[D66] Sigrid Kaag op campagne in de Schilderswijk

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Trouw
Datum:  21 november 2020
Auteur: Wilma Kieskamp
URL:    
https://www.trouw.nl/binnenland/sigrid-kaag-op-campagne-in-de-schilderswijk-mensen-voor-wie-wij-het-doen-denken-dat-d66-voor-de-bovenlaag-is~b041dc02/


Sigrid Kaag op campagne in de Schilderswijk: 'Mensen voor wie wij
het doen, denken dat D66 voor de bovenlaag is'
-----------------------------------------------------------------

Sigrid Kaag, het nieuwe gezicht van D66, gaat de verkiezingen in met een 
boodschap over 'nieuw leiderschap'. De bijna apolitieke manier waarop 
Kaag wordt gelanceerd, valt niet bij de hele achterban even goed.

'Doe je door de week een broek aan? Of draag je dan een djellaba, zoals 
nu?' Vriendelijk kijkt Sigrid Kaag, de lijsttrekker van D66, de twee 
Haagse meisjes aan die haar op een zaterdagmiddag in de Schilderswijk op 
de stoep passeerden. Een jaar of zeven zijn de kinderen, en 
streng-islamitisch gekleed, met hoofddoek en lang gewaad. Ze zijn net 
terug van de koranles, vertellen ze, als Kaag een gesprekje met ze 
aanknoopt op de stoep. Het is oktober, de coronabeperkingen zijn nog 
minder streng.

Of ze al Arabisch kunnen schrijven, vraagt de D66-lijsttrekker, die zelf 
als oud-VN-gezant in het Midden-Oosten die taal vloeiend spreekt. 
'Natuurlijk!', zeggen de meisjes trots. De schriftjes komen tevoorschijn 
uit de rugzakjes, met veel gegiechel. Waar ze op school zitten? Op een 
islamitische basisschool. Kaag lijkt ondertussen enigszins verbaasd: 
zijn ze niet wat jong om alleen over straat te gaan? Loopt er niemand 
mee? Voor de kinderen is het niet te merken, maar ook hun kleding doet 
haar wenkbrauwen fronsen. Kaag heeft de vraag over de djellaba niet 
zomaar gesteld. Zodra de meisjes om de hoek zijn verdwenen, zegt de 
D66-lijsttrekker met klem: 'Die zijn veel te jong voor een sluier'. Het 
baart haar zorgen dat in de Arabische wereld vrouwen steeds jonger een 
hoofddoek dragen, en hoe ze dat nu ook terugziet hier, op zomaar een 
trottoir in Den Haag.

Sigrid Kaag is op campagne, maar niet zoals andere lijsttrekkers dat 
doen. Ze brengt informele bezoeken in het land. Dat gaat zonder haar 
politieke entourage, op gympen en in vrijetijdskleding. Ze komt niet het 
verhaal van D66 verkondigen, maar luisteren en vragen stellen.

Een 'grassrootscampagne', noemt D66 het, waarbij 'de onderbelichte 
verhalen' van gewone mensen en hun gewone zorgen centraal staan. Bij 
veel van die ontmoetingen draait het om spontane gesprekken op straat, 
waarbij Kaag slechts terzijde meldt dat zij minister is en 
D66-lijsttrekker. Sommige gesprekspartners hebben niet eens door dat ze 
met een politicus spreken.

Het is een campagne die helemaal draait om het empathisch leiderschap 
van Sigrid Kaag als nieuwe D66-leider. Om haar anders-zijn. De afgelopen 
weken bleek alleen dat zo'n campagne heel wat valkuilen telt.


Vrouwelijke premier

Kaag, die nu nog minister is van buitenlandse handel en 
ontwikkelingssamenwerking, kondigde bij haar aantreden als lijsttrekker 
aan dat zij geen klassieke politicus wil zijn. 'Het is tijd voor nieuw 
leiderschap. Voor politiek die weet te verbinden. Voor iedereen in 
Nederland', zei ze toen ze begin september met 95,7 procent van de 
stemmen de definitieve opvolger werd van Alexander Pechtold. De euforie 
in de partij was groot. De droom van D66: Kaag als eerste vrouwelijke 
premier.

Zij zelf spreekt graag en veel over haar morele leiderschap. Dat zijn 
altijd bevlogen woorden over grote vergezichten, over 'de democratie van 
empathie', over 'tijdloze ­politiek van waarden'. Kaag belooft dat het 
onder haar leiding voorbij is met 'scoren op de vierkante centimeter', 
en dat ze niet het soort politicus wil zijn 'die doet of ze alles weet'.

