[D66] 31 'burgervaders' waarschuwen Eerste Kamer voor gekozen burgemeester

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  6 november 2018
Auteur: Ariejan Korteweg
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/31-burgervaders-waarschuwen-eerste-kamer-in-brandbrief-voor-gekozen-burgemeester~b9a76c468/


31 'burgervaders' waarschuwen Eerste Kamer in brandbrief voor
gekozen burgemeester
-------------------------------------------------------------

Een groep burgemeesters van grotere steden dringt er bij de Eerste Kamer 
op aan de benoeming van burgemeesters niet uit de Grondwet te halen. Die 
zogeheten deconstitutionalisering is een eerste stap om een direct of 
indirect gekozen burgemeester mogelijk te maken. De burgemeesters zijn 
bang dat ze dan hun verbindende rol 'als burgervader of burgermoeder 
voor alle inwoners, bedrijven en instellingen' zullen verliezen.

De 31 ondertekenaars van de brandbrief zijn lid van verschillende 
politieke partijen. Ahmed Marcouch (Arnhem), Ahmed Aboutaleb (Rotterdam) 
en Paul Depla (Breda) zijn prominente PvdA'ers. Liesbeth Spies (Alphen 
aan den Rijn), Jos Wienen (Haarlem) en Hubert Bruls (Nijmegen) zijn lid 
van het CDA. Wouter Kolff (Dordrecht), Jack Mikkers (Den Bosch) en 
Charlie Aptroot (Zoetermeer) behoren tot de VVD. Onno van Veldhuizen 
(Enschede) is van D66, Sebastiaan van 't Erve (Lochem) van GroenLinks, 
Bort Koelewijn (Kampen) van de ChristenUnie.

De Eerste Kamer ontving een tweede brief met dezelfde strekking. Die is 
van de hand van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de 
Wethoudersvereniging, De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de 
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Daarmee maakt vrijwel het 
volledige lokaal bestuur van Nederland een voorbehoud bij de gekozen 
burgemeester.

Volgende week dinsdag buigt de Eerste Kamer zich in tweede lezing over 
het wetsvoorstel om de benoeming van de burgemeester uit de Grondwet te 
halen. Dat is de laatste hindernis op weg naar een andere wijze van 
burgemeesters aanstellen. De Tweede Kamer stemde in januari dit jaar 
bijna unaniem voor deze initiatiefwet - alleen de SGP stemde tegen. Voor 
een Grondwetswijziging is een tweederde meerderheid nodig.


'Een bij wet te bepalen wijze'


Veel partijen gaven aan het voorstel juist te steunen omdat dat in het 
midden laat hoe de burgemeester in de toekomst zal worden gekozen. De 
letterlijke tekst luidt: 'De Commissaris van de Koning en de 
burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te 
bepalen wijze.' In het regeerakkoord van Rutte III is een zin met 
vergelijkbare strekking opgenomen.

Zo maakt de wetswijziging een rechtstreeks door de bevolking gekozen 
burgemeester mogelijk, maar ook een getrapte verkiezing, waarbij de 
gemeenteraad de burgemeester kiest. Of een stemming in twee ronden, 
waarbij tussentijds coalities kunnen worden gevormd.

Wordt de burgemeester gekozen, dan krijgt het ambt een meer politieke 
lading, en moet de taakverdeling tussen burgemeester en wethouders 
worden herbezien. De kritiek van de burgemeesters is dat het 
wetsvoorstel daar geen invulling aan geeft. Ze willen eerst een 
'grondige inhoudelijke discussie over ons ambt' en zijn bang dat 'de 
terecht in de Grondwet verankerde ordening van het lokaal bestuur wordt 
overgeleverd aan de politieke waan van de dag.'


Huidige gang van zaken

De gang van zaken is nu dat een uit gemeenteraadsleden bestaande 
vertrouwenscommissie sollicitatiegesprekken voert met door de 
Commissaris van de Koning geselecteerde kandidaten. Haar voordracht gaat 
als advies naar de Minister van Binnenlandse Zaken, die daar in de 
praktijk altijd mee instemt.

De namen van kandidaten worden niet bekendgemaakt, volgens Wouter Kolff, 
burgemeester van Dordrecht en een van de briefschrijvers, om te 
voorkomen dat kandidaten worden ontmoedigd of schade oplopen. Hij vreest 
dat het voor een gekozen burgemeester moeilijker zal zijn boven de 
partijen te staan. 'Belangrijk is dat er eerst grondig wordt nagedacht 
over lokale democratie als geheel. Vreemd dat zo'n visie er nog niet 
ligt.'


Amsterdam, Den Haag en Utrecht

Er zijn ook prominente burgemeesters die de brief niet tekenden. Femke 
Halsema (Amsterdam, GroenLinks), Pauline Krikke (Den Haag, VVD) en Jan 
van Zanen (Utrecht, VVD) deden niet mee. Van Zanen ondertekende wel de 
tweede brief, maar dan als voorzitter van de VNG.

In Den Haag wordt al lang over de gekozen burgemeester gesproken. In 
2005 sneuvelde bij tweede lezing een voorstel in de Eerste Kamer; 
D66-minister Thom de Graaf trad daarna af. Veruit de meeste 
burgemeesters in Nederland zijn lid van VVD, CDA, PvdA en D66. 
Partijlozen of lokale politici worden zelden benoemd.

--------
(c) 2018 Persgroep