[D66] Frans Timmermans wil niet nog eens een oorlog verliezen zonder te vechten

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  21 december 2018
Auteur: Marc Peeperkorn
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/frans-timmermans-wil-niet-nog-eens-een-oorlog-verliezen-zonder-te-vechten~b9f5812b/


Frans Timmermans wil niet nog eens een oorlog verliezen zonder te
vechten
-----------------------------------------------------------------
De EU staat voor een beslissende confrontatie, zegt Frans Timmermans. 
Nationalisten doen hun best de unie aan diggelen te slaan. Dus is hij 
kandidaat om de nieuwe Europese Commissie te leiden. Omdat het moet. 'Ik 
wil De Europese Commissie leiden!'

Voor alle zekerheid dicteert zijn vinger waar de punten moeten staan. 
Dat velen twijfelen aan zijn kansen en oprechtheid, legt Frans 
Timmermans naast zich neer. 'Ik ga voor de hoofdprijs. Dit is een no 
regret-besluit. Ik ben niet bang voor de consequenties.'

Timmermans zit enigszins onderuit­gezakt op een veel te brede leren bank 
in de lobby van het Sana-hotel in Lissabon. Enkele uren eerder is hij, 
onder uitbundig applaus en de gierende Nederpop van Jett Rebel (Stick 
Together), door alle Europese socialistische en sociaal­-democratische 
partijen unaniem aangewezen als Spitzenkandidat, hun man om volgend jaar 
voorzitter te worden van de nieuwe Europese Commissie. Zijn vuist ging 
gebald omhoog, het gezicht strak van strijdvaardigheid. Dat er geen 
­tegenkandidaat was, deed aan de vreugde en ontlading van het moment 
niets af.

Maar nu is hij doodmoe, eventjes maar. 'Podiumvrees heb ik niet meer, 
wel gehad, tot een paar jaar geleden, dat ik bijna moest overgeven. Nu 
ben ik honderd procent geconcentreerd, alle energie voor dat ene moment. 
Als dat voorbij is, ben ik leeg, wil ik zo snel mogelijk weg.'

PvdA'er Timmermans kan de eerste Nederlandse Commissievoorzitter worden; 
Sicco Mansholt hanteerde de voorzittershamer in 1972 alleen als interim. 
Kan, want dan moeten de sociaal-democraten wel de Europese verkiezingen 
winnen volgend jaar mei, dat vergroot zijn kansen tenminste. Timmermans 
kent de peilingen, niet een wijst op dat voor hem gelukzalige scenario.

Zijn gok: er zoeven meerdere liften naar de 13de (voorzitters)verdieping 
in het Brusselse Berlaymontgebouw, de hoofdzetel van de Commissie. Niet 
alleen het Europees Parlement moet zich in meerderheid scharen achter 
een ­kandidaat, de regeringsleiders moeten die ook zien zitten. 
Timmermans heeft getoond wat hij kan als eerste vicevoorzitter van de 
huidige Commissie. 'Er is geen zekerheid, ook geen onzekerheid, dus mijn 
kans is reeel. Er zijn wel gekkere dingen gebeurd in Europa. Niemand van 
de 28 leiders in 2014 wilde een Spitzenkandidat, sommigen verzetten zich 
tegen Juncker als voorzitter, maar die kwam er wel.'

Insinuaties van partijgenoten dat hij zichzelf in de kijker wil spelen 
voor een andere Europese topbaan - die van EU-buitenlandchef - wuift hij 
weg. 'Daar heb ik geen belangstelling voor.' Dat de 
sociaal-democratische partij onder zijn leiding het slechtste 
verkiezingsresultaat ooit kan behalen, neemt hij op de koop toe: 'Ik 
steek mijn nek ongehoord ver uit.' Maar hij vindt dat het moet. 'Het is 
crunch time.' Een beslissend moment.

