[D66] Onze samenleving is een melaatsenkamp waar de ratel digitaal is

[R.O.]

"Onze samenleving is een melaatsenkamp waar de ratel digitaal is"

groene.nl:

Column Economie
#ander­halvemeter

Ewald Engelen

3 juni 2020 – verschenen in nr. 23

Op Tweede Pinksterdag is in Amsterdam het nieuwe normaal ten grave 
gedragen. Op een demonstratie op de Dam tegen het buitensporige 
politiegeweld tegen zwarten in de Verenigde Staten kwamen veel meer 
mensen af dan verwacht. Daardoor werd het onmogelijk de richtlijnen van 
het RIVM in acht te nemen. Burgemeester Halsema besloot het te gedogen. 
Met als argumenten: deze demonstratie is te belangrijk om niet te laten 
doorgaan, en: uiteindelijk is het een kwestie van eigen 
verantwoordelijkheid. De kletsende klasse op Twitter ontplofte: 
onverantwoordelijk, meten met twee maten, hypocrisie en onmiddellijk 
aftreden waren nog de vriendelijkste reacties.

Het was de spreekwoordelijke dag die je wist dat zou komen. Het was 
prachtig weer, de horeca mocht eindelijk weer open, en als je goed om je 
heen had gekeken had je het kunnen voelen aankomen: het naleven van de 
gedragsregels was aan het versloffen. Steeds vaker ‘vergaten’ mensen hun 
handen te desinfecteren voor ze een supermarkt binnen gingen; steeds 
kleiner werd de cirkel die burgers om zich heen bewaakten; steeds groter 
werden de gezelschappen in bootjes, parken en achtertuinen; steeds vaker 
zag je een schouderklopje, een hug, en soms zelfs een zoen op wang of 
mond; en steeds frequenter kon je sarcastische opmerkingen horen over 
het nieuwe normaal.

Ik zal niet verhelen dat ik me aan alles wat hierboven staat schuldig 
heb gemaakt. Het ‘nieuwe normaal’ is namelijk niet normaal, en de 
anderhalvemetersamenleving staat haaks op onze diepgewortelde behoeftes. 
We willen aanraken, omarmen, kussen, knuffelen, zoenen, flirten, 
strelen, aaien en vrijen. Het mooiste woord van deze maanden van 
quarantaine is wat mij betreft ‘huidhonger’, dat de voorpagina van de 
nieuwste Linda siert. Ik verwelk in een samenleving die eruitziet als 
een melaatsenkamp waarin ieder lid een digitale ratel bij zich hoort te 
dragen.

Op Twitter, in de media en in de politiek waait echter een andere wind. 
Daar is afgedwongen quarantaine tot het nieuwe, politiek correcte 
normaal uitgeroepen. Wie, hoe voorzichtig ook, waagt vraagtekens te 
plaatsen bij de maatregelen wordt om de oren geslagen met verwijten van 
harteloosheid en zelfzuchtigheid, om maar te zwijgen van de Godwins die 
daarbij horen. Het nieuwe normaal wordt met name door de progressieve 
kletsende klasse omarmd met een wellust die grenst aan het pathologische 
en die, intolerant als zij is, geen twijfel, geen scepsis, geen debat 
duldt. Alsof de manifestatie van staatspaternalisme na decennia van 
neoliberaal marktfetisjisme per definitie goed is en per definitie 
linkse doelen dient: quod non.
Onze samenleving is een melaatsenkamp waar de ratel digitaal is

Vandaar dat ik zo verguld was met het ongevraagde advies van de vier 
planbureaus van afgelopen week. Laat termen als het ‘nieuwe normaal’ en 
de ‘anderhalvemetersamenleving’ los, adviseerden de planbureaus. Het is 
geworteld in een illusoir maakbaarheidsdenken en is op termijn 
onhoudbaar. Bovendien, aldus de planbureaus, kunnen economische en 
ecologische doelen niet voor altijd ondergeschikt gemaakt worden aan de 
bestrijding van besmetting.

En daarom was ik ook zo ingenomen met de beslissing van Femke Halsema op 
Tweede Pinksterdag om de demonstratie te laten doorgaan. Te lang zijn 
onze burgerlijke vrijheidsrechten met voeten getreden. Te lang hebben we 
ons gevoegd naar maatregelen die niet passen bij een open, democratische 
samenleving. Dat heeft Halsema wat mij betreft goed aangevoeld. En 
helaas is daar in het gehersenspoelde Nederland grote moed voor nodig.

De initiële sluier van onwetendheid die het kabinet heeft gebruikt om 
algemene solidariteit af te dwingen met maatregelen die de levenskansen 
van jongeren verregaand schaadden bestaat niet meer. We weten wie de 
kwetsbaren zijn: zestigplussers met meer dan een bijkomend 
gezondheidsprobleem. En dus doemt levensgroot de vraag naar de 
proportionaliteit van de maatregelen op. Zou het niet van veel meer 
solidariteit hebben getuigd als de kwetsbaren voor zelfisolatie hadden 
gekozen waardoor de rest had kunnen doorgaan met zijn leven? Niet zonder 
ze daar met uitkeringen en bezorgdiensten bij te helpen, uiteraard.

In ieder geval zou de economische schade dan kleiner zijn geweest. En 
zouden we niet het vooruitzicht hebben gehad van weer een verloren 
decennium in de strijd tegen klimaatverandering. Want vergis je niet: 
met schuldfobische politici aan de knoppen is dit geen 
duurzaamheidsutopie maar een duurzaamheidsramp in wording.

Ewald Engelen is hoogleraar financiële geografie aan de Universiteit van 
Amsterdam. Meer