[D66] Groene filmclub: Push

[R.O.]

https://www.groene.nl/filmclub/film/push

Push

Fredrik Gertten | 2019 | 92 min

Te zien tot: 31 augustus 2020

Waar is de stad voor bedoeld? Wonen is het intuïtieve antwoord, werken 
hoort er ook bij en anderen ontmoeten zeker ook. Zoals de documentaire 
Push laat zien hebben steden nog een functie, een die vrijwel 
onzichtbaar is maar misschien wel het meeste bepaalt. Steden zijn 
investeringsobjecten waar internationale kapitaalbeheerders – van 
private equity-partijen tot de pensioenfondsen van brave ambtenaren – 
hun geld parkeren en laten vermeerderen. En niets levert meer rendement 
op dan eenvoudige woningen opkopen en de huren verhogen. Met wonen 
hebben grote delen van de stad in feite niets te maken, zo merkt een van 
de beschouwers van het verknoopte spel van geld en stenen op in deze 
documentaire.

Het verhaal van de woningmarkt waar de kleine huurder de markt wordt 
uitgeprijsd is tegelijk algemeen en zeer specifiek. Of het nu gaat om 
Toronto in Canada, Valparaíso in Chili of Londen, waar de uitgebrande 
Grenfell-toren als grimmig symbool omhoog priemt, overal gebeurt 
hetzelfde: investeerders kopen panden, verwaarlozen het onderhoud of 
slopen ze om er luxeflats neer te zetten die vervolgens leeg blijven. 
Tachtig procent van het vastgoed in Londen dat in handen is van een 
bedrijf, staat leeg. Kraken, zoals een groep daklozen doet in de chique 
wijk Mayfair, heeft zelden zo rechtvaardig gevoeld.

Tegelijkertijd is ieder verhaal bijzonder. Iedere wijk heeft zijn eigen 
kenmerkende figuren, zijn eigen oude bewoners en winkels en cafés. Ze 
maken de buurt, aldus de goed gecaste muzikale kroegbaas in Toronto, tot 
een gemeenschap waar mensen elkaar kunnen tegenkomen en het leven 
doornemen. Totdat winstbejag daar een einde aan komt maken.

Het is niet moeilijk om mee te gaan in de verontwaardiging die Leilani 
Farha, speciaal VN-rapporteur op het gebied van huisvesting, drijft in 
haar zoektocht naar hoe steden een investeringsobject werden. Haar werk 
vormt de rode draad van Push en haar blik bepaalt wat we zien. Dat 
levert onmiskenbare tragiek en regelrechte misdadigheid op. ‘We hadden 
een crisis zoals die van 2008 nodig’, zegt een investeer die Farha 
spreekt. De crisis waarbij gezinnen hun woning kwijtraakten, maakte de 
woningmarkt beschikbaar als investeringsobject.

Maar er blijven ook zaken buiten beeld. ‘Ik heb een groot bedrijf nodig 
als ik een computer wil kopen’, zo klinkt in het Berlijnse Kreuzberg. 
‘Maar voor een kop koffie toch zeker niet?’ Inderdaad is het in Push 
Starbucks tegen de onafhankelijke kleine koffiezaak, maar de vraag 
waarom Starbucks blijkbaar een vestiging kan openen in een wijk – en 
daarmee de kleine ondernemer verdrukt – blijft onbeantwoord. Daar zijn 
klanten voor nodig.

Misschien zijn het enkel de toeristen die de leuke wijken van 
internationale steden aandoen juist omdat ze kleinschalig en leuk zijn 
om vervolgen naar de Starbucks gaan. Maar uiteindelijk is iedereen 
toerist in elkanders wijk. Gentrification, standaardisering en 
prijsopdrijving is iets wat iedereen de ander aandoet maar over klaagt 
wanneer het in de eigen omgeving gebeurt.

Push is opgenomen voordat het coronavirus steden tot zones van afstand 
bewaren en mondkapjes maakte, en doet daarmee op een bepaalde manier 
alweer gedateerd aan. Niet omdat roofkapitaal plotseling niet meer 
bestaat is, maar omdat het altijd aanwezige menselijk contact dat steden 
tot zulke fijne plekken maakt om een heel andere reden voor altijd is 
veranderd. Een pandemie blijkt net zo fataal als mondiaal kapitalisme. 
Misschien dat stille straten nu nog meer prooi voor geld worden. Of 
misschien trekt de investeerder verder en kan het oorspronkelijke doel 
van de stad terugveroverd worden.

Casper Thomas