[D66] Ers Borst, 5 jaar later: 'Els Borst wilde niet alleen euthanasie op medische grond'

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Algemeen Dagblad
Datum:  8 februari 2019
Auteur: Jan Hoedeman en Laurens Kok
URL:    
https://www.ad.nl/binnenland/els-borst-wilde-niet-alleen-euthanasie-op-medische-grond~abbd3a77/


'Els Borst wilde niet alleen euthanasie op medische grond'
----------------------------------------------------------

Pia Dijkstra (D66) wil dat minister De Jonge echt werk gaat maken van de 
afspraken rond voltooid leven. Aan de vooravond van de Week van de 
Euthanasie en op de sterfdag van oud-zorgminister Borst lucht het 
Kamerlid haar hart.

Het is vandaag vijf jaar geleden dat Els Borst, moeder van de 
euthanasiewetgeving in Nederland, thuis werd vermoord in haar garage. 
Eerder deze week hield Pia Dijkstra een lezing voor het Els 
Borst-netwerk om de oud-minister van Volksgezondheid tijdens de paarse 
kabinetten te herinneren. Dijkstra eerde het boegbeeld van de 
medisch-ethische onderwerpen in een persoonlijk verhaal.

'Ik heb gezegd dat iedere D66'er een beetje Els zou moeten zijn'', zegt 
Dijkstra op haar Haagse werkkamer aan het Binnenhof. 'Daarmee bedoel ik 
dat ze vrijzinnig was als het gaat om het politieke gevoel, maar ze was 
zo toekomstgericht. Ze keek ook heel erg naar de volgende generaties; 
doen we het goed voor hen? Ik heb haar meer persoonlijk leren kennen 
toen ze uit de politiek was. Sinds 2010, toen ik Kamerlid met 
volksgezondheid in portefeuille werd, heb ik heel frequent met haar 
contact gehad.''


Waarom raakte Borst u?

'Ze was altijd Els, helemaal authentiek. Ze was nou niet iemand die je 
meteen omarmde, een beetje afstand was er wel. Het aardige was toen ik 
haar beter leerde kennen, dat daar meer warmte bij kwam. Dat is wat mij 
raakte. Maar ook de manier waarop zij wetenschap wist te verbinden met 
een politieke houding waarbij de patient voorop stond.'


U had nog een eetafspraak met haar staan, die nooit werd ingelost.

'Ja, mijn man kende haar ook goed. Op het D66-congres zeiden we die 
zaterdag nog tegen elkaar dat we zouden mailen voor een afspraak. 
Maandag hoorde ik dat ze was overleden. Eerst denk je nog, ze was op 
leeftijd, misschien een hartaanval. Ik hield niet meteen rekening met 
moord.'


Moet u daar nog vaak aan denken?

'Ik was natuurlijk niet op de plaats delict, maar ik ken het wel. Dat 
huis, die garage, haar kleine blauwe autootje op de oprit. Ik kon me 
goed voorstellen hoe ze thuis is gekomen, de garagedeur opende en daar 
is overvallen. Het is een ongelooflijk naar beeld. Pas als iemand 
wegvalt, realiseer je je hoe vaak ik de telefoon pakte en we contact 
hadden. Ik heb haar echt gemist.''


Draagt u de erfenis van Borst?

'Ik vind het pretentieus dat te zeggen, maar ik heb het altijd 
belangrijk gevonden dat we als D66 die agenda waar Els zo mee bezig was, 
zouden voortzetten. Misschien is de verantwoordelijkheid daarvoor nog 
wel groter als iemand wegvalt die daarvoor verantwoordelijk was.''


Wat komt daar van terecht? Volgens het regeerakkoord zou er een brede 
maatschappelijk discussie komen over mensen die hun leven voltooid 
achten en dan de ruimte hebben voor euthanasie te kiezen.

'Ik zie daar niks van bij minister De Jonge. Daar ben ik teleurgesteld 
over. Hij lanceert het een na het andere actieplan voor de zorg, maar op 
dit thema levert hij niet. Terwijl het onderwerp enorm leeft.'


