[D66] Van Marx naar Engels: D66 in het nauw tijdens referendumdebat Senaat

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  3 juli 2018
Auteur: Remco Meijer
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/d66-in-het-nauw-tijdens-referendumdebat-senaat~b7717e07/


D66 in het nauw tijdens referendumdebat Senaat
----------------------------------------------
Het voorstel tot afschaffing van het referendum stuit op weerstand in de 
Senaat. D66, met een nieuwe fractievoorzitter, werd onder vuur genomen.

Welk Europees land schafte als laatste het referendum af? Juist, de DDR. 
In 1968, precies vijftig jaar geleden. Zowel senator Jan Nagel (50Plus) 
als zijn collega Niko Koffeman (Partij voor de Dieren) haalt dinsdag 
Oost-Duitsland aan als huiveringwekkend voorbeeld van wat in Nederland 
staat te gebeuren: het intrekken van het raadgevend referendum.

Ze hebben het schrikbeeld overgenomen van voormalig PvdA-Kamerlid Niesco 
Dubbelboer, een van de pleitbezorgers van de volksraadpleging. Bijna 
overal in Europa is het een gangbaar instrument. Het werd hier na een 
wetsgeschiedenis van tien jaar in 2015 eindelijk ingevoerd. Nu, drie 
jaar en twee referenda verder, schaft de coalitie van VVD, CDA, D66 en 
ChristenUnie het alweer af. In het regeerakkoord staat dat het niet 
heeft gebracht 'wat ervan werd verwacht'.

De Tweede Kamer heeft er al mee ingestemd en nu is de Eerste Kamer aan 
de beurt. Vooral voor D66, samen met PvdA en GroenLinks aanjager van het 
referendum, is het een lastig dossier. D66-senator Hans Engels heeft het 
woordvoerderschap overgenomen van Thom de Graaf, die in het najaar 
vicepresident wordt van de Raad van State. Iedereen herinnert zich dat 
hij indertijd warm voorstander was.

Volgens Nagel is de aanstaande onderkoning 'een nieuwe Marx'. Het is 
geen toeval, zegt de 50Plus-senator gevat, dat zijn opvolger Engels 
heet. 'Dat is historisch bepaald.' Nagel had het debat willen 
uitstellen. Dubbelboer heeft met zijn huidige politieke beweging 'Meer 
democratie' een rechtszaak aangespannen, om te bewerkstelligen dat over 
de intrekkingswet een referendum wordt gehouden. De rechter doet 1 
augustus uitspraak. Maar de coalitie heeft het debat toch doorgezet. Ze 
heeft haast.

De kritiek van de oppositie is niet mals. PVV-senator Alexander van 
Hattem spreekt van 'een offer op het altaar van de machtspolitiek'. 
Senatoren Mohamed Sini (PvdA) en Frits Lintmeijer (GroenLinks) vinden 
het kabinet voorbarig. Het Oekraine-referendum verdiende misschien geen 
schoonheidsprijs, maar bij het referendum over de inlichtingenwet ging 
het al een stuk beter: goed maatschappelijk debat, relatief hoge 
opkomst, aanpassing van de wet. 'Dit is niet elegant, maar arrogant', 
aldus Lintmeijer.

Engels heeft nog maar nauwelijks het woord als hij al wordt 
geinterrumpeerd door SP-senator Frank Kohler. In de Eerste-Kamerfractie 
van D66 is volgens Engels nog veel debat en leven een hoop vragen, maar 
het raadgevend referendum is altijd gezien als opstapje naar het echte 
ideaal: een bindend correctief referendum. 'Het wordt door burgers niet 
begrepen als een 'nee' niet in wetgeving wordt vertaald', zegt Engels.

'Ik verzoek u uw draai te verklaren', vraagt Kohler. 'Er is geen sprake 
van een draai', antwoordt Engels bits. 'Dat weet u nog helemaal niet. 
Wij hebben nog geen afweging gemaakt.' Kohler herinnert Engels er dan 
aan dat D66 in de Tweede Kamer vorig najaar ook haar handen aftrok van 
het bindend referendum, net als PvdA en GroenLinks.

Engels lijkt dan te berusten in zijn lot. 'Ik begrijp dat mijn fractie 
vandaag aan de beurt is. Ik zal de gifbeker helemaal leegdrinken. Ik heb 
mij daarop geprepareerd en mijn medicijnen ingenomen.' Hij merkt nog 
manhaftig op dat alles afhangt van de uitleg die minister en 
partijgenoot Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) geeft. Daar hecht de 
oppositie weinig waarde aan. 'Een retorische truc', schampert Koffeman.

Ollongren is gedecideerd in haar verweer. 'Het nationaal raadgevend 
referendum is fundamenteel gebrekkig. Dan moet je er niet mee doorgaan. 
Dat komt door het raadgevend karakter. Een kiezersuitspraak leidt alleen 
tot een heroverweging, niet tot het volgen van de uitslag.' Ze ziet 
niets in repareren. 'Dit werkt inherent vervreemdend. De teleurstelling 
zit ingebakken.'

Ze belooft dat het rapport van de Staatscommissie parlementair stelsel 
'bovenop de stapel komt te liggen'. Dat rapport komt eind dit jaar en 
ineen tussenadvies bepleitte de commissie onlangs, jawel, voor een 
bindend correctief referendum. Maar daarop wachten wil Ollongren niet. 
'We moeten nu niet dralen, maar de kiezer snel duidelijkheid geven.' 
Senator Engels blijkt alsnog overtuigd. De Eerste Kamer stemt volgende 
week dinsdag.

--------
(c) 2018 Persgroep