[D66] 'Decretenbestuur'

[R.O.]

(Oftewel een reactionaire coronadictatuur. Rutte en die vunzige dandy de 
Jonge zijn bezig met een goddelijke lockdownmissie. Politiek en 
samenleving stinkt als nooit tevoren...)


trouw.nl:

Nieuwe coronawet nu al onder vuur

vrijheden - Er is flinke kritiek op de nieuwe coronawet. De 
crisismaatregelen om het virus te bestrijden zouden een te grote inbreuk 
maken op de grondrechten van burgers. Vier vragen.
WENDELMOET BOERSEMA, REDACTIE POLITIEK

1 Wat staat er in deze wet en vanwaar de haast?

De wet moet de noodmaatregelen waarmee het coronavirus sinds maart wordt 
bestreden, aanvullen en beter vastleggen. Deze noodmaatregelen waren 
deels vrijwillig, zoals thuisblijven, en deels gedwongen, zoals de 
sluiting van de horeca. De meeste beperkingen grijpen en grepen diep in 
op de grondwettelijke vrijheden van burgers. Neem de politie-agenten die 
huizen met coronafeestjes binnengingen, of het verbod op samenkomsten en 
evenementen.

De wettelijke basis was in de meeste gevallen bestaande noodwetgeving, 
zoals die bijvoorbeeld in de Wet publieke gezondheid is vastgelegd. Maar 
er is ook flink geïmproviseerd. Naarmate de epidemie duurde, zwol de 
kritiek aan op het 'ondemocratische' karakter en de willekeur in de 
handhaving. Het kraakt en schuurt, constateerde ook de Raad van State, 
een belangrijke regeringsadviseur. Vastlegging in een 'echte' wet is 
daarom nodig, adviseerde de raad. Het kabinet wil deze wet snel 
invoeren, mede om in te kunnen grijpen tijdens een tweede uitbraak.

2 Er was dus al kritiek op de noodmaatregelen. Wat is de kritiek op deze 
nieuwe wet?

Opvallend genoeg is er al volop kritiek op het wetsvoorstel, terwijl het 
nog niet eens officieel is gepubliceerd. De betrokken ministers 
(volksgezondheid, justitie, binnenlandse zaken) hebben het wel 
rondgestuurd naar de rechtspraak, de Nationale Ombudsman, gemeenten en 
burgemeesters - voor advies. Die oordeelden scherp: het kabinet moet 
veel beter uitleggen waarom het ingrijpt op belangrijke vrijheden van 
burgers, zoals bij het bezoekverbod in verpleeghuizen, bij de sluiting 
van scholen of bij de lancering van een corona-app. De verantwoording 
aan de burgers komt er bekaaid af, stelt de ombudsman. Onduidelijk is 
ook hoe burgers bezwaar kunnen maken.

De gemeenten hebben niet helder voor ogen wie welke bevoegdheden heeft 
en hoe daarbij de macht is verdeeld tussen burgemeesters en de 
landelijke overheid. Juristen stellen tot slot dat het wetsvoorstel 
neerkomt op de invoering van 'decretenbestuur', waarbij ministers mogen 
handelen zonder de gebruikelijke parlementaire controle. De wet is 
weliswaar niet voor eeuwig bedoeld (het voorstel heet tenslotte 
Tijdelijke wet maatregelen covid-19), maar de tijdelijkheid ervan blijkt 
de minister te kunnen verlengen.

3 Zullen de ministers Ollongren, Grapperhaus en De Jonge tegemoetkomen 
aan de kritiek?

Daar komen ze niet onderuit. De kritiek die al is geuit, is 
fundamenteel. In feite probeert het kabinet in deze wet het onmogelijke 
mogelijk te maken. Democratisch ingrijpen in fundamentele vrijheden en 
rechten van burgers is immers alleen tijdelijk mogelijk, in 
noodsituaties, wanneer de volksgezondheid, de openbare orde of de 
nationale veiligheid in het geding is.

Nu de epidemie enigszins onder controle is, en Nederland voor lange tijd 
een anderhalvemetersamenleving wacht, is die drastische inperking van 
vrijheden zonder voortdurende parlementaire controle lastig te verdedigen.

De ministers studeren nu nog op de kritiek. De Raad van State verwacht 
ieder moment het officiële wetsvoorstel en zal daar vervolgens advies 
over uitbrengen. Pas als de ministers dat verwerkt hebben, gaat het 
voorstel naar de Tweede Kamer. Of het kabinet dan 1 juli haalt, zoals 
het wil, is zeer onzeker.

4 Zijn er lessen uit eerdere crises te trekken?

Ja, maar dan vooral voor de Tweede en Eerste Kamer: wees op je hoede. 
Een crisis versterkt gewoonlijk de positie van de uitvoerende macht in 
een democratie. Aanvankelijk noodgedwongen, om een ramp of pandemie het 
hoofd te bieden, maar vaak genoeg laat het bestuur de eenmaal verworven 
nieuwe bevoegdheden niet meer gaan. Dat was te zien na de aanslagen op 
11 september 2001, waarbij overheden in de strijd tegen terrorisme meer 
macht kregen ten koste van individuele vrijheden en privacy van burgers. 
Hetzelfde proces deed zich voor tijdens de financiële crisis van 2008, 
waarbij de regering vele miljarden besteedde aan onder meer het redden 
van banken, zonder dat daar een uitgebreide parlementaire controle aan 
voorafging. Die kwam er pas later in de vorm van een parlementaire enquête.