Alles staat op springen, zegt Timmermans een paar dagen eerder in 
(toepasselijk) het Huis van de Europese geschiedenis in Brussel. De 
vierde industriele ­revolutie, de digitale, blaast net als de eerdere 
revoluties met stoom en elektra de maatschappelijke verhoudingen omver. 
'Er zijn geen zekerheden meer. Ofwel we passen ons aan, ofwel we 
verdedigen krampachtig wat we hebben met als resultaat dat het wordt 
gesloopt. Dat geldt ook voor de EU.'

Zijn angstbeeld is de sloophamer in handen van de nationalisten: dood 
aan de EU, leve de natiestaat! 'Het is de ­natuurlijke reflex als je 
baan bedreigd wordt, als je vreest voor de toekomst van je kinderen, 
voor je cultuur: terugtrekken in de nationale cocon.' Sociale ­media 
fungeren als katalysator. 'Ann ­Applebaum, columnist van The Washington 
Post en een vriendin van me, vergelijkt deze tijd met die van de 
uitvinding van de drukpers. De revolte die daarop volgde leidde tot 
honderd jaar godsdienstoorlogen. Die ervaring hoeven we niet te 
herhalen, maar menselijk gedrag verandert niet wezenlijk.'


'Crunch time', 'slopen': gaat u gebukt onder het heden?

'Bruce Springsteen sprak laatst tijdens een concert over our darkest 
angels. We hebben allemaal die 'zwarte engelen' in ons. We zijn net 
zozeer in staat tot liefde en vriendschap als tot haat en geweld. In 
tijden van politieke en maatschappelijke aardschokken zoals nu, staat de 
mens voor de keuze: hemel of hel. Ik ga er niet onder gebukt, het 
motiveert me. Juist dit tektonische geweld deed mijn vrouw Irene en mij 
besluiten dat ik me als Spitzenkandidat moest opwerpen. Ik wil niet 
later met mijn mond vol tanden staan, als mijn zoon of dochter vraagt: 
he pa, wat heb jij gedaan om te voorkomen dat het misging?'


Wat drijft u?

'Dit! Dit drijft me. We staan op een kruispunt. Ik weet het, die term is 
vaak misbruikt, maar we staan echt op een kantelpunt in de geschiedenis, 
niet alleen in Europa maar wereldwijd. Ik zeg niet dat ik degene ben die 
de zaak naar het goede punt laat kantelen. Maar ik wil voor mezelf, mijn 
gezin en voor mijn land niet achteraf het gevoel hebben: ik heb er niet 
alles aan gedaan. Dat komt ook door drie jaar geleden, toen de 
toenmalige Britse premier David Cameron me zei: houd je buiten de 
Brexit! Bemoei je niet met het referendum! Ik zal mezelf altijd 
verwijten dat ik me daarbij heb neergelegd. Niet dat mijn deelname de 
Brexit had tegengehouden. Maar een oorlog verliezen zonder gevochten te 
hebben, wil ik nooit meer meemaken.'


Anderen schrijven een opiniestuk. Waarom wilt u wil oorlog voeren?

'Het voelt als een lotsbestemming. Geboren in Maastricht, mijn jeugd 
doorgebracht in heel Europa, mijn werk dat is verknoopt met de EU - het 
komt nu allemaal samen. Ik ken Europa, zie de problemen en zit in de 
positie om er iets aan te kunnen doen.'


Politici hebben geldingsdrang, waar komt die van u vandaan?

'Die werd geplant toen ik voor Max van der Stoel ging werken, destijds 
Hoge Commissaris nationale minderheden voor de OVSE. Max is mijn 
politieke vader geworden. Het was echt zo'n Nestor-Telemachosverhouding 
(de oude wijze held Nestor gaf in de Griekse mythologie raad aan 
Odysseus' zoon Telemachos, red.). Max had totaal niet de behoefte zijn 
mening aan mij op te dringen, hij bezat de grootsheid om mij toe te 
laten, mij met zijn gedachten te voeden. Alles in Van der Stoels leven 
was geinspireerd door het werk van zijn vader als huisarts voor arme 
mensen en door de Duitse inval op 10 mei 1940. Door hem dacht ik: waar 
heb ik de meeste toegevoegde waarde?'