Denkt u aan sabotage?

'Ik denk dat dit een heel lastig onderwerp voor een CDA-minister is.'


Zag u tijdens de formatie de bui al hangen?

'We waren toen natuurlijk al een beetje beducht. En hoe langer het 
duurt, hoe argwanender ik word. Deze minister moet leveren.'


En anders?

'Hij moet met plannen komen. Dat heb ik hem gevraagd. Ik heb zelf het 
voorstel gedaan om bijvoorbeeld burgerfora in te stellen. Maar zijn 
aanpak is te laks. Hij moet meer beseffen hoe belangrijk dit voor D66 
is.'


Hij brengt de coalitie in gevaar?

'Laat ik het zo formuleren: De Jonge moet meer investeren in de coalitie 
als het gaat om waardig sterven.'


Wat zou hij kunnen doen?

'Hij kan met een informatiecampagne komen. Geef voorlichting wat 
euthanasie eigenlijk inhoudt. Maak het onderwerp bespreekbaar bij de 
huisarts.'


Moeten we dan denken aan posters in de wachtkamer?

'Dat lijkt me voor dit onderwerp niet gepast. Maar de drempel om er over 
te praten moet omlaag. Er is echt behoefte aan. En het opvallende is: 
juist vanuit kerkelijke hoek is er heel veel belangstelling. Ik krijg 
uitnodigingen van kerken. Mensen willen het erover hebben, vragen 
stellen en niet meteen hun oordeel klaar hebben. Na afloop van zo'n 
bijeenkomst word ik regelmatig op de schouder getikt, en dan fluisteren 
mensen: ik ben het helemaal met je eens, ga zo door.'


Els Borst zat in haar periode met PvdA en VVD zonder christelijke 
partijen in een kabinet, u niet. Dat lijkt een onmogelijke positie.

'Niet onmogelijk. Dan zou ik alles uit mijn handen laten vallen. Het 
klopt dat het CDA de euthanasiewet heel lang heeft tegengehouden. Maar 
die is er toch gekomen. Ik geef niet op.'


U werkt al tijden aan een initiatiefwet die de mogelijkheid tot 
euthanasie uitbreidt. Waarom dient u die niet gewoon in?

'Ik wacht op de resultaten van het onderzoek naar de groep mensen die nu 
niet onder de Euthanasiewet vallen en die hun leven voltooid achten. Dat 
moet eind dit jaar af zijn en kan de initiatiefwet verbeteren.'


Hoe lastig vond u het dat een commissie onder leiding van nota bene een 
partijgenoot, Paul Schnabel, eerder oordeelde dat de Euthanasiewet geen 
uitbreiding behoeft?

'De commissie-Schnabel heeft alleen literatuuronderzoek gedaan, terwijl 
ik had gehoopt dat zij ook de omvang van de groep in kaart zou brengen 
die niet door de Euthanasiewet geholpen zijn. Ik ben blij dat dit nu 
alsnog gebeurt.'


U bent anders flink om de oren geslagen met de uitkomst van dat eerdere 
onderzoek. Voelt u zich in de wielen gereden?

'Dat weet ik niet. Dat zou je zo kunnen zeggen, maar ik zie dat anders.'


Tegenstanders vinden dat u doordrukt, doordramt.

'Ik vind een waardig levenseinde heel belangrijk. Ik vind dat je iets 
moet doen voor een groep mensen die vinden dat ze veel te oud geworden 
zijn. Die hun kinderen en kleinkinderen nog zien, die nog goed ter been 
zijn, maar desondanks niet verder willen leven. Zij moeten smoezen 
verzinnen en klachten veinzen om onder de Euthanasiewet te kunnen 
vallen. Dat euthanasie alleen toegestaan is op medische gronden is nooit 
de bedoeling van Els Borst geweest. Dat wil ik rechtzetten.'

--------
(c) 2019 Persgroep