[D66] Van Dissel: Van nationale reddingsboei naar kop van Jut (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #364)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Algemeen Dagblad
Datum:  13 oktober 2020
Auteur: Edwin van der Aa en Hans van Soest
URL:    
https://www.ad.nl/politiek/hoe-jaap-van-dissel-zijn-heldenstatus-verloor-van-nationale-reddingsboei-naar-kop-van-jut~a3655700/


Hoe Jaap van Dissel zijn 'heldenstatus' verloor: van nationale
reddingsboei naar kop van Jut
--------------------------------------------------------------
Aan het begin van de coronacrisis was Jaap van Dissel een soort held in 
de ogen van velen. Die status is hij inmiddels wel kwijt.

RIVM-directeur Jaap van Dissel praat woensdag de Tweede Kamer weer bij 
over de laatste ontwikkelingen in de corona-epidemie. De Kamerleden zijn 
steeds kritischer. En ook het vertrouwen in Van Dissels RIVM is tanende.

'Het verhaal van Van Dissel klopt vaak niet en dat is ernstig want het 
beleid is er goeddeels op gebaseerd,' zegt Fleur Agema van de grootste 
oppositiepartij PVV. 'Ik denk niet dat het kwade bedoelingen zijn, maar 
op sommige punten gaat het mis. Hij freewheelt te veel.'

Nou is Agema vaker hard in haar oordelen, maar ze staat niet alleen met 
haar kritiek. Zeker het RIVM-advies over de mondkapjes – het dragen 
ervan zou geen meerwaarde hebben - werd niet begrepen. In de ons 
omringende landen waren ze al maanden verplicht in openbare 
gelegenheden.

Van Dissels Amerikaanse collega Anthony Fauci adviseerde hem om zich te 
bij te lezen. En toen het kabinet onder druk van de Tweede Kamer alsnog 
het dringende advies uitvaardigde mondmaskers te dragen in winkels en 
horeca, herhaalde Van Dissel dat het weinig toegevoegde waarde had.


Achter lopen

Maarten Hijink (SP) vindt de rol van Van Dissel 'ingewikkeld'. 'Ik 
verwacht van hem dat hij de wetenschappelijke literatuur kent op basis 
waarvan wij beslissingen kunnen nemen. Mijn zorg is nu: houdt hij vast 
aan zijn mening of loopt hij daadwerkelijk achter?'

En niet alleen Kamerleden zijn kritisch. Een groep wetenschappers, 
waaronder topwetenschapper Robbert Dijkgraaf, beschuldigt het RIVM in 
een open brief inflexibel te zijn. Dat Nederland zo veel nieuwe 
besmettingen heeft, komt volgens de critici doordat 'wetenschappelijke 
inzichten over de verspreiding van Covid-19' te laat worden omarmd door 
Van Dissel en zijn collega's.

'Ik vind dat het RIVM een beetje slachtoffer is geworden van de manier 
waarop het kabinet communiceert', zegt Marco Zannoni van het Instituut 
voor Veiligheids- en Crisismanagement (COT). 'Het kabinet moet 
duidelijker uitleggen dat er meer adviseurs zijn dan alleen het RIVM en 
het Outbreak Management Team OMT. En duidelijk uitleggen waarom voor het 
de ene maatregel wel gekozen wordt en voor de andere niet. Nu lijkt het 
net alsof alles maar ad hoc besloten wordt, maar dat is maar deels 
waar.'


Dynamiek

Uiteindelijk moet het kabinet twee dingen met elkaar verbinden, zegt 
Zannoni. Enerzijds adviseren de experts zoals Van Dissel over wat er 
nodig is om het virus te bestrijden. Anderzijds is er de maatschappij 
die dingen moet kunnen dragen en die zelf ook dingen eist. 'Een 
voorbeeld is het mondkapjesbesluit. Daarvan zeiden de experts: hoeft 
niet. Maar er ontstond een dynamiek in de samenleving, waardoor het 
kabinet zei: laten we het toch maar doen. Ook al draagt het niet veel 
bij: alles beetjes helpen.'

We moeten daarom niet te spastisch reageren als het kabinet iets anders 
beslist dan Van Dissel zegt, vindt Zannoni. 'Dat is prima uit te leggen. 
Het zou juist raar zijn als Van Dissel als wetenschapper ineens onder 
maatschappelijke druk zou zeggen: o nee, mondkapjes hebben wel heel veel 
nut. Het enige wat zijn geloofwaardigheid aantast, zijn al die 
buitenlands onderzoeken die iets anders zeggen. Maar misschien maken ze 
daar andere afwegingen.'

Van Dissel heeft gedurende de corona-crisis allerlei gedaanten 
aangenomen. Voor minister Bruno Bruins was hij destijds een 
reddingsboei: het virus was nieuw en het kabinet verliet zich volledig 
op het RIVM. Daarna werd Van Dissel meer kop van Jut: impopulaire 
maatregelen werden afgekondigd omdat hij het adviseerde. Dat leidde weer 
tot kritiek dat het kabinet te veel zijn oren liet hangen naar de 
experts. Inmiddels is Van Dissel gewoon adviseur waarnaar het kabinet 
niet altijd hoeft te luisteren.


Prima

Minister De Jonge (Volksgezondheid) vindt het dat ook prima dat de 
RIVM-directeur zijn eigen mening blijft ventileren, ook al strookt die 
soms niet altijd met het kabinetsbeleid. 'Van Dissel handelt volkomen 
vrij, volkomen autonoom. Het is aan het kabinet om op basis van het 
OMT-advies, waar hij de voorzitter van is, tot besluiten te komen. 
Zolang we die rol beiden zuiver spelen, gaat dat goed.'

Van Dissel is de laatste weken niet de enige expert die wel eens een 
eigen geluid vertolkt. Sterker nog, in de media buitelen de virologen - 
ook OMT-leden - over elkaar heen om hun mening te verkondigen en ook 
kritiek te uiten op het beleid. Daar heeft De Jonge meer moeite mee: 'Je 
moet oppassen dat de besluitvorming niet ook binnen het OMT 
politiseert.' Wetenschappers kunnen van inzicht verschillen. 'Maar we 
hebben een OMT om op basis van de wetenschappelijke consensus te komen 
tot een advies aan het kabinet.'

--------
(c) 2020 DPG Media B.V.