Wie en wat waren beslissend voor u?

'Mijn opa van moederskant, Cor Heijnis, een mijnwerker. Hij was slimmer 
dan ik ooit zal worden maar moest na de lagere school de mijn in. Hij 
werd katholiek om mijn Limburgse oma te trouwen, maar was zijn hele 
leven socialist. Opa Cor spoorde mij aan mijn talenten te ontwikkelen, 
leerde me vastberadenheid te combineren met mildheid jegens anderen, 
sociale rechtvaardigheid te beschermen met strengheid tegen klaplopers. 
Absolute levenslessen.

'Verder ben ik een kind van de Koude Oorlog, met zijn gespleten Europa. 
De wens mee te werken aan het eind van die periode, aan herstel van de 
democratie, de rechtsstaat, is diepgeworteld. Ik wilde mijn stem laten 
horen. Toen ik terugkwam uit Moskou, waar ik als diplomaat zat, schreef 
ik een opiniestuk voor de Volkskrant, september 1993. Daarin waarschuwde 
ik dat steun voor Jeltsin niet noodzakelijkerwijs steun voor de 
democratie betekende. Ik heb een hoop ellende gehad met dat stuk, als 
ambtenaar van Buitenlandse ­Zaken.

'Een paar jaar later schreef VVD-leider Frits Bolkestein een opiniestuk 
dat eindigde met de woorden: 'Niet doen.' Dat ging over de uitbreiding 
van de Navo met Tsjechie, Polen en Hongarije. Ik dacht: als dat het 
niveau van strategisch denken in Nederland is, moet ik van me laten 
horen.'


Wat wil Frans Timmermans bewijzen?

'Dat begint al in mijn kinderjaren: 'kijk papa, mama, ik kan zonder 
handen fietsen.' Maar er is meer. Ik zal nooit vergeten dat ambtenaren 
bij Buitenlandse Zaken mij vertelden: dit is niks voor ­iemand uit jouw 
milieu. Zoals sommige officieren vinden dat de zoon van een 
onderofficier nooit officier kan worden. Dat maakte bij een enorme 
geldingsdrang los, zo van: hoezo is mijn afkomst niet geschikt? Mijn 
milieu is prima! Jullie accepteren mij maar! Als ik denk dat iets niet 
goed gaat, verhef ik mijn stem.'


U wordt gewaardeerd door uw collega's in Brussel, maar u bent niet 
geliefd. Waarom niet?

'Een verandermanager is zelden geliefd. Bijna alle Commissarissen kregen 
van mij het deksel op de neus. Kwamen ze weer met een feestidee, dan zei 
ik: nee, dit gaat gewoon niet door! Alle feestideeen houd ik tegen en 
dat vinden ­Commissarissen heel vervelend. Ze hebben allemaal hun 
hobby's, maar wij zijn niet in de wereld geroepen om hobby's te 
faciliteren. We moeten de problemen van burgers en bedrijven oplossen. 
Dat is veel belangrijker dan collega's die me een aardige peer vinden.'


U zei onlangs: ik heb geen moeite met de vragen van mevrouw Le Pen, het 
is problematisch als ik geen antwoord heb. Uw onmacht is de macht van de 
populisten?

'Ik heb familie en vrienden in Heerlen. Als ik een probleem heb en ik 
bel ze op, ook al is het midden in de nacht, staan ze binnen 10 minuten 
voor de deur. Het zijn hartstikke goeie mensen, ik zou ze mijn lot 
toevertrouwen.

