[D66] Voor het milieu is corona een zegen

[A.OUT]

Voor het milieu is corona een zegen
By
Ewald Engelen
groene.nl
3 min
View Original

De coronapandemie is als de Grote Financiële Crisis: iedere nieuwe dag 
levert fascinerende inzichten op die mij in staat stellen om het beeld 
dat ik van onze mondiale economie had scherper te krijgen.

Natuurlijk wist ik dat China sinds zijn toetreden tot de 
Wereldhandelsorganisatie in 2001 was uitgegroeid tot de fabriekshal van 
de wereld. Dat onze schoenen, jassen, auto’s, laptops en smartphones 
vooral daar in elkaar worden gezet. Dat onze import- en exportcijfers 
betekenisloos zijn geworden doordat het merendeel van de 
grensoverschrijdende transacties binnen de productienetwerken van 
westerse multinationals plaatsvinden en de naam ‘handel’ eigenlijk niet 
verdienen.

Dat de zogenaamde opkomst van China in werkelijkheid de opkomst van 
mondiale productieketens is, die zijn opgezet door Europese en 
Amerikaanse multinationals en die vooral tot doel hebben om regels te 
ontduiken, kosten te verlagen en winsten voor westerse managers en 
aandeelhouders te verhogen. Dat de vrees voor China dus schromelijk 
wordt overdreven en door elites wordt misbruikt om er bij een onwillig 
electoraat verdere Europese integratie of meer Amerikaanse 
defensiebestedingen door te drukken.

Dat er achter wat gemakzuchtig ‘globalisering’ wordt genoemd een 
zorgvuldig geconstrueerde infrastructuur schuilgaat, bestaande uit 
gestandaardiseerde containers, havencomplexen zo groot als 
Noord-Ierland, een netwerk van satellieten die de grondstoffen, 
halffabricaten en eindproducten in de buik van die containers 24/7 
volgen, en een ongekend omvangrijk industrieel-militair complex dat de 
bestendiging van deze Amerikaans-Europese wereldorde moet garanderen 
door de veiligheid van zeeroutes af te dwingen. En dat dit een orde is 
die vooral ten goede komt aan Amerikaanse en Europese ‘handelselites’, 
zoals Thomas Piketty ze in zijn nieuwste boek aanduidt. En dat de 
regelontwijking waarop het is gebaseerd een van de belangrijkste motoren 
is achter zowel de nakende ongelijkheidscrisis als de snel op ons 
afkomende ecologische crisis: de mondiale uitbuitingsmachine draait nu 
eenmaal op fiscaal gesubsidieerde stookolie en niet-beprijsde uitstoot.

Dankzij de verstoringen in de mondiale productieketens die worden 
veroorzaakt door de blokkades en brandgangen die Chinese en andere 
overheden hebben moeten aanleggen om de verdere verbreiding van het 
virus te voorkomen, wordt mijn min of meer abstracte kennis nu elke dag 
opnieuw gevoed met feiten die mij niet alleen dwingen de ogen te openen 
voor de onhoudbaarheid van ons productie- en consumptiesysteem, maar die 
mij ook een glimp opleveren van onze toekomst.

Zo wist ik niet dat tachtig procent van onze knoflook en gember uit 
China komt, waardoor de marktprijzen ervan met ruim twintig procent zijn 
gestegen. Dat het zeetransport van en naar China zo omvangrijk is dat in 
Chinese havens de niet-uitgeladen en halfvolle containers zich door het 
coronavirus opstapelen waardoor er elders tekorten ontstaan die de 
mondiale productieketens verder verstoren. Dat Nederlandse 
voedselexporteurs zijn aangewezen op koelcontainers die momenteel 
werkeloos op Chinese havenkades staan, waardoor ook hier transporten en 
leveranties tot stilstand komen. Dat de Rotterdamse haven en Schiphol 
zwaar worden getroffen door het inzakken van het aantal schepen en 
vliegtuigen uit China: 150.000 containers minder voor Rotterdam en 
tachtig à negentig procent minder vluchten uit Azië voor Schiphol.

Dat Amerikaanse productieketens, op die van Apple na, vooralsnog minder 
door het virus worden getroffen dan Europese omdat Amerikaanse 
multinationals na vier jaar Trump, en dus vier jaar handelsoorlog met 
China, hun ketens al grotendeels hebben verlegd naar andere regio’s. En 
dat de index voor de prijzen van scheepstransport, de Baltic Dry Index, 
door het stilvallen van het economische verkeer met China tot een 
dieptepunt is gedaald en er geen uitzicht is op verbetering.

Wat dertig jaar politieke strijd tegen globalisering, een mondiale 
financiële crisis, opkomend populisme en een hemelhoge stapel 
publicaties over groeiende ongelijkheden en toenemende milieuschade niet 
heeft weten te bereiken, lukt een enkele virusstam wel: piepend en 
krakend komt ‘gansch het raderwerk’ tot stilstand.

Het zou wel eens een voorbode van onze toekomst kunnen zijn: minder 
transport, minder productie, minder consumptie en vooral minder 
vervuiling. In ieder geval is sinds het uitbreken van de epidemie de 
lucht boven China opgeklaard. Voor het milieu is corona een zegen.