[D66] Onverwacht hoge IC-piek - had RIVM beter moeten weten? (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #90)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  30 maart 2020
Auteur: Maarten Keulemans
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/onverwacht-hoge-piek-voor-intensive-care-had-het-rivm-beter-moeten-weten~be02a87c/


Onverwacht hoge piek voor intensive care, had het RIVM beter
moeten weten?
------------------------------------------------------------

Afgelopen weekeinde zouden we 'echt gaan zien' dat de coronamaatregelen 
hebben geholpen, verklaarde het RIVM een week geleden. Maar er volgde 
een slechtweerbericht: de piek op de intensive cares lijkt hoger uit te 
vallen dan verwacht. Hoe zit dit?


Wat is er aan de hand?

RIVM-topman Jaap van Dissel heeft wat uit te leggen, als hij woensdag 
voor zijn wekelijkse bespreking van de laatste coronaontwikkelingen 
aanschuift bij de Tweedekamercommissie voor Volksgezondheid.

Vorige week woensdag had Van Dissel nog goed nieuws: het aantal opnames 
in het ziekenhuis leek 'inmiddels wat te zijn teruggelopen.' Eerder die 
week zei het RIVM in onder meer deze krant 'goede hoop' te hebben dat 
het effect van de coronamaatregelen 'tegen het weekeinde' zichtbaar 
zouden zijn.

Maar in plaats van met goed nieuws, kwam het instituut met slecht 
nieuws. Op het hoogtepunt van de epidemie zal het aantal patienten op de 
intensive care waarschijnlijk oplopen tot 2.500, in plaats van de eerder 
genoemde 2.200 patienten.

Dat is een tegenvaller, erkent RIVM-hoofdmodelleur Jacco Wallinga. 'De 
uitbreiding waaraan hard wordt gewerkt, is dus ook echt nodig.' Vorige 
week beloofde minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) dat er deze week 
in elk geval 1.600 ic-bedden gereed moeten zijn.

De reden voor het pessimisme is een ietwat technische bijstelling in de 
berekeningen: een patient blijkt niet zoals men tot dusver aannam 10 
dagen op de intensive care te liggen, maar 23 dagen. Daardoor ontstaat 
een grotere 'opstopping' op de ic als nieuwe patienten er blijven 
binnenstromen.

'Als de piekbezetting meevalt, in de positievere scenario's, dan wordt 
de piekbezetting half april bereikt', stelt Wallinga. 'Als de 
piekbezetting tegenvalt - de donkerdere scenario's - dan wordt de 
piekbezetting eind mei verwacht. Het wordt erg spannend.'


Had het RIVM beter kunnen weten?

Aan de ene kant wel. Voorzitter Diederik Gommers van de Nederlandse 
Vereniging voor Intensive Care (NVIC) waarschuwde herhaaldelijk dat de 
opnames op de ic's harder gaan dan de RIVM-modellen voorzien. 'Dit 
aantal is te hoog', zei hij tegen RTL toen er een week geleden al 487 
intensivecareplekken bezet bleken. Bovendien blijkt uit Chinese cijfers 
dat patienten met corona lang op de intensive care verblijven: tot wel 
30 dagen.

Aan de andere kant: volgens het RIVM kun je die cijfers niet zomaar 
doorvertalen naar de Nederlandse situatie. Ons land heeft een ander 
ziekenhuissysteem. Hierdoor stromen patienten sneller door naar andere 
afdelingen, en liggen ze dus korter op de intensive care.

Onafhankelijke experts geven het RIVM daarin gelijk. Zo gaan 
rekenmodellen in andere landen, zoals het nieuw ontwikkelde Covid-19 
Hospital Impact Model van de Universiteit van Pennsylvania, zelfs 
standaard uit van een verblijfsduur van slechts negen dagen op de 
intensive care. 'Dit is een nieuw virus. Je kunt niet blind het cijfer 
van een ander land overnemen', zei in talkshow Op1 arts-microbioloog 
Anne Wensing (UMC Utrecht).

'Je kunt het het RIVM moeilijk kwalijk nemen als hun voorspellingen niet 
uitkomen', vindt ook hoogleraar toegepaste statistiek Casper Albers 
(RUG). 'Het RIVM heeft er geen enkel belang bij om minder goed te 
voorspellen; het is in hun belang om zo goed mogelijk te voorspellen. 
Daartoe gebruiken ze de meest actuele wetenschappelijke kennis. En 
helaas is die nu eenmaal niet foutloos, omdat dit een ziekte is die we 
nog niet kennen.'

Gommers wil overigens niets over de zaak kwijt: 'Dit is iets voor de 
evaluaties. Laten we al onze aandacht en energie nu richten op hoe we 
dit oplossen.'


En het optimisme van het RIVM van vorige week dan?

Dat ging over het aantal nieuwe ziekenhuisopnames. Dat is dus heel iets 
anders dan de ic-problemen, waar het vooral gaat om een tekort aan 
bedden. De ziekenhuisopnames zijn daarentegen een aanwijzing of de 
epidemie zelf aan het afvlakken is. 'We denken nu al een eerste effect 
te zien van de maatregelen, en dat geeft goede hoop', zei Wallinga, een 
weekeinde geleden.

Inderdaad lijkt die hoop gerechtvaardigd, al is de afvlakking minder 
sterk dan het RIVM verwachtte. Het aantal opnames van coronapatienten is 
opgehouden steeds sneller (ofwel exponentieel) te stijgen. 'Je kunt 
alleen ook niet zeggen dat het enorm aan het afvlakken is', zegt Albers. 
'Er lijkt nu sprake van een soort lineaire groei.'

Geen afname dus, maar ook niet meer het rampenscenario dat we Italie 
achterna gaan. Het RIVM hield overigens vorige week al een stevige slag 
om de arm. Er was een 'mogelijke afvlakking van het aantal nieuw 
opgenomen patienten', en, zo benadrukte het instituut: 'We kunnen hier 
geen harde conclusies aan verbinden.' In Noord-Brabant is een bescheiden 
afname van het aantal nieuwe ziekenhuisopnames overigens wel duidelijk 
zichtbaar.

Cijferwatcher Albers vindt het 'wel erg makkelijk' om het RIVM na te 
dragen dat de verspreiding minder gunstig verloopt dan aanvankelijk 
voorzien. 'Er gaat van alles mis en er gaan meer mensen dood dan je wil, 
want het liefst wil je dat er helemaal niemand doodgaat', zegt Albers. 
'Maar mijn indruk is dat er in landen als Italie, Spanje en de VS toch 
echt veel meer mis gaat dan hier.'

'Had het RIVM drie weken geleden gezegd: de hele toko moet op slot, dan 
hadden we ze voor gek verklaard', vindt hij bovendien. 'Nu met het 
verwijt komen dat ze te weinig hebben gedaan, is gepraat achteraf.'

--------
(c) 2020 DPG Media B.V.