[D66] Chinese virologe: 'Corona komt uit militair lab' (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #263, addendum)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Telegraaf
Datum:  16 augustus 2020
Auteur: Silvan Schoonhoven
URL:    
https://www.telegraaf.nl/nieuws/1398024017/is-het-coronavirus-ontsnapt-uit-een-laboratorium-dit-is-wat-we-nu-weten


Is het coronavirus ontsnapt uit een laboratorium?
Dit is wat we nu weten
-------------------------------------------------

Amsterdam - Is het coronavirus ontsnapt uit een laboratorium? Of erger: 
hebben virologen het in het lab in elkaar geknutseld? Geruchten dat de 
uitbraak van Covid-19 op de een of andere manier mensenwerk is, zijn net 
zo hardnekkig als het virus zelf. Dit is wat we nu weten.

'Ik kwam erachter dat het virus uit een militair laboratorium stamde. 
Maar als ik dat zou uitspreken, zou ik verdwijnen.' Eind juli deed een 
interview met de jonge Chinese virologe Li-Meng Yan ('je mag me Scarlett 
noemen') veel stof opwaaien. Voor het eerst bevestigde een insider uit 
de Chinese virologenwereld wat velen al vermoedden en op internet 
verspreidden.

Op de Amerikaanse televisie vertelde Scarlett haar verhaal. Het klonk 
als een scenario voor een Hollywoodfilm: eind 2019 raakte de jonge, 
getalenteerde virologe betrokken bij onderzoek naar een geheimzinnig 
nieuw coronavirus in Wuhan. Toen ze erachter kwam dat het 
levensgevaarlijk was, moest ze van haar leidinggevenden daarover 
zwijgen. Chinese veiligheidsdiensten begonnen haar te achtervolgen en 
uiteindelijk vluchtte ze naar Amerika, doodsbang dat de Communistische 
Partij haar zou liquideren. Pas aan de overkant van de oceaan durfde ze 
het hardop uit te spreken: China had de boel verdoezeld, zei ze tegen 
Fox News. Twee weken later kwam ze bij een Taiwanees nieuwskanaal met 
een nog hardere bewering: het virus stamde uit een lab van het Chinese 
Volksleger.

President Trump zal opgetogen zijn geweest met het interview. Hij had op 
1 mei al geroepen dat het virus uit een Chinees lab kwam. Daar was 
bewijs voor uit inlichtingenbronnen, beweerde hij op een 
persconferentie. Welke bewijzen? 'Dat kan ik niet vertellen', antwoordde 
hij een journalist.


Houdt China de waarheid achter?

Kan het waar zijn dat China de waarheid achterhoudt over een van de 
meest ingrijpende epidemieen die de wereld ooit getroffen heeft? Zo gek 
is die ontsnappingstheorie toch ook niet. Virussen ontglippen wel vaker 
uit labs waar bijvoorbeeld aan vaccins wordt gewerkt. In 1977 gebeurde 
dat met een griepvirus. En na de eerste sarsuitbraak in 2003 waren er 
ook ontsnappingen geweest uit onderzoekslaboratoria.

Niet zo vreemd dat er direct verdenkingen rezen toen Covid-19 de kop 
opstak. Het leek te toevallig dat een dierenmarkt in Wuhan aanvankelijk 
werd aangewezen als epicentrum, terwijl vlakbij twee grote vestigingen 
staan van het Wuhan Institute of Virology (WIV), waar ook coronavirussen 
uit vleermuizen onder de loep liggen. Misschien werden daar wel 
biowapens gekweekt?

Vooraanstaand viroloog Peter Rottier van de Universiteit Utrecht reist 
vaak naar China en hij volgt de discussies over de oorsprong van 
Covid-19. Het televisie-interview met Scarlett bekeek Rottier met extra 
interesse, want hij kent de hoofdpersonen uit haar verhaal goed. Vorig 
jaar bezocht nog hij haar leidinggevenden Leo Poon en Malik Peiris in 
Hongkong. 'Het zijn mensen met een grote reputatie. Bij Fox kwam deze 
vrouw heel integer over. Maar ik zou haar verhaal pas serieus nemen als 
ze bewijzen kan tonen. Met suggestieve informatie kun je veel kwaad 
doen. Het geeft munitie aan allerlei groepen om de zaak op te blazen.'


Niet genoeg opgeleid personeel

Daarmee bedoelt hij bijvoorbeeld Trump, die graag China irriteert. 
Inmiddels is boven water op welk geheim document Trump zich baseerde. 
Dat was een bericht uit 2018 van de Amerikaanse ambassade in China, dat 
meldde dat het viruslab in Wuhan niet genoeg opgeleid personeel had en 
dat de veiligheid in het geding was.

Peter Rottier overtuigt dat bepaald niet. 'Het lijkt me sterk dat 
ambassademedewerkers deskundig genoeg zijn om de kwaliteit van een lab 
te beoordelen', zegt hij. 'Bij ons in Utrecht hebben we ook moeite om 
gekwalificeerd personeel te vinden, maar dat wil nog niet zeggen dat het 
hier onveilig is of dat het lab rare dingen doet.'


Vleermuisvrouw beschuldigd

Rottier kent meer hoofdpersonen uit het Chinese virologiewereldje. 
Zheng-Li Shi bijvoorbeeld, ook wel de Bat Woman genoemd, de 
Vleermuisvrouw. Zij staat aan het hoofd van een onderzoeksgroep in WIV 
en wordt daarom door virus-uit-het-lab-theoretici vaak aangewezen als 
hoofdschuldige voor de veronderstelde ontsnapping.