'Ze stemmen Wilders. Zij voelen zich beter thuis bij hem dan bij mij, 
politiek gezien. Zij denken: dit systeem werkt niet voor mij en al ben 
ik geen xenofoob, iemand die zegt dat hij het systeem gaat slopen, 
krijgt mijn stem en vertrouwen. Ze weten dat hij het systeem niet 
verbetert, maar hij maakt tenminste het leven zuur van de mensen voor 
wie het systeem wel werkt. Als ik me niet beter kan voelen, moet jij je 
net zo beroerd voelen. Als ik niet met het speelgoed mag spelen, maak ik 
het speelgoed voor iedereen kapot. Ik moet mijn vrienden en familie 
ervan overtuigen dat wij het systeem wel beter maken. Met een duurzame 
economie, die sociale zekerheid garandeert, de werknemer beschermt en 
minderheden integreert.

'In het midden van de samenleving zit een grote groep mensen die van 
goede wil is. Die kijken naar links en rechts en zien daar een hoop 
schreeuwers. Wie heeft het midden verlaten, de kiezers of de politici? 
Ik denk de laatsten. Ik wil in dat midden de mensen bij elkaar brengen, 
daar is enorme behoefte aan in Europa en in Nederland.'


Take back control is de slogan van de populisten. Het appelleert aan een 
gevoel dat de EU voor de elite is. Snapt u dat sentiment?

'Take back control is de politieke slogan van deze tijd, niet alleen in 
het Verenigd Koninkrijk maar in de hele wereld. Welke controle en hoe 
die wordt geclaimd, bepaalt hoe onze samenleving eruit zal zien. Ik heb 
in Rusland meegemaakt hoe Jeltsin voor ongelooflijke chaos zorgde: de 
pensioenen verdampten, maffiose ondernemers grepen de macht, 
criminaliteit alom. Voor de Russen stond de overgang naar democratie 
gelijk aan chaos, onzekerheid en ongelijkheid. En toen kwam Poetin die 
zei: ik heb een deal voor jullie. Ik breng stabiliteit en veiligheid 
maar de prijs is vrijheid. De Russen riepen massaal 'Doen!', zo wanhopig 
waren ze.

Die faustiaanse deal is het model geworden voor andere nationalisten in 
­Europa. Het is wat Orban aan het Hongaarse volk voorlegt, Kaczynski aan 
de Polen, Salvini aan de Italianen. Iedere keer wordt er een vijand 
gezocht - de migrant, de EU - om de kneveling van de rechtsstaat te 
rechtvaardigen.'


Hoe pakt Commissievoorzitter ­Timmermans de controle van de 
­nationalisten terug?

'Met Europese soevereiniteit. Hoe los je het klimaatprobleem op, alleen 
of met een Europees plan? Hoe garandeer je veiligheid in tijden van 
Trump en Poetin, alleen of collectief? Europese landen verspillen nu 
miljarden euro's per jaar, doordat we allemaal in ons eigen hoekje 
zitten te oeroesen met eigen vliegtuigjes, fregatten en tanks. Ik zeg 
niet dat er een Europees leger moet komen, maar je moet militaire 
capaciteiten samenvoegen, specialiseren. Burgers begrijpen heel goed dat 
een land alleen Poetin niet aan kan, dat de migratiegolf niet gestopt 
wordt bij Schiphol of grensovergang ­Hazeldonk. Grote bedreigingen 
vereisen een breed schild. Er zijn nog maar twee lidstaten: kleine en 
zij die nog niet in de gaten hebben dat ze klein zijn. De kentering van 
Mark Rutte is tekenend in deze: tussen het neerhalen van de MH17 en de 
EU-Turkijedeal over migratie, is Rutte veranderd van euroscepticus naar 
­agnost tot 'pro-Europeaan'. In een paar jaar tijd. Omdat hij ziet dat 
Europese samenwerking landsbelang is. De EU pakt de macht terug, ten 
dienste van jouw lotsbestemming, van jouw toekomst.'


Gaat de populistische geest nog terug in de fles?

'Populisme is gegroeid maar het is een fenomeen dat nooit meer dan iets 
van 20 procent van de stemmen zal krijgen. Voor mij is belangrijker of 
traditionele partijen de verleiding weerstaan het speelveld van de 
populisten te betreden. De PvdA heeft ook een tijdje gedacht dat ze de 
SP links moest inhalen om te overleven. Nou, dat is slecht afgelopen, 
ook met de SP trouwens.'


De staat van de Unie weerspiegelt de situatie in de lidstaten: 
traditionele partijen verliezen hun aanhang. Waarom falen de sociaal- en 
de ­christen-democratische partijen? Waarom kelderde de PvdA van 38 naar 
9 zetels?

'De sociaal-democratie heeft het altijd moeilijk als de politieke strijd 
zich toespitst op nationale identiteit. Sociaal­democraten willen 
verenigen, nationalisten verdelen. Ik moet altijd aan het lied Jaures 
van Jacques Brel denken, met de refreinregel Pourquoi ont-ils tue 
Jaures? Jean Jaures, de grote leider van de Franse socialisten begin 
vorige eeuw, zag zijn invloed als zand door zijn vinger glippen toen het 
nationalisme de overhand kreeg en zijn eigen Franse arbeiders liever de 
confrontatie met de Duitse arbeiders aangingen dan te begrijpen dat ze 
een gezamenlijk lot hadden.

En voor de PvdA: er is veel bereikt in het vorige VVD-PvdA-kabinet. Maar 
prestaties uit het verleden zijn geen garantie op stemmen in de 
toekomst. Winston Churchill won de oorlog, maar verloor de verkiezingen 
in 1945. Als je dan, zoals de PvdA deed, alles aanvalt wat je hebt 
bereikt, vervolgens een splijtende, nare leidersverkiezing organiseert 
en niet duidelijk bent over je toekomstplannen, tja, dan beland je op 9 
zetels.'

Bedachtzaam staart Timmermans naar zijn koffie, zwart. Sinds de zomer is 
hij 20 kilo afgevallen, een kwestie van gezonder eten en meer bewegen. 
'De ziel van Europa', zegt hij zacht maar indringend. De vraag was wat 
er op het spel staat bij de komende Europese verkiezingen. 'De unieke 
European way of life, waarin we met alle culturele verscheidenheid - een 
enorme rijkdom - bereid zijn te zien wat we gemeenschappelijk hebben.' 
Die ziel is in de loop der geschiedenis vaak weggedrukt, verschillen 
werden gebruikt om anderen te overheersen.

'Met alle gevolgen van dien. Het unieke van de EU is dat verscheidenheid 
onder de paraplu komt van samenwerking, gebaseerd op de sterkte van het 
recht in plaats van het recht van de sterkste. Europese volken die hun 
lotsbestemming delen, dat is wat het Europees Verdrag bedoeld met de 
'ever closer union'.

Dat staat op het spel nu wantrouwen door nationalisten wordt 
aangewakkerd. Het zou ons machteloos maken op een moment in de 
geschiedenis waarop de Europese ziel meer dan ooit noodzakelijk is.'

De eerste opdracht is om de burger uberhaupt naar de stembus te lokken. 
'Als de opkomst weer lager is dan de ­laatste keer (42,6 procent, red.), 
wat voor ­legitimiteit geven we dan mee aan een parlement met zo veel 
macht? Ik denk dat we een trendbreuk zullen beleven, vooral onder 
jongeren. De Griekse crisis heeft ons geleerd dat het best eng is als je 
samen in een bootje zit en je medematrozen niet vertrouwt. Die enge fase 
ligt achter ons, we zijn op weg naar vertrouwen.'


Misschien vindt de burger de EU te groot geworden. Waarom niet 
terugschalen?

'Dat was de discussie vijf jaar geleden: wat mag de EU niet meer doen, 
welke macht moet terug naar de lidstaten. Ik heb er een taskforce voor 
opgericht in de Commissie, de conclusie was dat er geen reden is om 
bevoegdheden op te geven, dat de EU juist meer moet doen op een beperkt 
aantal terreinen.'


U kwam zelf in 2013 als minister van Buitenlandse Zaken met de befaamde 
lijst van 54 zaken die Nederland van Brussel terugeiste, waaronder de 
subsidiering van schoolfruit. Waarom bent u van gedachten veranderd?

'Ik ben helemaal niet veranderd. Iedereen zei destijds dat er veel te 
veel Europese regels waren, dat wilde ik onderzoeken. We hebben er echt 
de zweep over gehaald in het kabinet, alle ministeries op de huid 
gezeten. Rutte spoorde de VVD-ministers aan: dit is je kans! En toen het 
pakket uiteindelijk op tafel lag, was ook Ruttes conclusie: hebben we 
ons hierover zo druk gemaakt?'


De eerste zin van uw persbericht destijds luidde: 'De tijd van een ever 
closer Union in de Europese Unie op alle mogelijke terreinen is 
voorbij.' Dat klonk redelijk triomfantelijk.

'Het was ook voor mij een pedagogisch moment, niet alleen voor Rutte. 
Het heeft in elk geval de discussie beslecht, laat ik het daar op 
houden. Ook in de Commissie waren er mensen op 'scalps' uit. De analyse 
over wat terug naar de lidstaten kan, ook in de nationale parlementen, 
is een andere geworden. De ­zomertijd rolde uit de bus, ik zal er maar 
geen commentaar op leveren.'


U verwees eerder naar de Europese bekering van premier Rutte, is die 
oprecht? Of zegt zijn politieke antenne dat het tijd is voor een 
pro-Europees geluid?

'Hem kennende denk ik dat er een nuchtere analyse aan ten grondslag 
ligt. Kijk hoe Nederland in de wind stond: in 2013 met het Nederlandse 
Greenpeaceschip Artic Sunrise dat was geenterd door de Russen; het 
neerhalen van de MH17 in 2014. Europa heeft ons toen echt geholpen in de 
confrontatie met Rusland.

'­Tijdens de migratiecrisis was het Rutte die als EU-voorzitter samen 
met Merkel het Europese migratiebeleid heeft doen kantelen. Dan is er 
Trump die de EU-landen uit elkaar wil spelen, omdat hij daarmee 
handelsverdragen kan afdwingen die een lidstaat de keel afknijpen.

'Rutte begrijpt als geen ander dat juist Nederland baat heeft bij open 
markten en eerlijke handel. Niet voor niets heeft hij zich heel hard en 
helder opgesteld in de Brexitdiscussie, terwijl de Britten onze beste 
vrienden waren.'


Rutte zegt geen EU-topbaan te ambieren. Snapt u zijn weerzin om naar 
Brussel te gaan?

'Ik snap dat heel goed. Als ik hier niet met hart en ziel had willen 
werken, was ik allang gillend weggelopen. Ik speel bijna elke week een 
Champions League-finale om iets voor elkaar te krijgen.'


Champions League is toch leuker dan geploeter in de eredivisie.

'Je moet dit echt willen. Let wel, hier zit geen getormenteerde, 
uitgeputte man. Integendeel, ik heb meer energie dan ooit. Maar Brussel 
is een constant gevecht. Rutte is zonder twijfel geschikt voor een 
Brusselse baan, maar hij vindt het zelf niets voor hem. En hij neemt 
geen baan uit ijdelheid omdat iedereen hem vraagt. Ook de meest 
getalenteerde voetballer ter wereld haalt nooit de top als hij daar niet 
volledig voor wil gaan.'


Wordt de Commissie-Timmermans straks niet verlamd door de populistische 
kandidaat-Commissarissen die Rome, Warschau, Boedapest en Wenen naar 
Brussel sturen?

