[D66] Reconstructie: Hoe het kabinet niet meer om een landelijk mondkapjes-advies heen kon (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #339)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:  RTL Nieuws
Datum: 2 oktober 2020
URL:   
https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/5187493/mondkapje-af-mondkapje-op-hoe-het-kabinet-niet-meer-om-landelijk


Mondkapje af, mondkapje op: hoe het kabinet niet meer om landelijk
advies heen kon
------------------------------------------------------------------

Het besluit voor een landelijk mondkapjesadvies is volgens ingewijden 
genomen na 'gigantische politieke druk'. Met name de burgemeesters van 
de drie grote steden en Kamerfracties voerden die druk steeds verder op. 
Op dinsdag, in de namiddag, kon het kabinet niet anders dan zwichten: de 
draai moest worden gemaakt. Een reconstructie.

Een halfjaar lang wilde het kabinet er niet aan, maar woensdag klonk er 
opeens die draai uit de mond van premier Rutte. Er komt een landelijk, 
dringend advies voor het dragen van mondkapjes 'overal waar je de hemel 
niet ziet'. Het ging meteen in, de verdere uitwerking horen we vandaag.


Vraag vanuit de Tweede Kamer

Het invoeren van een landelijk mondkapjesadvies was de afgelopen maanden 
onderdeel van het publieke debat, van de kroeg tot aan de Kamer. Maar al 
die tijd trapte het RIVM op de rem. Het instituut, onder leiding van 
Jaap van Dissel, stelde steeds dat het dragen van een niet-medisch 
mondkapje geen zin heeft en vooral voor schijnveiligheid zorgt.

De adviezen van het RIVM worden vrijwel altijd overgenomen door het 
kabinet: premier Rutte en minister De Jonge noemden het dragen (daarom) 
maandenlang niet 'wenselijk'.


Burgemeesters

Ondertussen werd de mondkapjesplicht in steeds meer omliggende landen 
ingevoerd. Van Belgie, tot Duitsland en van Frankrijk tot in Italie.

Vanuit de burgemeesters uit de 25 veiligheidsregio's - verantwoordelijk 
voor de uitwerking van het coronabeleid - groeide de afgelopen maanden 
de behoefte om op specifieke plekken met een mondkapjesplicht te gaan 
experimenteren.

Het compromis dat eind juli werd bereikt, is dat veiligheidsregio's die 
dat willen, met zo'n plicht mochten gaan experimenteren. Dat werd in 
Rotterdam en Amsterdam gedaan. Aan een landelijk advies of plicht wilde 
het kabinet toen nog niet.


Pilot Amsterdam, Rotterdam

De proef in de twee steden duurde niet lang. In Rotterdam klaagden 
sommige winkeliers over een forse omzetdaling. En ook in Amsterdam ging 
de stekker uit het experiment.

Maar toen eind augustus het aantal coronabesmettingen in een 
stroomversnelling raakte, laaide de mondkapjesdiscussie weer op. Ook 
omdat uit steeds meer onderzoeken zou blijken dat de mondkapjes wel 
kunnen werken.

Verder leidden de categorische afwijzing en twijfels van Jaap van Dissel 
over het gebruik van mondkapjes zowel in de politiek als bij 
burgemeesters tot steeds meer vragen en ongemak.


Geen landelijke richtlijn

Bij de voorzitters van de Veiligheidsregio's groeide het ongeduld. 
'Waarom geen landelijke richtlijn, het geeft duidelijkheid' is het idee. 
'Baat het niet, dan schaadt het niet. Alles kan helpen', was het idee 
bij burgemeesters.

Volgens een betrokkene zijn een aantal burgemeesters in het 
Veiligheidsberaad fel voorstander van mondkapjes, een aantal andere 
burgemeesters ziet er niks in.

De voorstanders voelden zich gesterkt door een brandbrief aan het 
kabinet, die afgelopen zondag verscheen. De brief was afkomstig van het 
Red Team, een groep onafhankelijke deskundigen met verschillende 
expertises. De boodschap daarin is helder: mondkapjes moeten een rol 
krijgen in nieuwe coronamaatregelen.


