[D66] Zaak Halsema: Brief Halsema aan leden Gemeenteraad Amsterdam (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #211)

Wed Jun 3 14:39:40 CEST 2020

Bron:  Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland  / Gemeente Amsterdam
Datum: 2 juni 2020
URL:   
https://www.amsterdam.nl/bestuur-organisatie/college/burgemeester/artikelen/raadsbrief-demonstratie-1-juni-dam/

https://assets.amsterdam.nl/publish/pages/944827/brief_aan_de_raad_naar_aanleiding_van_demonstratie_op_1_juni_op_de_dam.pdf

Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland
Amstel 1
1011 PN Amsterdam

Aan de leden van de Raad

Datum 2 juni 2020
Onderwerp Anti-racisme demonstratie op de Dam

Geachte leden van de Raad,

Gisteren waren er te veel deelnemers op de Dam bij de Anti-racisme 
demonstratie naar aanleiding van het politiegeweld in de Verenigde 
Staten en de dood van George Floyd. Dat was niet goed. Deze beelden 
waren pijnlijk om te zien, zeker voor alle mensen die zich de afgelopen 
weken wel aan de coronamaatregelen hebben gehouden en hard hebben 
gewerkt in deze crisis, in de zorg en in de handhaving. Dit geldt ook 
voor al die mensen die bedrijven of instellingen hebben die tijdelijk 
moesten sluiten. Door de drukte op de Dam zijn er mogelijk 
gezondheidsrisico's ontstaan. De vraag is hoe dit heeft kunnen gebeuren; 
hadden we anders moeten opereren?

Samen met de driehoek kom ik tot de volgende samenvattende bevindingen:

* Op zondag om 16:52 uur ontving de gemeente de officiele kennisgeving 
dat de wens is om maandag 1 juni te demonstreren op de Dam met 300 
deelnemers. De politie heeft dan al overleg met de organisator van de 
demonstratie en er worden afspraken gemaakt met de organisator over een 
ordelijk verloop. Als voorzitter van de veiligheidsregio stemde ik in 
met de afspraken die uitgaan van 250-300 deelnemers. Een eigen 
ordedienst van de organisator zou toezien op 1,5 meter afstand, 
mondkapjes uitdelen en er komt een live stream voor mensen die er niet 
bij kunnen zijn. De demonstratie zou van 17.00 uur tot 18.30 uur 
plaatsvinden, met een uitloop tot 19.00 uur. Het contact met de 
organisator was goed en er was vertrouwen dat de afspraken worden 
nagekomen, zoals later door de eenheidsleiding wordt bevestigd. Vooraf 
was op basis van de inschatting van de politie en het contact met de 
organisatie daarom ook geen gezondheidsreden om de demonstratie te 
beperken, laat staan te verbieden. Het deelnemersaantal stond op 
250-300, dat aantal past op de Dam, ook als de 1,5 meter afstand in acht 
moet worden genomen. Ook gaf het door de organisatie en de politie 
ingeschatte deelnemersaantal geen reden om de capaciteit van politie te 
maximaliseren of aanvullende voorschriften te stellen in een zogenaamde 
Wom-brief. Een Wom-brief wordt namelijk gestuurd als er bijvoorbeeld 
geen vertrouwen is dat de organisator afspraken nakomt.

* De beelden uit de steden in de Verenigde Staten en het geweld dat daar 
is opgelaaid, maakte dat ik als voorzitter van de veiligheidsregio 
zorgen had over mogelijke escalatie bij deze demonstratie.  Zondagavond 
sprak ik deze zorgen naar de andere driehoeksleden uit. Ook vanuit de 
raad ontving ik zorgen over toenemende emoties en kans op escalatie. 
Deze zorgen heb ik meerdere keren met de hoofdcommissaris gedeeld. 
Daarbij heb ik de vraag gesteld of er dusdanige informatie was die 
maakte dat wij als driehoek bijeen moesten komen. De politie had geen 
indicatie die dergelijke zorgen voor deze demonstratie zou onderbouwen. 
Het verwachte aantal deelnemers bleef rond de 250-300 deelnemers. 
Afgesproken was dat werd ingezet op het voorkomen van onrust en 
confrontatie (met politie). De politie bevestigde later op de avond 
nogmaals de inzet en lijn van optreden voor de volgende dag. De inzet 
van de politie bestond onder andere uit wijkagenten en leden van het 
Caribisch netwerk, met de mogelijkheid op te schalen met zogenaamde 
ordebussen. Afgesproken werd dat de volgende ochtend wederom beoordeeld 
zou worden of de driehoek bijeen zou moeten komen.