'De Commissie, zeker de mijne, moet de politieke realiteit weerspiegelen 
in de lidstaten. Ik werk met iedereen op basis van een breed mandaat van 
de lidstaten en het Europees Parlement. Niet meer het 'we rule this 
Europe' van de christendemocraten, maar een open samenwerking met alle 
pro-Europese partijen.

'Ik kies voor een programma met een beperkt aantal hoofdpunten: de 
overgang naar een duurzame economie, een ambitieus klimaatbeleid, een 
sociaal marktmodel, bestendige migratie, veiligheid, het garanderen van 
de rechtsstaat en een sterkere eurozone. De euro is niet houdbaar als 
eurolanden niet verder integreren.

'De uitruil is: meer solidariteit, meer respect voor de 
begrotingsregels. En ja, een schokfonds voor zwakke eurolanden is nodig, 
zodat de financiele markten niet een land kapot kunnen speculeren 
waardoor de hele eurozone in gevaar komt.'


U noemde in 2015 grenzeloosheid het grootste gevaar voor de EU. Stopt u 
als Commissievoorzitter de onderhandelingen met kandidaat-lidstaten 
Turkije, Servie, Montenegro, Albanie en Macedonie?

'Duurzame stabiliteit op de westelijke Balkan kan alleen als die landen 
toe­treden tot de EU. Het zal een proces van lange adem zijn, maar het 
is van strategische belang. Bovendien hebben we die afspraken gemaakt, 
de geloofwaardigheid van de EU staat op het spel. Turkije is een andere 
zaak, Ankara heeft zich lichtjaren verwijderd uit de Europese dampkring. 
Ik gooi de deur niet definitief dicht, maar als Turkije niet radicaal 
van koers verandert, blijft een Turks EU-lidmaatschap comateus.

'Met grenzen stellen bedoel ik niet ­alleen landsgrenzen, of die van de 
EU. Het gaat mij ook om grenzen aan de macht van grote bedrijven, aan 
onveiligheid. Grenzen zijn een manier to take back control. Wat niet 
werkt, zijn hekken of muren bouwen, zoals Trump en ­Orban met veel poeha 
doen om de angst bij burgers op te poken. Die zogenaamde sterke leiders 
zijn feitelijk bange mannen.'


Wat doet Frans Timmermans als hij bang is, als alles tegenzit?

'De eerste les is: nooit radeloos worden. Denk aan 1672 - het volk 
redeloos, de regering radeloos, het land reddeloos. Daar heeft niemand 
wat aan. Ik ben een realistische optimist of een optimistische realist, 
hoe je het ook wilt noemen. De mensen in Heerlen die mij vertellen 'we 
vinden jou een aardige vent, maar hebben de PvdA opgegeven', antwoord 
ik: ik geef jullie nooit op!'


U bent een groot Springsteenfan, welk nummer past daar het best bij?

'Working on a dream. Of Born to run.'

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
CV Frans Timmermans

1961 Geboren op 6 mei in Maastricht
1985 Studeert af in Franse taal en literatuur, Radboud Universiteit 
Nijmegen; Europees recht en Franse literatuur, Universiteit van Nancy 
(Frankrijk)
1987-1994 Verschillende functies bij ministerie van Buitenlandse Zaken, 
o.a. in Moskou
1990 Wordt lid van de PvdA
1994-1995 Medewerker Europees Commissaris Hans van den Broek
1995-1998 Adviseur en particulier secretaris van Hoge Commissaris 
Minderheden (OVSE) Max van der Stoel
1998-2007 Lid Tweede Kamer
2007-2010 Staatssecretaris Buitenlandse Zaken/Minister Europese Zaken
2010-2012 Lid Tweede Kamer
2012-2014 Minister van Buitenlandse Zaken
2014-heden Europees Commissaris (Betere Regelgeving, Rechtsorde), eerste 
vicevoorzitter Europese Commissie

--------
(c) 2018 Persgroep