[D66] Interview: Rob Jetten

Sat Nov 9 12:30:49 CET 2019

Bron:   Volkskrant
Datum : 8 november 2019
Auteur: Frank Hendrickx
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/rob-jetten-aan-zo-n-opmerking-van-rutte-heb-ik-eerlijk-gezegd-lak~b0cc8297/

Rob Jetten: 'Aan zo'n opmerking van Rutte heb ik eerlijk gezegd lak'
--------------------------------------------------------------------

Rob Jetten vindt zichzelf geschikt als nieuwe partijleider van D66, maar 
cruciale maanden naderen. De reputatie van D66 als onderwijspartij staat 
onder druk en in de peilingen blijft de opleving beperkt. 'Je krijgt 
niet altijd de hoofdprijs.'

Hij reist de D66-afdelingen af, sleutelt aan zijn uiterlijk (de bril is 
weg) en zoekt vaker de confrontatie binnen 'het systeem' van Rutte III. 
Veel wijst erop dat Rob Jetten een gooi wil doen naar het 
partijleiderschap van D66, maar aan de vooravond van het partijcongres 
dit weekend houdt de 32-jarige bestuurskundige de kaarten tegen de 
borst. 'Ik denk er serieus over na', luidt nog altijd de 
bezweringsformule.

Toch zien ook andere coalitiepartijen een grotere profileringsdrang bij 
D66. Vooral rond de voortwoekerende stikstofcrisis dreigen spanningen. 
Voor een gezelschap van boze boeren hekelde premier Rutte eerder deze 
week de bewering van D66 dat de veestapel gehalveerd moet worden. 'Het 
gebeurt soms dat in bepaalde partijen onzin wordt geroepen', hoonde de 
premier.

Jetten weigert in te binden. 'We willen een halvering van de veestapel 
om de natuur te redden en huizen te bouwen. Het kabinet heeft zich laten 
verrassen door de stikstofcrisis, nu moet het zelf gaan verrassen met 
verstandig beleid. Met kleine stapjes in het bestaande systeem komen we 
er niet. Dat is de afgelopen jaren al geprobeerd. Het moet nu radicaal 
anders.'

Dat de twee regeringspartijen openlijk botsen, is volgens de D66'er geen 
probleem. 'We hebben veel overleg, we sluiten veel compromissen en als 
je een handtekening zet moet je die als een vent verdedigen. Maar op 
andere momenten moet je elkaar vrijlaten. Als de VVD zegt dat de 
problemen zonder inkrimping van de veestapel opgelost kunnen worden, ben 
ik het daar niet mee eens, maar iedere coalitiepartij kiest zijn eigen 
verhaal.'

D66 heeft nog niet alle kiezers overtuigd van het eigen verhaal onder 
Rutte III. De grootste teleurstelling zit bij het onderwijsbeleid, zo 
bleek deze week ook bij de grote lerarenstaking.

Dreigt D66 zijn reputatie als 'onderwijspartij' te verliezen?

'Daar ben ik niet bang voor. Wij zijn gewoon de onderwijspartij. Ik was 
deze week bij de demonstratie op de Dam in Amsterdam - een heel mooie 
actie - en daar merk ik dat leraren het waarderen dat we na tien jaar 
kaalslag eindelijk weer investeren in onderwijs. Ze vinden het fijn dat 
D66 daar hard voor heeft geknokt. Idem voor de 460 miljoen die er nu 
bijkomt. Onderwijs is de motor om kids te ontwikkelen. Dat is het 
verhaal van D66 en dat slaat heel erg aan, merk ik.'

Leraren staken en die 460 miljoen noemen ze een eenmalige fooi. Dan kunt 
u toch niet zeggen dat het lekker gaat en dat D66 zo wordt gewaardeerd?

'Ik ga niet beweren dat het lekker gaat, maar ik kan niet in een jaar 
het lerarentekort wegwerken. Dat kan niemand. Van de afgelopen twaalf 
jaar is acht jaar een PvdA'er minister van Onderwijs geweest. Er is in 
die jaren geen cent bijgekomen, behalve als D66 dat wist af te dwingen 
via akkoorden. De grootste investering van dit kabinet zit in onderwijs 
en wetenschap: negen procent salarisverhoging, 330 miljoen om de 
werkdruk aan te pakken, nu weer 460 miljoen erbij. Elke keer als D66 
extra geld regelt, is dat een belangrijke stap. Maar ik kan het niet in 
een keer fixen. Mensen hebben daar begrip voor. Zolang we maar blijven 
knokken voor meer.'

Maar doet u dat? Binnen de coalitie valt te horen dat D66 tijdens de 
laatste begrotingsonderhandelingen niet heeft gevraagd om extra geld 
voor onderwijs.

'Ik heb het op tafel gelegd. Natuurlijk. Altijd. Maar ik heb 19 zetels 
in de coalitie. Je krijgt niet altijd de hoofdprijs. In de Miljoenennota 
hebben we andere belangrijke investeringen gedaan, onder andere om de 
ramp op de woningmarkt aan te pakken. Er is nu toch nog 460 miljoen 
bijgekomen. Dat is een incidenteel bedrag, maar D66 wil dat straks 
structureel maken.'

Als percentage van de totale economie krimpt de investering in het 
onderwijs.

'Ik verzet me echt tegen het beeld dat hier wordt opgeroepen. Alsof dit 
kabinet weinig doet. Kijk even naar de vorige kabinetten: die hebben 
niks geinvesteerd. We hebben dat bijgetrokken en er moet nog meer 
bijkomen. Helemaal mee eens. Nederland loopt achter qua investeringen in 
onderwijs en kennis. Afgelopen zomer was dat echt een doorbraak in de 
coalitie. Het investeringsfonds dat het kabinet aan het opzetten is, zal 
ook voor een forse extra investering gaan zorgen. We zijn een inhaalslag 
aan het maken.'

Vindt u Ingrid van Engelshoven een goede minister van Onderwijs?

'Ja. Als een D66'er minister van Onderwijs wordt, zijn de verwachtingen 
hooggespannen. Ze is druk bezig om die waar te maken.'

Het heeft kwaad bloed gezet dat ze meteen de aanbeveling overnam om geld 
van alfa- en gammastudies richting beta-studies te verschuiven. Ze 
noemde dat advies 'een puik stukje werk'.

'Er is een moeilijke fase geweest, maar de minister heeft er voor 
gezorgd dat er de komende twee jaar geen verschuiving hoeft plaats te 
vinden tussen universiteiten. Die tijd moet gebruikt worden voor een 
fundamentele discussie over hoe we uberhaupt dat hoger onderwijs 
financieren.'

De rector magnificus van de Universiteit Leiden zei dat er nog nooit 
zo'n slechte relatie was met een minister van Onderwijs.

'Ik baal ervan als zoiets via een krant wordt gezegd. We kunnen elkaar 
gaan bestrijden, maar uiteindelijk is D66 hun belangrijkste vriend hier 
op het Binnenhof. Anders dan sommige linkse partijen zijn we niet in de 
oppositie gebleven om lekker te roeptoeteren dat het allemaal niet 
genoeg is. D66 zit in een coalitie met partijen die misschien niet 
allemaal enorme onderwijsinvesteringen in hun programma hadden staan, 
maar waarmee we wel de eerste stap kunnen zetten.'

PvdA en GroenLinks hebben hun handen afgetrokken van het sociaal 
leenstelsel. Wanneer gaat D66 zijn verlies nemen?

'Van Engelshoven kijkt nu of we de aanvullende beurs kunnen verhogen en 
de toegang vergroten. Dat moet echt deze kabinetsperiode nog lukken. 
Verder zie ik dat het politieke draagvlak snel is afgebrokkeld. Wij 
denken mee over hoe het beter kan, maar ik hoor Jesse Klaver en Lodewijk 
Asscher ook niet pleiten voor een terugkeer naar de oude basisbeurs 
waarbij iedereen hetzelfde bedrag krijgt. Het moet gaan naar mensen die 
het echt nodig hebben en het mag er ook niet toe leiden dat er weer geld 
uit het onderwijs verdwijnt.'

Toen u begon als fractievoorzitter presenteerde u zich als 'klimaat 
radicalo'. Is dat nu het belangrijkste D66-thema?

'Onderwijs staat op een. Het is de enige motor voor kansengelijkheid. 
Zonder goed onderwijs kunnen mensen niet vrij zijn. En als mensen niet 
vrij zijn, kunnen we niet met elkaar alle uitdagingen oplossen. Daarna 
komt klimaat, wonen en Europa.'

Heeft u wel genoeg laten zien dat D66 binnen de coalitie vecht voor 
onderwijs?

'Ik ga niet elke week het gevecht binnen de coalitie via de krant naar 
buiten rijden.'

Andere partijen zijn daar wel mee bezig. Erik Wiebes en Wopke Hoekstra 
rolden over straat omdat ze allebei beweerden bedenker te zijn van het 
investeringsfonds.

'Ik heb daar niks mee. Het is een beetje klein, zo'n gevecht via de 
krant over wie het precies heeft bedacht. Ik wil gewoon dat het 
gebeurt.'