* Op maandagochtend had ik weer contact met de driehoeksleden. De 
beschikbare informatie over het aantal deelnemers aan de demonstratie 
was niet veranderd, deescalerend optreden bleef de norm. Op grond van de 
informatie om 12.00 uur was er geen reden voor de driehoek om bij elkaar 
te komen.

* Maandagmiddag 17.00 uur werd ik  geinformeerd dat er tot verbazing van 
de organisatie en politie ca. 1.000 mensen op de Dam stonden. De politie 
sprak deelnemers aan op het houden van 1,5 meter afstand en er werden 
verkeersmaatregelen getroffen (auto- en tramverkeer omgeleid) om 
demonstranten meer ruimte op de Dam te geven. De organisator riep 
deelnemers herhaaldelijk vanaf het podium op om 1,5 meter afstand te 
houden, liep met borden over de Dam om mensen op de 1,5 meter afstand te 
attenderen en deelde mondkapjes uit. De hoofdcommissaris waarschuwde mij 
dat de 1,5 meter afstand houden niet meer goed mogelijk was. Maar de 
politie adviseerde mij de demonstratie niet te ontbinden vanwege het 
gevaar op escalatie en geweld . Dit advies leek mij in de omstandigheden 
verstandig. Direct aansluitend informeerde ik de minister van Justitie 
en Veiligheid telefonisch en per WhatsApp dat (lang) niet iedereen de 
1,5 meter afstand hield. De minister was het eens met de lijn om de 
demonstratie niet te ontbinden en bevestigde dat per WhatsApp.

* De demonstratie op de Dam vond gelijktijdig plaats met de herdenking 
van de afschaffing van de slavernij, beter bekend als Keti Koti. Vanwege 
Covid-19 vond deze op sobere wijze plaats in mijn aanwezigheid in de 
tuin van de Ambtswoning. Ik heb daar een toespraak gehouden maar was 
bereikbaar en beschikbaar. Om 18.00 uur werd ik  door de politie 
geinformeerd dat de omvang van de demonstratie snel was toegenomen tot 
5.000 en oplopend aantal deelnemers. De naleving van de  1,5 meter werd 
daarmee op de Dam vrijwel onmogelijk omdat er simpelweg onvoldoende 
ruimte overbleef. De driehoek stond op dat moment voor een ingewikkelde 
keuze, optreden kon leiden tot escalatie, geweld, paniek en verdrukking. 
Tegelijkertijd betekende niet optreden een risico voor de verspreiding 
van het coronavirus. De politie drong er bij de organisatie op aan om de 
demonstratie op de afgesproken tijd te laten eindigen ( 18.30 uur). De 
politie schatte in dat uitstroom uit eigen beweging, vlak voor het einde 
van de vreedzaam verlopen demonstratie, een veiliger oplossing was dan 
handhavend optreden. Dat advies heb ik overgenomen. Vervolgens ben ik 
zelf langs gegaan op de Dam om de situatie ter plekke te bekijken, zoals 
ik ook eerder deed bij andere demonstraties. Ik ben er 10 minuten 
geweest en heb er gesproken met de politie en demonstranten. Rond 18.15 
uur verlieten de eerste demonstranten de Dam. Om 18.30 begint zoals 
verwacht de grote uitstroom.

Als de driehoek informatie had gehad waaruit zou blijken dat er meer 
mensen naar de demonstratie op de Dam zouden komen, had de driehoek 
vanzelfsprekend en zoals gebruikelijk maatregelen getroffen. Denk hier 
bijvoorbeeld aan het verplaatsen van de demonstratie naar een andere 
locatie, of spreiding van de demonstratie over meerdere plekken in de 
stad. Op basis van de verwachtte aantallen deelnemers was de Dam een 
geschikte locatie. Achteraf constateren wij dat onze informatiepositie 
niet goed was; de driehoek beschikte niet over realistische aantallen. 
Dat moet in de toekomst beter. Het plein liep onverwacht en snel vol met 
demonstranten, die daarmee bewust een gezondheidsrisico namen. Voor 
zichzelf en voor anderen. Wij betreuren dit ten zeerste.  Wij verwijzen 
tot slot hierbij naar het gezondheidsadvies dat vandaag door de minister 
van Volksgezondheid is gedeeld, waarin  deelnemers aan de demonstratie 
wordt opgeroepen om extra alert te zijn op klachten die overeen met 
symptomen van Covid-19. Wij adviseren alle deelnemers bij 
gezondheidsklachten zich te laten testen door de GGD welke vanaf 1 juni 
voor iedereen beschikbaar is.

Met vriendelijke groet, mede namens de driehoek

Femke Halsema
Voorzitter Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland

--------
(c) 2020 Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland