[D66] Is een pandemie van het coronavirus nog te vermijden? (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #22)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum : 7 februari 2020
Auteur: Maarten Keulemans
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/is-een-pandemie-van-het-coronavirus-nog-te-vermijden~bb5c3ceb/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F


Is een pandemie van het coronavirus nog te vermijden?
-----------------------------------------------------

Het p-woord hangt in de lucht, maar dreigt er echt een pandemie met het 
nieuwe coronavirus uit China? En wat zijn we intussen wijzer over de 
dodelijkheid en de kans op besmetting?

Is een pandemie - een zichzelf in gang houdende epidemie op minstens 
twee continenten - op handen?
Vraag het Anthony Fauci, vooraanstaand epidemioloog en directeur van het 
Amerikaanse instituut voor infectieziektenonderzoek NIAID. 'Het wordt 
bijna zeker een pandemie, al weet ik niet hoe rampzalig die zal zijn', 
zei Fauci deze week tegen The New York Times. Of luister naar Marc 
Lipsitch, epidemiologiehoogleraar aan Harvard, in wetenschapsblad 
Science: 'Het zou me verbazen als we de komende twee of drie weken niet 
een blijvende overdracht gaan zien met honderden gevallen, in meerdere 
landen op meerdere continenten.'

Wereldwijde verspreiding van het nieuwe coronavirus is inderdaad 
denkbaar. Het aantal geregistreerde besmettingen groeit nog steeds snel, 
van nog geen tienduizend Chinese patienten een week geleden tot rond de 
35 duizend nu. 'Het lijkt me erg moeilijk om dit nog terug in de doos te 
krijgen', zegt Eric Snijder, coronaviroloog aan het LUMC. Pikant detail: 
de pandemie van de Mexicaanse griep in 2009 werd ook ingeluid toen het 
virus een cruiseschip besmette.

Aan de andere kant: hoewel reizigers het virus al naar zo'n 25 landen 
meebrachten, heeft het virus buiten China nog altijd geen vaste voet aan 
de grond gekregen. 'Als we nou snelle uitbreiding buiten China zouden 
zien, zou ik ook zeggen: we hebben een nieuwe strategie nodig', zegt 
hoogleraar virologie Marion Koopmans, die onder meer de WHO adviseert.

En het p-woord, pan-de-mie? Koopmans moet er weinig hebben. 'Destijds 
hoorden we ook dat ebola zich wereldwijd zou verspreiden, met miljoenen 
zieken', brengt ze in herinnering. 'We weten geen van allen welke kant 
het uit gaat.'


Hoe besmettelijk is het virus?

Aan de ene kant is er de moeizame verspreiding buiten China: een 
aanwijzing dat het virus kennelijk niet zo heel besmettelijk is. Maar 
aan de andere kant is er de verspreiding binnen China. Daar leek het 
virus zich soms wel te teleporteren, van hot naar her.

Een mogelijkheid is dat het virus soms 'ondergronds' gaat en meelift met 
mensen die er niet of nauwelijks ziek van worden. In Japan testten 
epidemiologen 565 geevacueerde Japanners op het virus. Acht waren er 
besmet, maar vier van hen hadden helemaal geen ziekteverschijnselen. 'De 
grote vraag die dat opwerpt', zegt Snijder, 'is of de aantallen die we 
hanteren wel kloppen. Als er nog een nul achter het aantal besmette 
mensen moet, is onze kans om de epidemie nog te keren denk ik redelijk 
verkeken.'

Anderzijds: symptoomvrije patienten verspreiden virussen allicht minder 
goed dan hoestende, proestende virusdragers. Het grootste probleem zijn 
misschien de kwakkelende patienten die er tussenin zitten. In Duitsland 
sleepte een Chinese bezoeker zich rillerig en hoestend door een paar 
dagen cursus voor haar werk. Na afloop bleek ze acht collega's te hebben 
besmet.


Hoe dodelijk is het?

Een belangrijk - en griezelig - verschil met de gewone griep begint zich 
ook af te tekenen. Waar de griep vooral de alleroudsten doodt, is bij de 
nieuwe coronakoorts 20 procent jonger dan 60. Denk aan de klokkenluider 
die de uitbraak wereldkundig maakte, de Chinese oogarts Li Wenliang: 34 
jaar, maar deze week overleden aan de gevolgen van de virusinfectie.

Volgens de huidige, officiele statistieken ligt het sterftecijfer op dit 
moment rond 2 procent. Dat is vergelijkbaar met de sterfte aan de 
Spaanse griep van 1918. Een andere rekensom komt uit rond de 3 procent: 
van alle patienten belandt zo'n 20 procent in het ziekenhuis, waarna een 
procent of 15 overlijdt.

Maar in die cijfers zit veel rek. Zo kan het sterftecijfer veel lager 
worden als blijkt dat er veel mensen besmet zijn zonder dat ze veel 
symptomen hebben. Wat nu nog een griezelige sterftepiek lijkt, zou dan 
vooral de top zijn van een enorme ijsberg. En het lijkt erop dat de 
sterfte in de provincie Hubei erg hoog is, misschien omdat men de ziekte 
onderschatte. Buiten Hubei ligt de sterfte vooralsnog op zo'n 0,2 
procent, vergelijkbaar met de seizoensgriep.


En als het toch een pandemie wordt?

De situatie in China belooft niet veel goeds. Zo werd deze week bekend 
dat Wuhan nog eens acht noodhospitalen opent in scholen en sporthallen, 
met tienduizend bedden, boven op de 26 duizend noodbedden die men al 
eerder gereedmaakte.

Maar let op, zegt Koopmans. Wuhan lijkt de volle laag te krijgen. Elders 
kan dat ook compleet anders lopen. Zo is van het griepvirus bekend dat 
het zich in de overvolle Aziatische megasteden heel anders verspreidt 
dan in Europa, met zijn losse stadskernen. Bovendien werkt de tijd in 
Europa's voordeel: luchtweginfecties verspreiden zich immers vooral 's 
winters, als de mensen opeengepakt binnenshuis zitten.

'In het somberste scenario zouden we een abrupte ziektegolf zien, met 
een grote belasting van de zorgvoorzieningen', zegt Koopmans. 'Of 
misschien zien we het virus geleidelijk doorkachelen, als het toch niet 
zo sterk overdraagbaar is.' Koopmans houdt dan ook vast aan de lijn van 
de WHO: indammen en uitdoven, dat virus. 'Het scenario waar ons we op 
richten, is dat het wellicht nog beheersbaar is met quarantaines, vroege 
detectie en wellicht straks een vaccin, als dat op tijd klaar is', zegt 
ze. Zo'n vaccin wordt op zijn vroegst in april verwacht.

Een andere mogelijkheid is dat het virus 'endemisch' wordt: permanent 
aanwezig, net als de talloze andere verkoudheids- en griepvirussen die 
ons belagen, waarbij de schade geleidelijk minder wordt, als ons 
immuunsysteem eraan went en er bijvoorbeeld een seizoensvaccinatie komt. 
Dat gebeurde in het verleden al zeker vier keer eerder, met andere 
coronavirussen. Die zijn inmiddels afgezwakt tot verkoudheidsvirussen 
die van neus tot neus de wereld over gaan.

--------
(c) 2020 DPG