Bent u iemand die net als Pechtold woedeaanvallen krijgt en dreigt weg 
te lopen als hij zijn zin niet krijgt?

Lacht. 'Ik ben misschien iets rustiger.'

Maakt redelijkheid indruk op andere coalitiepartijen?

'Grappig dat je dat zegt...' Jetten staat op, pakt van zijn bureau een 
boek over de geschiedenis van D66 en wijst met zijn vinger naar de 
titel: Redelijk radicaal. 'Voor mij is dit de kern. Redelijk radicaal. 
Je moet als D66'er bereid zijn om radicale voorstellen te doen - dat is 
onze rol als progressieve kracht van deze coalitie - maar uiteindelijk 
zijn we ook redelijk, omdat we een deal willen bereiken.'

'In het begin was ik gefocust op het sluiten van akkoorden. Die waren 
broodnodig om zichtbaar te maken dat de kabinetsdeelname van D66 zou 
leiden tot grote hervormingen. Dat is gelukt met de dividendbelasting, 
het kinderpardon, het klimaatakkoord en het pensioenakkoord. Er hebben 
verschuivingen in het regeerakkoord plaatsgevonden waar ik niet 
ongelukkig mee ben. Dat leidt tot hernieuwd zelfvertrouwen en dat biedt 
de ruimte om weer nieuwe ideeen te agenderen.'

Waarom zien kiezers dat nog niet? In de peilingwijzer blijft D66 al zo'n 
jaar steken op elf, twaalf zetels.

'We moesten van ver komen, maar sinds de zomer hebben we er bij Maurice 
de Hond vier zetels bij en bij EenVandaag drie. De waardering voor dit 
kabinet groeit, het meest nog bij D66-kiezers. Die dynamiek geeft me 
vertrouwen. D66'ers gaan op zaterdag weer lekker in hun jas de straat op 
om het gesprek aan te gaan over wat er speelt.

'We doen weer wat bij ons past. We zijn een degelijke bestuurderspartij, 
maar het regeerakkoord ligt niet op ons nachtkastje. We zijn verkozen 
met de idealen van D66, dus vertellen we het verhaal van D66.'

Hoeveel ruimte krijgt u binnen het managementsysteem van Rutte? Tijdens 
de Algemene Beschouwingen wilde u een toezegging van de premier, maar 
die wuifde dat weg omdat het nog niet in het wekelijkse coalitieoverleg 
was besproken.

'Op zo'n moment heb ik eerlijk gezegd schijt aan zo'n opmerking van 
Rutte. Ik wil dat het kabinet kijkt naar de verlaging van de 
overdrachtsbelasting voor starters op de woningmarkt. Dat gebeurt.'

De afschaffing van het raadgevend referendum heeft D66 geen goed gedaan. 
Er ligt nu een initiatiefwetsvoorstel van de SP voor een correctief 
referendum. Gaat u dat steunen?

'Het sluit nog niet helemaal aan bij wat D66 wil, maar we gaan daar 
graag de discussie over aan. Of we het steunen, zullen we dan bekijken.'

Er wordt wel eens gezegd dat u meer bestuurder bent dan politicus.

'Ik zie juist een verschuiving bij de nieuwe generatie politici. We zijn 
hier niet om het land te managen, maar om grote vragen te stellen en 
daar ook antwoorden op te formuleren. Het gaat over idealen. Over 
waardig leven en sterven. Over de wereld schoner achterlaten voor 
volgende generaties. Over mensen via onderwijs de kans geven om vrij te 
zijn. Dat is het DNA van D66, daar zit ik voor in de politiek, daar sta 
ik iedere dag vroeg voor op.

Zou u een goede lijsttrekker zijn?

'Dat is aan de leden.'

Denkt u zelf dat u het kunt?

'Ja... Maar ik ben niet dag en nacht bezig met de vraag of ik het wel of 
niet ga doen. In de loop van het voorjaar moeten kandidaten zich melden. 
Dat geeft mij de tijd om te laten zien voor welke idealen ik knok en 
welke resultaten ik boek.'

Hoopt u dat Sigrid Kaag en Kajsa Ollongren zich ook kandidaatstellen.

'Dat is aan de dames zelf. Het is wel belangrijk dat er ook voor meisjes 
rolmodellen zijn die het goede voorbeeld geven. Dat we nog nooit een 
vrouwelijke premier hebben gehad is gewoon zonde. Er zijn genoeg vrouwen 
die het zouden kunnen. Ik ben blij dat D66 twee topkandidaten in huis 
heeft. Ik maak zelf de afweging of ik me kandidaat stel en dat moeten 
zij ook doen.'

--------
(c) 2019 Persgroep