[D66] Terugkijken: Verpleeghuizen wilden al vroeg testen maar werden geweigerd (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #175)

Sat May 9 09:45:18 CEST 2020

Bron:   Trouw
Datum:  9 mei 2020
Auteur: Belia Heilbron en Karlijn Kuijpers (Investico) en Marco Visser
URL:    
https://www.trouw.nl/binnenland/verpleeghuizen-wilden-al-vroeg-testen-maar-werden-geweigerd~b002b288/
Opm:    Vandaag bij Argos om 14:00-15:00 op Radio 1,
         https://www.nporadio1.nl/gemist/2020-5-9

Verpleeghuizen wilden al vroeg testen maar werden geweigerd
-----------------------------------------------------------

Terwijl verpleeghuizen in maart probeerden een ramp af te wenden, liepen 
zij vast in onduidelijkheid over richtlijnen en beschikbaarheid van 
testen. 'We wilden personeel laten testen, maar we mochten niet.'

Verpleeghuizen hebben vanaf begin maart geprobeerd hun personeel te 
laten testen op Covid-19, maar werden geweigerd door laboratoria hoewel 
die soms voldoende testcapaciteit in huis hadden. Zelfs toen vanaf half 
maart bezoek aan verpleeghuizen werd verboden en de urgentie opliep, 
konden zij nog steeds nergens terecht omdat laboratoria vasthielden aan 
de RIVM-richtlijnen.

Dat blijkt uit onderzoek van platform voor onderzoeksjournalistiek 
Investico voor Trouw, 'Argos' en De Groene Amsterdammer. 'De maand maart 
was cruciaal. We wilden personeel laten testen, maar we mochten niet', 
zegt directeur Peter Hoppener van zorgorganisatie Vivent uit Den Bosch. 
'Terwijl nu blijkt dat personeel ongewild voor een flink deel van de 
besmettingen heeft gezorgd.'

Zorgorganisatie Vivent werd begin maart de deur gewezen toen het 
probeerde zijn medewerkers te laten testen. Volgens het RIVM moesten 
verpleeghuismedewerkers met klachten ongetest thuisblijven. Onmogelijk, 
zegt Hoppener. 'We hebben de mensen hard nodig. Je kan niet tegen een 
afdeling met twintig mensen met psychogeriatrische problemen zeggen: 
vandaag even geen personeel.'

Wildgroei aan laboratoria

De weigering was mede het gevolg van het ontbreken van een landelijk 
overzicht van beschikbare capaciteit. Marktwerking leidde de afgelopen 
tien jaar tot een wildgroei aan laboratoria. Waar voorheen een of twee 
labs per regio waren, zijn er nu landelijk ruim honderd. Volgens GGD'ers 
en arts-microbiologen is het overzicht zoek.

Star-shl, het grootste laboratorium van Nederland, had naar eigen zeggen 
wel capaciteit, maar weigerde aanvankelijk verpleeghuizen omdat het RIVM 
dit voorschreef. 'Er kwamen verpleeghuizen die wilden testen, maar wij 
zeiden: 'We testen alleen huisartsen en verloskundigen. Dat is wat we 
volgens de richtlijnen mogen doen.' Pas gaandeweg hebben we 
verpleeghuizen erbij genomen.'

Niet alleen de laboratoria, maar ook de verpleeghuizen voelden zich 
gehinderd door de RIVM-richtlijn. 'Op 20 maart werd de situatie zo 
serieus dat we graag wilden testen. Maar we zaten vast aan de 
richtlijnen van het RIVM', zegt een woordvoerder van verpleeghuis De 
Zellingen.

Andere aanpak in het noorden

Het regionaal crisisoverleg in Noord-Nederland besluit juist om vanaf 
half maart - tegen de RIVM-richtlijnen in - verpleeghuispersoneel te 
gaan testen. In het noorden was de uitbraak minder ernstig, 'maar het 
snelle testen heeft eraan bijgedragen dat de epidemie relatief beperkt 
is gebleven', zegt arts Machiel Vonk van de GGD Groningen.

In de eerste maand van de coronacrisis bestond geen landelijk overzicht 
van capaciteit of tekorten. In een Kamerbrief van 31 maart noemt 
minister De Jonge de zogenoemde 'huisartsenlabs', die gezamenlijk 
duizenden tests per dag kunnen doen, niet eens. Wanneer 'coronagezant' 
Feike Sijbesma eind maart wordt aangesteld, moet hij nog beginnen met 
het maken van een overzicht van de testcapaciteit.