Op actuele kwesties reageert ze steeds in die stijl. Zoals na de 
verkiezingen in de VS: 'Waarden doen ertoe, integriteit doet ertoe. 
Leiderschap doet ertoe.' En passant riep ze op om lid te worden van D66. 
Het is wel verkiezingstijd.


Als een VN-gezant

Bij het bezoek aan de Schilderswijk zijn de tekenen nog gunstig voor het 
nieuwe campagnevoeren dat bij dat andere leiderschap hoort. Kaag laat 
zich door de multiculturele Haagse buurt rondleiden door actief D66-lid 
Abid Boutkabout (26), die op de middelbare school nog les kreeg van Mark 
Rutte. Hij ­begon als automonteur en volgt nu aan de universiteit een 
master international business. Boutkabout vertelt: Marokkaanse jongeren 
uit de wijk hebben tegenwoordig soms banen bij McKinsey, maar vertrekken 
dan vaak uit de Schilderswijk.

Kaag luistert en stelt vragen. Ze heeft zichtbaar plezier in de 
ontmoetingen onderweg. Soms lijkt het of ze terug is in de rol van 
VN-gezant, met een humanitair bezoek aan een wijk of stad. Met 
voorbijgangers staat ze te grappen, automobilisten die haar aanstaren 
krijgen een groet. De lijsttrekker is eerder al op bezoek geweest bij 
een huisarts in Amsterdam-Zuidoost en bij mensen in de bijstand in 
Wageningen. Door corona zijn ontmoetingen met mantelzorgers in Brabant, 
en andere reisdoelen, stil komen te liggen, tot haar spijt.

De grassroots-campagne begon met hooggestemde idealen. Kaag noemt dat: 
laten zien dat D66 een partij is voor iedereen. 'Wij staan voor 
kansen-gelijkheid. Maar het lastige is: de meeste mensen voor wie wij 
het doen, hebben niet in de gaten dat wij het voor hen doen. Ze denken 
dat D66 voor de bovenlaag is. Ik wil dat mensen overtuigd raken: he, die 
partij is er voor mij', zegt ze over haar bezoek aan de Schilderswijk.

Door een luisterend oor te bieden wil ze dat meer uitstralen dan D66 
eerder deed. Daarmee geeft Kaag gehoor aan een wens binnen de partij. 
Een koersdiscussie leidde eerder al tot een aangescherpt partijprofiel 
waarin de strijd tegen ongelijkheid met stip op nummer een staat.

Alleen, bij de D66-achterban valt de bijna apolitieke manier waarop Kaag 
wordt gelanceerd in de grassrootscampagne, nog niet overal even goed. 
Het probleem zijn niet de bezoekjes van de lijsttrekker in het land. Ook 
het luisterend oor is de kwestie niet.

De ergernis zit bij de bijbehorende campagne voor Kaag op Facebook, 
Instagram en Twitter, waar de nieuwe D66-lijsttrekker wordt aangeprezen 
als een internationale superster, partijloos boven het politieke 
landschap zwevend. Accounts als #kaag­power, @jongvoorkaag en #teamkaag 
tonen glamourfoto's van Kaag. Daar wordt het grote gebaar niet geschuwd. 
Citaten van Kaag worden afgebeeld tegen een achtergrond van het beroemde 
Michelangelo-schilderij met de wijzende vingers, bijvoorbeeld. De naam 
van D66 komt in de campagne niet voor.


Kieskaag.nl

D66 gaat de verkiezingen in met twee parallelle campagnes: een klassieke 
en een persoonlijke. Het ledenblad gaf deze maand de achterban twee 
opties om mee te doen. Ze kunnen zich melden bij hun lokale 
D66-­afdeling. Maar ze kunnen zich ook melden bij de 
'grassrootscampagne' via de website met de veelzeggende naam: 
http://kieskaag.nl. Die wordt gerund door vrijwilligers, onder leiding 
van enkele D66'ers.

Daar draait alles om de persoon van ­Sigrid Kaag. 'Mensen van alle 
leeftijden en alle achtergronden stuurden mails naar ons met de vraag 
hoe zij Sigrid Kaag kunnen steunen op weg naar het Torentje', stelt 
­deze campagne.

