordt al langer gevraagd om meer voorspelbaarheid in 
het coronabeleid dan het kabinet, met De Jonge als eerst 
verantwoordelijke voor de volksgezondheid, tot nu toe heeft geboden. Nu 
het virus oplaait, wordt die roep om een routekaart naar Iers voorbeeld 
luider. Ook SP-Kamerlid Maarten Hijink vroeg er afgelopen week weer om: 
een goede strategie, die uitgaat van een goede voorbereiding van 
maatregelen die voorspelbaar zijn voor de mensen, zodat je bij een 
bepaald besmettingsniveau kunt verwachten welke maatregelen eraan komen.

Gezien de vele onzekerheden die er nog steeds zijn, zoals over het 
effect van mondkapjes, ons gedrag, de mate waarin sneltests beschikbaar 
komen, of er dan ook voldoende mensen zijn om die tests af te nemen, of 
er een vaccin komt en de snelheid van de productie daarvan, zal 
voorspelbaarheid van het aantal besmettingen niet goed mogelijk zijn. 
Samen met politieke afwegingen zal dat een routekaart zoals De Jonge 
inmiddels heeft beloofd minder voorspelbaar maken dan de voorstanders 
denken. Zo blijkt ook in Ierland.

Voorlopig zal De Jonge dan ook doorgaan met het oplaten van 
proefballonnen. En zal hij daarop ook steeds weer kritiek krijgen. Maar 
hij gaat, deels noodgedwongen, vrolijk verder. Wie invloed op zijn 
plannen wil hebben, moet er dus vroeg bij zijn. Dat verlegt de koers van 
zijn beleid het meest.

--------
(c) 2020 Groene Amsterdammer