[D66] De politiek van de Verschroeide Aarde door Willem van Oranje

[A.O.]

Is ons beeld van de Tachtigjarige Oorlog te gekleurd en te Hollands?

Vandaag, 13:30
Binnenland, Cultuur & Media

    nos.nl
    View Original

Het verhaal van de Tachtigjarige Oorlog is bekend: de glorieuze
Hollandse steden verzetten zich tegen de wrede, hardvochtige hertog van
Alva. Ons land werd geboren en handelslieden trokken daarna succesvol de
wereld over in de Gouden Eeuw.

Dat clichébeeld moet van tafel, betoogt de Heerlense historicus Jos
Mosmuller in een pamflet. Het verhaal van de Tachtigjarige Oorlog wordt
te veel vanuit een 'Hollands' perspectief belicht, vindt hij. Het leed
van de Limburgers en Brabanders zou bijvoorbeeld een ondergeschoven
kindje zijn.

De Limburger heeft een punt, vindt Marjolein 't Hart, onderzoeksleider
bij het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis.
"Televisieseries als 80 Jaar Oorlog, tentoonstellingen in het
Rijksmuseum en wat kinderen op scholen leren, leunen sterk op wat er in
Holland gebeurde", vertelt ze in het NOS-programma Met het Oog op Morgen.

Andere provincies hebben een "radicaal andere geschiedenis" meegemaakt,
vervolgt 't Hart. "Geschiedenis moet het verhaal van alle Nederlanders
vertellen, maar buiten Holland hebben ze veel minder geprofiteerd van
die periode dan wordt voorgesteld."
Verschroeide aarde

Als voorbeeld neemt ze Brabant. Het Beleg van Den Bosch komt in de
geschiedenisboekjes nog wel voor, maar wat er op het platteland
gebeurde, wordt te weinig belicht, vindt de historica. "De Republiek
werd gevormd met geweld en met de tactiek van verschroeide aarde."

De militaire tactiek van prins Maurits en later Frederik Hendrik was
gericht op het beschermen van de steden, legt ze uit. "Dijken werden
gemakkelijk doorgestoken, waardoor boeren zes jaar lang geen oogst
konden binnenhalen. Dat leverde een enorme verschuiving van rijkdom en
kansen tussen stad en platteland op."
Jaarlijks wordt in Brielle op 1 april de verovering op de Spanjaarden
herdacht ANP

Qua gewelddadigheden deden onze 'helden' zeker niet onder voor de
Spaanse vijand, vertelt 't Hart. Toen Den Bosch zich bij de Spanjaarden
aansloot, werd de regio rondom de stad overvallen door een golf van
geweld om de Bosschenaren op hun knieën te krijgen. "Het vee werd in
beslag genomen, ploegen vernietigd en veenvoorraden verbrand."

De Meierij, zoals de regio ten zuiden van Den Bosch heet, verloor tussen
1572 en 1609 zo'n 70 procent van de bevolking. "Dat zijn cijfers die
nergens anders in de Nederlandse geschiedenis te vinden zijn. Dat moet
in de schoolboeken staan", vindt 't Hart. "Zulke gruwelijkheden kennen
we vooral van de kant van Alva."
Genocide?

Leo Adriaenssen, een promovendus van 't Hart, schreef in Staatsvormend
geweld over de oorlogstactieken van 'nationale helden' als Willem van
Oranje in de Meierij. "Het kwam er op neer dat het gewone leven op het
platteland onmogelijk werd gemaakt", aldus 't Hart.

Aanvankelijk wilde hij het geweld als genocide bestempelen, maar zwakte
het uiteindelijk af tot een vergelijking met de Holodomor. Die
Oekraïense hongersnood in de jaren 30 van de vorige eeuw werd
veroorzaakt door het radicale landbouwbeleid van Stalin.

Mosmuller, schrijver van het pamflet, eist een grondig nieuw onderzoek
naar deze "onderbelichte" kant van de vaderlandse geschiedenis. Of dat
nodig is, vindt 't Hart moeilijk om te zeggen. Wel merkt ze op dat men
deze oorlogstactieken destijds "erbij vond horen". "Het was officieel
door de Staten-Generaal bekrachtigd beleid."

In haar werkveld ziet ze wel dat dergelijke misdaden van de Hollandse
helden weinig wordt opgepikt. Ook eerdere media-aandacht voor het
onderwerp bracht weinig teweeg. Mensen herkennen dit beeld niet als iets
dat bij onze vaderlandse geschiedenis hoort, concludeert ze.

"Het zou goed zijn om te erkennen dat Willem van Oranje en prins Maurits
niet alleen geweldige helden zijn", besluit de historica. "Het waren ook
gewelddadige figuren die grote delen van Nederland bewust hebben verwoest."