Kracht bij te zetten

Afgelopen maandagmiddag. De deskundigen van het OMT die het kabinet 
adviseren, kwamen samen voor een overleg en  's middags was er een 
overleg van het Veiligheidsberaad met de burgemeesters van de 25 
veiligheidsregio's.

Het OMT werd gevraagd om te reflecteren op het Red Team-advies. Het OMT 
zette voorzichtig een stap: bij hoogoplopend aantal besmettingen kan een 
mondkapje een middel zijn.

Daarmee kwam de deur op een kier. De burgemeesters die voorstander zijn 
van de mondkapjes, gebruikten het advies van het RED Team om hun 
argumenten kracht bij te zeggen bij het overleg tussen de burgemeesters, 
later die middag.


Felle discussie

Bij dat overleg was er volgens ingewijden weinig discussie over het 
maatregelenpakket dat het kabinet later die dag bekend zou gaan maken. 
Wel was er stevige discussie over de mondkapjeslijn. De drie grote 
steden (Amsterdam, Rotterdam en Den Haag) en Brabant-Zuidoost zetten de 
deur open: zij kondigden aan dat mondkapjes gaan gelden in alle publieke 
binnenruimtes.

Het kabinet besloot maandag in een vervroegde persconferentie om alleen 
voor de drie grote steden een advies voor mondkapjes in winkels aan te 
kondigen.


Burgemeesters

Dat besluit van het kabinet is te weinig voor sommige burgemeesters. Zij 
zochten gelijk actief de media op. Onder hen de Amsterdamse burgemeester 
Femke Halsema. Zij kondigde dezelfde maandagavond namens de regio's 
Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Brabant-Zuidoost verdergaande adviezen 
aan voor het gebruik van het masker in haar regio.

Ze stond hierin niet alleen. John Jorritsma, de burgemeester van 
Eindhoven, deed er dezelfde avond bij het tv-programma Jinek een schepje 
bovenop. De burgemeesters waren bang dat alle regio's een eigen koers 
zouden varen en waren bang dat het voor de burger totaal onduidelijk zou 
zijn wat nu de regels zijn.


Onrust in Tweede Kamer

In de Tweede Kamer, zowel bij de oppositie als de coalitie, bleef de 
roep van de burgemeesters niet onopgemerkt. De afgelopen dagen was er 
telefoonverkeer over en weer. Het viel betrokkenen op hoe nauw de 
lijntjes zijn tussen mondkapjesvoorstanders bij burgmeesters en fracties 
in de Tweede Kamer.

Steeds meer fracties in de Tweede Kamer pleitten dinsdag voor 
duidelijkheid rond de mondkapjes: of er een mondkapjesplicht of -advies 
moet gaan gelden, was toen nog onduidelijk. Wel was duidelijk dat het 
kabinet niet anders kon dan een sprong voorwaarts nemen.


D-day

Dinsdagmiddag wordt duidelijk wat steeds meer mensen in Den Haag 
verwachten: het kabinet ontkomt niet aan de invoering van een landelijke 
richtlijn voor mondkapjes. De meerderheid in de Kamer tekent zich af.

's Avonds, na de debatvoorbereiding, is duidelijk dat het kabinet de 
stap gaat zetten. Het wordt een advies, een dringend advies. Voor een 
plicht is geen meerderheid en een dergelijke plicht stuit ook zeker de 
liberale VVD tegen de borst.

Er zou een landelijke lijn komen. Een advies, want voor een plicht is 
geen meerderheid in de Tweede Kamer. Een plicht is juridisch ook lastig. 
Hoe dat zit, lees je hier.
https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5187238/dit-maakt-het-invoeren-van-een-mondkapjesplicht-zo-lastig


Draai een feit

Afgelopen woensdag maakte de premier de draai bekend tijdens het 
coronadebat. Onder druk van een meerderheid in de Tweede Kamer kon het 
niet anders. Hij zei toen nog dat het dringende advies niet gold voor 
scholen. Maar inmiddels geldt ook voor middelbare scholieren het 
dringende advies om buiten de klas een mondkapje te dragen.

Dat maakt de draai rondom de omstreden mondkapjes compleet.

--------
(c) 2020 RTL Nieuws