[D66] Staphorst, Demofobie: D66 trekt handen af van eigen referendumwet

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  27 september 2017
Auteur: Remco Meijer
URL:    
https://www.volkskrant.nl/binnenland/bindend-referendum-verder-weg-dan-ooit-zelfs-initiatiefnemers-trekken-handen-ervan-af~a4518641/


Bindend referendum verder weg dan ooit: zelfs initiatiefnemers
trekken handen ervan af
--------------------------------------------------------------
Oud-D66-Kamerlid Boris van der Ham: 'We houden het halfbakken referendum 
over'

Achttien jaar na de eerste poging strandt vandaag opnieuw een 
wetsvoorstel om het correctief referendum in te voeren. Na jaren waarin 
de politieke steun groeide voor deze bindende volksraadpleging, trekken 
nu zelfs de oorspronkelijke initiatiefnemers PvdA, GroenLinks en D66 hun 
handen ervan af. De ervaringen met het Oekrainereferendum en de Brexit 
zijn veel partijen te rauw op het dak gevallen.

Het wetsvoorstel werd eerder in een eerste stemronde wel aangenomen door 
zowel de Tweede als de Eerste Kamer. Omdat het een grondwetswijziging 
betreft, is nu na de Kamerverkiezingen een 'tweede lezing' nodig. 
Daarbij is in beide Kamers een tweederde meerderheid vereist.

Maar die is verder weg dan ooit. In de eerste plaats omdat de 
traditionele tegenstanders VVD, CDA, CU en SGP in de Tweede Kamer samen 
60 zetels hebben. Opmerkelijker nog is dat de drie linkse partijen sinds 
de verkiezingen geen werk meer hebben gemaakt van hun initiatief. De 
partijcongressen van GroenLinks en PvdA schrapten in de aanloop naar 15 
maart het correctief referendum uit hun verkiezingsprogramma. Het 
congres van D66 wilde bij nader inzien niet dat internationale verdragen 
onderwerp van het referendum kunnen zijn. Dat kan onder het voorliggende 
wetsvoorstel wel en dat kan in deze tweede ronde niet meer worden 
veranderd.

SP-Kamerlid Ronald van Raak heeft het voorstel nu overgenomen. 'Het is 
in strijd met de Grondwet om een tweede lezing over een 
grondwetswijziging niet vlak na de verkiezingen te behandelen', zegt Van 
Raak. 'Partijen moeten hom of kuit geven en sowieso is het belangrijk 
dat hierover verder wordt gediscussieerd.'

Het zal niet kunnen voorkomen dat het correctief referendum vandaag in 
het Kamerdebat op massieve tegenstand stuit. Een eerdere poging sneefde 
in de vermaarde 'Nacht van Wiegel' in mei 1999. Toenmalig VVD-senator 
Hans Wiegel onthield zijn cruciale stem, omdat hij 'aantasting van de 
vertegenwoordigende democratie' vreesde. Tot de voorstanders die nu nog 
overblijven behoren PVV, SP, Forum voor Democratie en Partij voor de 
Dieren.


'Demofobie'

'Demofobie', zegt voormalig PvdA-Kamerlid Niesco Dubbelboer over de 
gekantelde sfeer in de Kamer. 'De volksvertegenwoordiging heeft angst 
voor het volk.' Dubbelboer nam in 2005 het voortouw om tot een 
correctief referendum te komen, samen met de toenmalige Kamerleden Boris 
van der Ham (D66) en Wijnand Duyvendak (GroenLinks). In dat jaar vond 
het eerste nationale referendum ooit plaats, over de Europese grondwet. 
Die werd weggestemd in een eenmalig 'raadplegend' referendum, op 
initiatief van dezelfde drie partijen in het parlement.

'Dit is cynisch', zegt Van der Ham op zijn beurt. 'We houden het 
halfbakken referendum over, terwijl het goede referendum wordt 
geslachtofferd.' Van der Ham doelt op het 'raadgevend' referendum, dat 
in 2015 wel als wettelijk instrument is ingevoerd. Het biedt de 
mogelijkheid om na het inzamelen van voldoende handtekeningen een 
niet-bindende volksraadpleging te organiseren. Door alle drempels die 
door de Kamer zijn ingebouwd, zoals het opkomstpercentage, noemt Van der 
Ham dat 'een karikatuur van een referendumwet'.

Die werd voor het eerst in 2016 gebruikt bij het handelsverdrag met 
Oekraine en heeft het Binnenhof meteen een trauma bezorgd. De nee-stem 
overviel juist de partijen die voorstander zijn van het correctief 
referendum en verklaart hun huidige huiver.


'Opportunisme'

Het leidt tot de merkwaardige situatie dat het correctief referendum nu 
niet doorgaat uit onvrede over de uitslag van een raadgevend referendum. 
'Dat opportunisme zit mij erg dwars', zegt Dubbelboer. Intussen klinken 
uit de formatie geluiden dat ook dat raadgevend referendum wordt 
geschrapt of verder aan banden wordt gelegd. Want ook daaraan kleven 
volgens veel partijen veel bezwaren.

De finale stemming over het correctief referendum vindt waarschijnlijk 
pas plaats nadat het regeerakkoord is gepresenteerd. Van der Ham hoopt 
dat zijn partij, al is het maar uit principe, toch voorstemt. Huidig 
D66-Kamerlid Rob Jetten geeft zijn partijgenoot weinig hoop. 'Die kans 
is heel klein.'

--------
(c) 2017 Persgroep