Wanneer begin april de RIVM-richtlijnen worden versoepeld en ook 
verpleeghuispersoneel mag worden getest, lukt het in Brabant nog steeds 
niet. 'Er was onduidelijkheid, we kregen geen formeel bericht over in 
welk laboratorium we moesten testen', zegt Hoppener van Vivent. 'In het 
ziekenhuis konden we niet terecht, dat was allemaal onduidelijk.'

'De vraag weet het aanbod kennelijk niet goed te vinden'

Bij Star-shl bleek inmiddels wel voldoende capaciteit te zijn. 'Ik was 
verbouwereerd', aldus Hoppener. 'Waarom zitten wij dan te wachten?' 'De 
vraag weet het aanbod kennelijk niet goed te vinden', zegt Jeroen Bos 
van Star-shl. 'We hebben contact gelegd met huisartsen en overlegorganen 
in verschillende regio's, maar het komt toch weinig door.'

Wanneer Hoppener vanaf 15 april de eerste testen laat uitvoeren zijn die 
aanvankelijk bij de helft van alle personeel met klachten positief. 'Nu 
zitten we op het landelijk gemiddelde van ongeveer dertig procent.' 
Inmiddels zijn in veertig procent van alle Nederlandse verpleeghuizen 
coronabesmettingen geconstateerd.

Het RIVM laat weten dat de richtlijn niet dwingend is, maar 
richtinggevend. 'Uiteraard kunnen zorgprofessionals eigen afwegingen 
maken', zegt een woordvoerder. Het RIVM ontkent dat er een gebrek aan 
overzicht was. 'Er staat een lijst met laboratoria op onze website', 
zegt de woordvoerder. 'De capaciteit zal ongetwijfeld ook bekend zijn.'

Het ministerie van volksgezondheid laat in een reactie weten dat 
reguliere diagnostiek in Nederland decentraal is georganiseerd. Het 
ministerie heeft eind maart een landelijke coordinatiestructuur opgezet 
om 'een vollediger inzicht te verkrijgen in de testcapaciteit.'

Met de huidige RIVM-richtlijnen breidt de ramp in de verpleeghuizen zich 
uit naar de reguliere zorg

De RIVM-richtlijnen zijn gebaseerd op een schaarste aan middelen 
waardoor (huis)artsen en zorgverleners buiten het ziekenhuis in 
onveilige situaties werken. Psychiater Abdulhaq Compier en huisarts 
Noor-Us-Seher Mahboob roepen hun beroepsverenigingen daarom op zelf het 
voortouw te nemen 'om uitbreiding van de ramp te voorkomen.'
https://www.trouw.nl/opinie/met-de-huidige-rivm-richtlijnen-breidt-de-ramp-in-de-verpleeghuizen-zich-uit-naar-de-reguliere-zorg~bf959b3f/

--------
(c) 2020 DPG Media B.V.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Bron:   De Groene Amsterdammer
Datum:  9 mei 2020
Auteur: Belia Heilbron en Karlijn Kuijpers
URL:    
https://www.groene.nl/artikel/verpleeghuizen-wilden-testen-maar-werden-geweigerd

Verpleeghuizen wilden testen maar werden geweigerd
--------------------------------------------------

Door de wildgroei aan commerciele laboratoria ontbrak het in maart aan 
een landelijk overzicht van beschikbare testcapaciteit, blijkt uit 
onderzoek. Personeel van verpleeghuizen werd daarom niet op corona 
getest, terwijl dat wel had gekund.

Verpleeghuizen hebben vanaf begin maart geprobeerd hun personeel te 
laten testen op Covid-19, maar werden geweigerd door laboratoria, hoewel 
die soms voldoende testcapaciteit in huis hadden. Zelfs toen vanaf half 
maart bezoek aan verpleeghuizen verboden werd en de urgentie opliep, 
konden zij nog steeds nergens terecht omdat laboratoria star vasthielden 
aan de richtlijnen van het RIVM.

Dat blijkt uit onderzoek van platform voor onderzoeksjournalistiek 
Investico voor Trouw, Argos en De Groene Amsterdammer. 'De maand maart 
was cruciaal. We wilden personeel laten testen, maar we mochten niet', 
zegt directeur Peter Hoppener van zorgorganisatie Vivent uit Den Bosch. 
'Terwijl nu blijkt dat personeel ongewild voor een flink deel van de 
besmettingen heeft gezorgd.'

De weigering was mede het gevolg van het ontbreken van een landelijk 
overzicht van beschikbare capaciteit. Marktwerking leidde de afgelopen 
tien jaar tot een wildgroei aan laboratoria. Waar voorheen een of twee 
labs per regio waren, zijn er nu landelijk ruim honderd. Volgens GGD'ers 
en arts-microbiologen is het overzicht daardoor nu zoek. Testcapaciteit 
kan lastiger verdeeld worden. Bovendien wordt het voor GGD's en 
arts-microbiologen steeds moeilijker om nieuwe uitbraken van 
infectieziekten op te sporen.