Shi verweerde zich tegen die beschuldigingen in een interview met 
Scientific American. 'Wetenschappers van over de hele wereld hebben 
overweldigend geconcludeerd dat SARS-CoV-2 in de natuur is ontstaan, in 
plaats van in welke instelling dan ook', zei ze. Zheng-Li Shi eist 
excuses van Trump.

In een ander interview zei Shi wel dat ze aanvankelijk enorm was 
geschrokken toen ze hoorde dat het virus was uitgebroken op een 
steenworp van haar lab. Een paar slapeloze nachten waren het gevolg - 
was er niet toch iets verkeerd gegaan bij het WIV? Vervolgens, zegt ze, 
bleek dat Covid-19 genetisch helemaal niet leek op de vleermuisvirussen 
uit haar collectie. Ze haalde opgelucht adem. Blijkbaar had ze een 
ontsnapping uit het lab toch niet honderd procent uitgesloten.


Monsters

Een lek is ook niet ondenkbaar, zegt Rottier. 'Shi verzamelt monsters 
van vleermuizenvirussen en neemt die mee naar het lab voor analyse. Als 
ze dat monster gaan opkweken in het lab om er proeven mee te doen, dan 
zou het in theorie fout kunnen gaan. Een medewerker die het per ongeluk 
mee naar buiten sleept, of een lek in het afvalwatersysteem. In Engeland 
is zoiets een keer gebeurd met mond-en-klauwzeer. Dat valt nooit uit te 
sluiten, ook niet bij ons in Utrecht. Maar de kans is echt heel klein.'

Er was nog een reden dat de pijlen zich richtten op vleermuisvrouw Shi. 
Ze had namelijk ooit geknutseld aan virussen om ze besmettelijker te 
maken. Vijf jaar geleden werkte ze mee aan een onderzoek waarbij een 
sarsvirus zo werd bewerkt dat het zich beter aan menselijke cellen 
hechtte.

Een omstreden techniek, zegt Rottier. 'Shi heeft die toegepast bij een 
vleermuisvirus om meer te weten te komen over het gevaar ervan. Vooral 
in de VS ontstond ophef. Daar werd voor een verbod gepleit omdat je deze 
methode voor verkeerde doeleinden kon misbruiken. Nu wordt dat 
experiment natuurlijk tegen haar gebruikt. Zo van: zie je wel dat deze 
vrouw met gevaarlijke experimenten bezig was.'


Geen aanwijzing voor knip- en plakwerk met genen

Maar dat Covid-19 het resultaat is van knip- en plakwerk met genen, 
daarvoor is nooit enige aanwijzing gevonden. Amerikaanse 
inlichtingendiensten trokken begin april al die conclusie. Het virus 
draagt geen enkel spoor van mensenhanden, vinden ook verreweg de meeste 
wetenschappers.

Een ontsnapping uit het lab is veel moeilijker af te strepen. Al met al 
heeft China de schijn wel een beetje tegen, zegt Rottier. Maar de 
uitbraak van Covid-19 zo vlak bij een groot lab vol coronavirussen is 
waarschijnlijk puur toeval, denkt hij. 'Ik ben ervan overtuigd dat het 
niet meer is dan het noodlot.'

China heeft wel degelijk steken laten vallen, zegt de Utrechtse 
viroloog. 'Na de eerste sarsuitbraak in 2003 hielden ze die maandenlang 
onder de pet. Ze hebben dat later toegegeven, en beterschap beloofd. Nu 
hebben ze opnieuw tot de tweede helft van januari gewacht met optreden 
en dat is verwijtbaar, want toen was de beer al los. Ze waren ook 
terughoudend om experts van de WHO toe te laten om geruchten de wereld 
uit te helpen.'


'Internationale onderzoeksgroep kan veel ophelderen'

Om de labtheorie toch uit te sluiten, heeft Rottier al eens overwogen om 
een onafhankelijke onderzoekscommissie te vormen en naar China te 
sturen. 'Zo'n internationale groep zou veel kunnen ophelderen over hoe 
het is gegaan. Je wilt kijken met welke virusmonsters is gewerkt in de 
maanden voor de uitbraak. Alles wordt daar vastgelegd, wie er wanneer 
binnen is geweest, welke experimenten zijn gedaan. Maar zo'n onderzoek 
is er nooit gekomen. China wil zich niet de les laten lezen, zeker niet 
na al die beschuldigingen van Trump. Ik snap dat wel een beetje. Maar 
daarmee voed je wel het wantrouwen.'

Net als een overgrote meerderheid van virologen is hij ervan overtuigd 
dat het virus niet uit een lab is ontsnapt maar via dieren tot ons is 
gekomen. 'De kans dat een virus weglekt is bijna nul vergeleken met de 
kans dat het gewoon uit de natuur komt.'

Maar hoe dan? De dierenmarkt in Wuhan lijkt het niet te zijn - veel 
vroege patienten waren daar nooit geweest en het virus is nooit in een 
van de marktdieren aangetroffen. Hoogstwaarschijnlijk kwam het uit een 
vleermuisgrot, evolueerde het verder in een schub- of een ander dier en 
stapte het toen over op een mens. De drukke markt fungeerde mogelijk als 
'superspread-event'. Misschien zullen we de route nooit zeker weten.

'Net als bij cold cases sta je soms verbaasd wat er na jaren boven water 
komt. Een monster dat opeens tevoorschijn komt, een dierenarts die zich 
opeens een verdacht ziektegeval herinnert. Dat kan net die aanwijzing 
geven. Het zou onbevredigend zijn als bij een pandemie van deze omvang 
de oorzaak duister blijft.'

--------
(c) 2020 TMG Landelijke Media B.V.