[D66] Opfrissing?

[A..O]

[D66 heeft blijkbaar om de zoveel tijd operanda nodig: opschudding, 
opfrissing. Opheffing?]

https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/geef-de-kiezer-het-recht-op-amendement~b67086ff/

Opinie D66
Geef de kiezer het recht op amendement

Naast ‘ja’ of ‘nee’ moeten kiezers ook met een alternatief kunnen komen.
Boris van der Ham, Boris van Overbeeke en Franca Eurlings en Flip 
Hoedemaeker 30 mei 2018, 2:00


In 1966 werd D66 opgericht vanwege de zorg over het vastgeroeste 
Nederland. Individuele Nederlanders stonden op grote afstand van de 
beslissingen die hen aangingen; alles liep via een vast stramien. De 
afgelopen decennia is dat op veel punten doorbroken. En bij belangrijke 
medisch-ethische wetgeving, emancipatie, milieubeleid, sociale zekerheid 
en verbetering van het onderwijs neemt D66 vaak het initiatief.

Moeizamer gaat het hervormen van het politieke systeem zelf. D66 wilde 
vanaf 1966 voorbij een politiek van ouderwetse partijstructuren, valse 
tegenstellingen en buitengewoon mistige machtsvorming. Er moest een 
directere band komen tussen kiezers en hun volksvertegenwoordigers, 
waardoor de invloed van partijpolitiek, fractiediscipline en 
coalitiedwang zou afnemen. Daarnaast wilde D66 de kiezer een stem geven 
in hoe de regering zou worden gevormd.

Na verschillende pogingen om het parlementaire systeem open te breken, 
bleek dat andere partijen daarop niet thuis gaven. D66 gooide het vanaf 
de jaren tachtig daarom over een andere boeg en ijverde ervoor om de 
kiezer ten minste een corrigerend instrument te geven: het referendum. 
Als de politieke vertegenwoordigers te ver afdwaalden, zou de kiezer via 
dit middel aan de noodrem kunnen trekken. Het bindende referendum kwam 
er niet, ondanks drie pogingen. Wel is het enkele jaren geleden gelukt 
om de niet-bindende, raadgevende variant van het referendum in te voeren.

Maar eind vorig jaar werd door de regering besloten de Wet op het 
raadplegend referendum alweer af te schaffen. Na de eerste toepassing – 
het referendum over het Oekraïne-verdrag – zou het instrument ‘niet aan 
de verwachtingen’ blijken te voldoen, aldus het regeerakkoord.

Wij verbaasden ons dat er zelfs geen poging werd ondernomen tot 
verbetering van de wet, noch een alternatief democratisch instrument 
werd aangeboden. Zelfs de mogelijkheid om over deze coalitieafspraak een 
referendum te houden, wordt angstvallig geblokkeerd. Dit ondanks het 
feit dat een grote meerderheid van de Nederlandse bevolking voor het 
behoud van het referendum is. Hiermee is de afschaffing zelf een 
pijnlijk voorbeeld van hoe de politiek kan afdwalen, en waar een 
referendum dat zou kunnen corrigeren.

Grotere zorgen maken we ons over de maatschappelijke atmosfeer waaruit 
deze afschaffing voortkomt. Binnen verschillende politieke partijen, 
bestuurlijke elites en delen van hoogopgeleide kiezers valt steeds vaker 
te horen dat dit soort vormen van kiezersinvloed ‘populisme’ in de hand 
zouden werken. Ook bij sommige D66’ers is dat te horen. Populisme wordt 
dan gedefinieerd als alles dat ‘ongeïnformeerd’ en ‘onrealistisch’ zou 
zijn, waarmee vaak reële zorgen over werk, zorg, huisvesting, 
integratie, Europa en sociale samenhang worden weggezet. Tegenover de 
wens tot meer inspraak aan de ene kant wordt steeds opener de wens tot 
beperking van democratische middelen gesteld. D66’ers moeten niet 
toekijken bij die maatschappelijke ontwikkeling, of zelfs een beetje 
meedeinen, maar leiderschap tonen om deze destructieve tegenstelling te 
doorbreken.

Want wat is de realiteit? Een aantal jaar geleden is de mogelijkheid tot 
een burgerinitiatief geopend, waardoor mensen nieuwe onderwerpen op de 
agenda van de Tweede Kamer kunnen zetten. Dat heeft zeer diverse en 
doortimmerde ideeën opgeleverd. Parallel aan het ten grave dragen van 
het raadgevend referendum vond afgelopen maart bovendien een tweede 
referendum plaats, over de Wet op de inlichtingen- en 
veiligheidsdiensten. Hier waren de tegenstanders niet slechts uit op een 
‘nee’, maar kwamen ze met concrete wijzigingsvoorstellen die nu deels 
zijn overgenomen door de regering.

De ervaring van het laatste referendum zou niet moeten leiden tot 
beperking van invloed van kiezers, maar juist tot een verdieping. 
Kiezers zouden naast de ‘ja’- of ‘nee’-stem ook het recht moeten krijgen 
om met een alternatief voorstel te komen. Geef de kiezer het recht op 
amendement, net als een parlementariër dat heeft. Met deze variant van 
het volksinitiatief wordt de kiezer nog serieuzer genomen als 
gesprekspartner. In Zwitserland, Ierland en deelstaten van Duitsland en 
Amerika zijn hier al varianten op. Ze hebben daar niet voor niets als 
bijnaam: ‘constructieve referenda’.

Een van de missies van D66 is om mensen te betrekken bij de politiek en 
onvrede en alternatieve opvattingen een stem te geven. ‘Kanalen graven 
naar het centrum van de macht’, noemde de partij dat ooit. Daarom 
verzetten we ons tegen de conservatieve reflex die nu de mode lijkt. De 
afstand tussen samenleving en politiek moet worden verkleind, juist méér 
democratische inspraak is nodig.

Boris van der Ham (oud-Kamerlid), Boris van Overbeeke (raadslid Delft), 
Franca Eurlings (fractievoorzitter D66 Maastricht) en Flip Hoedemaeker 
(raadslid Zaanstad) zijn onderdeel van ‘Opfrissing’.

Zie www.opfrissing.nl voor alle ondertekenaars van dit stuk.