Zorgorganisatie Vivent werd begin maart de deur gewezen toen ze 
probeerde haar medewerkers te laten testen. Volgens het RIVM moesten 
verpleeghuismedewerkers met klachten ongetest thuisblijven. Onmogelijk, 
zegt Hoppener. 'We hadden de mensen hard nodig. Je kunt niet tegen een 
afdeling met twintig mensen met psychogeriatrische problemen zeggen: 
vandaag even geen personeel.'

Star-shl, het grootste laboratorium van Nederland, had naar eigen zeggen 
wel capaciteit, maar weigerde aanvankelijk verpleeghuizen omdat het RIVM 
dit voorschreef. 'Er kwamen verpleeghuizen die wilden testen, maar wij 
zeiden: 'We testen alleen huisartsen en verloskundigen. Dat is wat we 
volgens de richtlijnen mogen doen.' Pas gaandeweg hebben we 
verpleeghuizen erbij genomen.' Andere laboratoria, zoals het Jeroen 
Bosch Ziekenhuis, zeggen dat ze in maart te weinig capaciteit hadden.

In de eerste maand van de coronacrisis bestond er geen landelijk 
overzicht van capaciteit of tekorten. In een Kamerbrief van 31 maart 
noemt minister De Jonge de zogenaamde 'huisartsenlabs', die gezamenlijk 
duizenden tests per dag kunnen doen, zelfs helemaal niet. Als eind maart 
'coronagezant' Feike Sijbesma wordt aangesteld, moet hij nog beginnen 
met het maken van een overzicht van de testcapaciteit.

Begin april, toen de RIVM-richtlijnen werden versoepeld en ook 
verpleeghuispersoneel getest mocht worden, lukte het in Brabant nog 
steeds niet. 'Er was onduidelijkheid, we kregen geen formeel bericht 
over waar we moesten testen', zegt Hoppener. 'In het ziekenhuis konden 
we niet terecht, dat was allemaal onduidelijk.'

Bij Star-shl bleek inmiddels wel voldoende capaciteit te zijn. 'Ik was 
helemaal verbouwereerd', zegt Hoppener. 'Waarom zaten wij dan te 
wachten?' 'De vraag wist het aanbod kennelijk niet goed te vinden', zegt 
Jeroen Bos van Star-shl. 'We hebben contact gelegd met huisartsen en 
overlegorganen in verschillende regio's, maar het kwam toch weinig 
door.'

Als Hoppener vanaf 15 april de eerste testen laat uitvoeren zijn die in 
het begin bij de helft van alle personeel met klachten positief. 'Nu 
zitten we op een landelijk gemiddelde van ongeveer dertig procent.' 
Inmiddels zijn in veertig procent van alle Nederlandse verpleeghuizen 
coronabesmettingen geconstateerd.

Het gebrek aan overzicht is niet alleen problematisch voor het verdelen 
van de testcapaciteit, maar ook voor het vroegtijdig signaleren van 
nieuwe uitbraken van infectieziekten. Laboratoria hebben van oudsher een 
belangrijke functie in het opsporen van nieuwe virus- of 
bacterieuitbraken. Zij moeten GGD's en RIVM waarschuwen als ze vermoeden 
dat in hun regio een infectieziekte is uitgebroken.

Maar door de wildgroei aan laboratoria hebben de traditionele streeklabs 
hun positie deels verloren. Bloedmonsters uit bijvoorbeeld Friesland 
worden nu verstuurd naar laboratoria in Roosendaal, Delft en zelfs 
Duitsland. Het overzicht raakt hiermee zoek. 'Wij hebben nauwe banden 
met de streeklabs hier uit de buurt', zegt GGD-arts Machiel Vonk uit 
Groningen. 'Maar als tests buiten de regio worden gedaan, is het heel 
ingewikkeld om een goed beeld te krijgen. Daardoor kunnen we te laat in 
actie komen.'

Reactie RIVM

Het RIVM laat in een reactie weten dat de richtlijn voor het testen van 
verpleeghuispersoneel niet dwingend is, maar richtinggevend. 'Uiteraard 
kunnen zorgprofessionals eigen afwegingen maken', zegt een woordvoerder. 
Het RIVM ontkent dat er een gebrek aan overzicht was. 'Er staat een 
lijst met laboratoria op onze website', zegt de woordvoerder. 'De 
capaciteit zal ongetwijfeld ook bekend zijn.'

--------
(c) 2020 De Groene Amsterdammer