[D66] Mooie sociale woorden van D66, nu de daden nog

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Vrij Nederland
Datum:  1 februari 2019
Auteur: Thijs Broer
URL:    https://www.vn.nl/mooie-woorden-d66-daden/


Macht op vrijdag: Mooie sociale woorden van D66, nu de daden nog
----------------------------------------------------------------

Sinds het vertrek van Pechtold is D66 voorzichtig een sociale koers 
ingeslagen. Onder Rob Jetten hebben kopstukken van de partij het ineens 
over 'de groeiende tweedeling', 'kansengelijkheid' en zelfs de 'strijd 
tegen het neoliberalisme'.

Wie D66 de afgelopen maanden in de gaten heeft gehouden, kan niet zijn 
ontgaan dat de partij onder leiding van Rob Jetten voorzichtig een 
nieuwe, sociale koers is ingeslagen. Al in een van zijn eerste 
interviews noemde Jetten - naast het klimaat - 'de groeiende 
maatschappelijke tweedeling' als het belangrijkste onderwerp voor D66. 
Niet lang daarna sprak aanstormend talent Felix Klos, persvoorlichter 
bij de Kamerfractie en kandidaat voor het Europarlement, in een 
campagnefilmpje over 'solidariteit' als een van de belangrijkste idealen 
waarop Europa is gebouwd en stelde hij dat de samenleving uiteen dreigt 
te vallen door 'steeds groeiende ongelijkheid' - waartegen hij dus wil 
strijden.

Bij de aftrap van de campagne voor de Eerste Kamer noemde lijsttrekker 
Annelien Bredenoord op haar beurt 'kansengelijkheid' haar 'grote 
drijfveer om campagne te voeren'. In december publiceerde Coen Brummer, 
directeur van de Hans van Mierlo Stichting, de denktank van de partij, 
een groot essay over het sociaalliberalisme, waarin hij de 'steeds 
sterker wordende tweedeling in de samenleving' beschrijft als de grote 
uitdaging van deze tijd. In vurige bewoordingen stelde Brummer aan de 
kaak dat er door de flexibilisering van de arbeidsmarkt een 'leger aan 
flexwerkers' is ontstaan die 'armer, ongezonder en slechter verzekerd' 
zijn dan mensen met een vast contract, en pleit hij voor een 'agenda van 
radicale kansengelijkheid rond wonen, werk en onderwijs.'


Stijlbreuk

Intussen werd oud-partijleider Jan Terlouw, die zich sinds zijn 
DWDD-interview over het 'touwtje uit de brievenbus' heeft ontpopt tot 's 
lands sociaal geweten, op het schild gehesen als lijstduwer van D66 bij 
de Europese verkiezingen. In een duo-interview met Europarlementarier 
Sophie in 't Veld stelde hij dat D66 'het neoliberalisme veel eerder had 
moeten bestrijden' - hetgeen door In 't Veld niet werd tegengesproken. 
Integendeel: ze begon zelf over het belang van 'sociale 
rechtvaardigheid'.

'Maatschappelijke tweedeling', 'solidariteit', 'groeiende ongelijkheid', 
'een leger van flexwerkers', 'een agenda van radicale kansengelijkheid', 
'de strijd tegen het neoliberalisme': het zijn allemaal woorden die je 
eerder bij de SP of de PvdA zou verwachten, en die we de afgelopen jaar 
vertrokken partijleider Alexander Pechtold zelden of nooit hebben horen 
uitspreken. Sinds het aantreden van Pechtold in 2006 heeft de partij 
zich volgens vele critici in sociaaleconomisch opzicht juist naar rechts 
bewogen, doordat D66 zich sterk maakte voor de inmiddels verguisde 
flexibilisering van de arbeidsmarkt en hervorming van het sociale 
stelsel.


Sociaal karakter

Veelzeggend was het antwoord dat Pechtold gaf toen ik hem in zijn grote 
afscheidsinterview met die kritiek confronteerde. 'Zodra je in dit land 
aan verworven rechten komt, word je rechts genoemd,' zei hij. En: 'Ik 
vind het ook een gruwel hoe mensen worden afgeknepen bij nieuwe 
bedrijven als Deliveroo, maar dat zijn excessen. We kunnen ook niet 
terug naar de tijd dat iedereen na veertig jaar bij de baas een gouden 
klokkie kreeg.' En: 'Ik snap dat mensen zich kwaad maken over de macht 
van het grootkapitaal, met Klaver en Asscher in hun kielzog. Maar 
langzamerhand is 'multinational' een scheldwoord aan het worden. We 
moeten ook niet doorslaan.'

Onder Rob Jetten wordt de koers dus verlegd, al deed de jonge leider 
zelf zijn best de koerswijziging niet als breuk te presenteren: 'D66 is 
lang een partij geweest van de economische hervormingen, de hardere 
onderwerpen,' zei hij december in Trouw. 'Nu wordt het tijd dat we ons 
weer wat meer laten gelden op ons sociale karakter.'

De vraag is nu wat D66 daarmee gaat doen. Warme woorden over sociale 
gerechtigheid zijn makkelijk uitgesproken, maar wat kan D66 als kleine 
partner in een coalitie met VVD en CDA voor elkaar krijgen in de strijd 
tegen de groeiende ongelijkheid?

Een goed begin, schoot me van de week te binnen, is de onmiddellijke 
afschaffing van de zogeheten 'Primark-premie'. Om de werkgelegenheid te 
stimuleren krijgen werkgevers tweeduizend euro subsidie als ze een 
werknemer voor het minimumloon in dienst nemen. Volgens de FNV leidt die 
goedbedoelde maatregel tot een perverse prikkel: zodra werkgevers het 
loon verhogen, raken ze de subsidie kwijt, zodat vele tienduizenden 
medewerkers van ketens als de Primark, McDonalds, H&M, Jumbo, Zara en de 
Bijenkorf worden afgescheept met 1600 euro bruto per maand, terwijl die 
bedrijven honderden miljoenen winst maken en nog belastingvoordeel 
opstrijken ook.

Een schone taak voor D66-minister van Sociale Zaken Wouter Koolmees om 
daar iets aan te doen, en te laten zien dat het bij D66 niet bij mooie 
woorden blijft.

-------
(c) 2019 Vrij Nederland