Vrijwilligers, 'ook van buiten de partij', kunnen posters en banners 
downloaden met de slogan #TeamKaag, of bijvoorbeeld een handleiding 
downloaden om met honderd vrienden, buren en sportmaatjes 'in ­gesprek 
te gaan' over stemmen op Kaag. De kleur van alle uitingen is paars, een 
groot contrast met het gebruikelijke D66-groen.

Bij lokale D66-afdelingen in het land klinkt dat Kaag een uitstekende 
lijsttrekker is, maar dat de sfeer van een 'fanclub' niet past bij D66. 
Het is te Amerikaans, of meer iets voor GroenLinks. De inhoud van het 
verkiezingsprogramma dreigt naar de achtergrond te verdwijnen. Onder 
jonge D66'ers is #teamkaag het gesprek van de dag. Sommigen hebben zich 
enthousiast aangesloten. Anderen komen in de besloten facebookgroep van 
de 'kieskaag'-campagne (1100 leden) met kritiek, wat leidt tot hef­tige 
discussies.

D66 gaat de campagne in met het doel de grootste progressieve partij te 
blijven, groter dan GroenLinks en de PvdA. Dan moet de partij het 
'Kaag-effect' zien vast te houden. Haar komst als lijsttrekker leidde 
tot veel geestdrift in de partij, en tot een flinke stijging in de 
peilingen. Het gonsde van de speculaties over haar potentieel, als enige 
vrouw die een gooi doet naar het premierschap. Hoe dan ook is ze in 
maart bij de verkiezingsdebatten het nieuwe gezicht tussen overwegend 
bekende namen.

Met de tweede golf van corona wordt het voor D66 alleen moeilijker om 
zich als de gevaarlijke uitdager te profileren. De VVD staat onder 
leiding van nationale crisis­manager Rutte onbereikbaar hoog in de 
peilingen. De PvdA en GroenLinks kondigen een progressief blok aan.

Daartussen kan D66 zomaar vermalen worden, als het niet op zijn tellen 
let. Binnen D66-afdelingen klinkt de zorg of de verbindende Kaag, 
oud-diplomaat, niet een tikkeltje te onderkoeld is voor zoveel 
crisis­dynamiek. Op het online partijcongres, volgende week zaterdag 28 
november, moet ze die zorgen zien weg te nemen.

Zo apolitiek is Kaag al niet meer, trouwens. Ze roert zich steeds vaker 
binnen het kabinet. D66 is zich politiek flink aan het profileren, met 
Kaag in een assertieve rol, van de minister die openlijk zegt wat het 
­eigen kabinet anders zou moeten doen. Niet zelden leidt het tot 
wrijving met andere ­coalitiepartijen.


Gemor in het kabinet

Ze stelde voor het kabinet een kritische interne evaluatie op van de 
communicatie van het coronabeleid, samen met VVD-minister Cora van 
Nieuwenhuizen. Ze dwong premier Rutte in het defensief over een 
mogelijke avondklok vanwege corona, toen de ­interne kabinetsgesprekken 
nog gaande ­waren. 'Ik ben heel erg tegen een avondklok', kondigde Kaag 
vast aan in het openbaar, waarna Rutte op zijn persconferentie weer 
uitleg moest geven over onenigheid in het kabinet.

De nieuwe Kaag beende op de camera's af, toen tv-ploegen zich verdrongen 
rond ChristenUnie-minister Arie Slob. Op de stoep van de ministerraad 
stond hij net zijn omstreden uitspraken terug te nemen over een 
anti-homoverklaring op refoscholen. Slob deed dat namens het kabinet. 
Doorgaans geldt dan de afspraak: andere ministers gaan daar niet 
openlijk tegenin.

Kaag posteerde zich een paar meter verderop, voor een andere camera, en 
wees naar Slob, achter haar in beeld: 'Hij staat zijn verklaring af te 
leggen, maar laat het duidelijk zijn: wij zetten ons juist in om te 
bevechten dat iedereen vrij mag zijn in alle aspecten van zijn leven. We 
gaan niet meemaken dat we de klok terugzetten.' Ook na die actie klonk 
binnen het kabinet wederom gemor: was dat nou nodig, zo vol erin? Maar 
dat had de D66-lijsttrekker al ingecalculeerd.

Zo is de verkiezingscampagne voor 2021 afgetrapt. Met beloftes over 
nieuw leiderschap. En hard werken voor het Kaag-­effect.

--------
(c) 2020 DPG Media B.V.