[D66] 'Alles is iets'

[R.O.]

(Of de variant 'Niet alles is iets'...)

trouw.nl:

Alles is iets
Taal
PETER-ARNO COPPEN

Een tijdje geleden keek ik naar een tv-programma waarbij een vrouw in 
het bos en langs de weg allerlei kruiden plukte. Zij wees haar metgezel 
op de werking en onvermoede eigenschappen van diverse onooglijke en 
onkruidachtige plantjes, en ze formuleerde dit kernachtig met de zin 
'Alles is iets'.

Op zo'n moment ben ik verloren. Ik heb de hele avond, en nog dagen 
daarna, die uitspraak 'Alles is iets' in mijn hoofd rondgewenteld.

Natuurlijk kun je er iets niets-zeggends in zien, iets als 'Alle dingen 
zijn dingen'. Maar dat is wat al te gemakkelijk.

Ook kun je het andere uiterste kiezen en alleen over de bedoelde 
betekenis speculeren. Die is natuurlijk dat alle dingen wel iets 
voorstellen, of bruikbaar zijn.

Als je de klemtoon legt op het werkwoord ('Dit ís iets') dan krijg je de 
betekenis 'Dit stelt iets voor'. Het kan ook wel met klemtoon op 'iets', 
maar dan moet je er een modaal woordje bij denken ('Alles is wel íéts'). 
Maar het eigenaardige was dat de vrouw geen merkbare klemtoon legde. Ze 
zei zeker niet 'Alles ís iets', en ze voegde ook geen 'wel' toe ('Alles 
is wel íéts'). Ze sprak de zin uit in een neutrale intonatie. Daardoor 
krijg je bijna een filosofische uitspraak.

Natuurlijk is alles iets. Dat wil zeggen, je moet 'alles' dan 
'distributief' opvatten als 'alle dingen' of 'alle zaken'. Elk van die 
afzonderlijke zaken, waaruit 'alles' is samengesteld, is 'iets', dat 
valt niet te ontkennen. Taalkundig kun je hierin het verband zien tussen 
de zogeheten 'universele quantor' (alle) en de 'existentiële quantor' 
(iets). 'Alles' is het universum, en 'iets' representeert elke bouwsteen 
die bestaat.

Dat logische verband maakt van de uitspraak 'Alles is iets' een 
universele waarheid. Maar juist dat logische verband maakt het ook 
mogelijk er een pessimistischer variant van te maken, namelijk: 'Niet 
alles is niets'.