[D66] Liever een republiek

[R.O.]

limburger.nl:
14/10

Opinie

armand leenaers
Liever een republiek

Misschien wel het laatste heilige huisje van Nederland is het Koninklijk 
Huis. Sinds 1813 is ons land een constitutionele monarchie met aan het 
hoofd de familie Oranje-Nassau. Na de Napoleontische oorlogen vonden de 
Europese grootmachten het wijs om van de Lage Landen een buffergebied te 
maken. Daar hoorde in hun optiek een vorst bij en dat werd Willem I. Hij 
was niet de eerste koning van Nederland overigens want dat was de broer 
van Napoleon in het door de keizer opgetuigde Koninkrijk Holland. 
Koning-koopman Willem regeerde over het Verenigd Koninkrijk der 
Nederlanden totdat hij de Belgen schoffeerde. Die kregen toen op hun 
beurt ook een koning, Leopold I van Saksen-Coburg.

Achterhaald idee

Het Koninkrijk der Nederlanden was en is een achterhaald idee, zeker na 
de Franse Revolutie. De vrijgevochten Nederlanders die zich losmaakten 
van het Spaanse wereldrijk zijn immers groot geworden als de Republiek. 
Zeven onderling verdeelde provincies die het met succes opnamen tegen de 
machtige Habsburgers, dat sprak in heel Europa tot de verbeelding. Prins 
Willem van Oranje kon Vader des vaderlands worden juist omdat hij géén 
koning was. Schipperen tussen tegengestelde belangen was zijn tweede natuur.

     Na de rampen tijdens het keizerrijk en de nazidictatuur hebben de 
Duitsers een goed functionerende Bondsrepubliek opgebouwd. Er is veel 
beleidsruimte voor regio’s en met een kiesdrempel worden avonturiers 
geweerd.

Lastig bij discussies over de monarchie is de emotie die het onderwerp 
oproept. Vaak hoor je dat ‘ze het zo goed doen’, dat een koning ‘deuren 
opent die voor anderen gesloten blijven’ en ‘dat het zulke gewone mensen 
zijn gebleven’. Onbewezen stellingen want transparantie is ver te 
zoeken. Niemand weet tot op de dag van vandaag wat de kosten en baten 
zijn. Onze minister-president maakt de indruk dat hij het ook niet wil 
weten.

Rolduc

Voor Limburgers is een monarchie al helemaal niet vanzelfsprekend. 
Koning Willem I was zo slim om het gebied op te eisen bij de 
boedelscheiding met de Belgen. Dat deed hij met het oog op de steenkool 
bij Rolduc. Het noorden van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden liep 
namelijk achter op geïndustrialiseerde regio’s in het zuiden zoals 
Bergen, Charleroi, Gent, Luik en Verviers. Zo kwam Limburg onder het 
gezag van de Oranjes, al was het dan vooral als wingewest. Dat zal de 
reden zijn dat de Koninklijke Familie hier nooit de populariteit heeft 
gekregen die ze boven de grote rivieren wel geniet. Een 
‘vriendenrepubliek’ (naar het geruchtmakende boek van journalist Joep 
Dohmen) ligt ons misschien meer. Ook ontstaan er steeds meer en vaker 
barsten in het idyllische plaatje dat ons wordt voorgeschoteld. Een op 
erfopvolging gebaseerde monarchie staat nu eenmaal haaks op een moderne 
democratische samenleving die iedereen gelijke kansen zou moeten bieden. 
De exorbitante uitgaven en riante uitkeringen roepen vragen op.

Het Republikeins Genootschap wil een rechtszaak beginnen over de macht 
van de Koning. Hij wint namelijk elke procedure die hij aanspant tegen 
al te vrijpostige media. En wetten zijn pas geldig als hij die tekent. 
Daarmee staat de koning boven de wet.

Bondsrepubliek

Dan is een republiek een volwassener staatsvorm. Voordat de lezer 
tegenwerpt dat gekozen praatjesmakers ons land te schande kunnen maken, 
wijs ik er op dat je er dan bij volgende verkiezingen wél vanaf kunt. 
Het model van onze oosterburen spreekt mij aan. Na de rampen tijdens het 
keizerrijk en de nazidictatuur hebben de Duitsers een goed 
functionerende Bondsrepubliek opgebouwd. Er is veel beleidsruimte voor 
regio’s en met een kiesdrempel worden avonturiers geweerd. En als de 
president in opspraak raakt wordt hem dringend verzocht om tussentijds 
te vertrekken zoals Christian Wulff overkwam.

Mijn hoop is gevestigd op Máxima, straks koningin-moeder. Ook haar 
vaderland, de republiek Argentinië, heeft zich immers ontworsteld aan de 
Spaanse heerschappij. Met vallen en opstaan hebben zij en haar 
landgenoten geleerd dat er een tijd is van komen en een tijd van gaan.

Armand Leenaers uit Heerlen is historicus