[D66] Engelen op dreef

[A.O.]

https://www.groene.nl/artikel/vortex

Column
Vortex

Niet Wilders’ succes is het raadsel. Het raadsel is waarom het
‘verstandige’ middenpartijen als CDA, PvdA en VVD maar niet lukt om te
ontsnappen aan zijn ideologische vortex.

door Ewald Engelen

6 maart 2017

Zelden hebben de drie grote middenpartijen het electorale sentiment
slechter aangevoeld dan tijdens deze verkiezingen. Als je VVD, CDA en
PvdA mag geloven zijn er maar twee onderwerpen waar Nederlanders warm
voor lopen en dat zijn normen en waarden en de Nederlandse identiteit.
En eigenlijk is dat maar één onderwerp: red Kerstmis en Zwarte Piet en
knikker al die vermaledijde heidenen zo snel mogelijk het land uit.

Het is de rode draad in de stuitend platvloerse campagne van de VVD. Het
begon met die affreuze brief van Rutte, waarin ‘normaal doen’ als het
exclusieve domein van de kaaskop werd neergezet en iedere migrant van de
weeromstuit als abnormaal werd uitgesloten van deelname aan het
maatschappelijk verkeer. ‘Normaal. Doen’ – het is de leuze van een
ideologisch sterfhuis en typerend voor de rot in wat ooit
‘staatsdragende’ partijen waren.

Want ook de PvdA kan er wat van. Asschers ‘progressief patriottisme’
pruttelt precies dezelfde neonationalistische uitsluitingsgeluiden als
de VVD. Zij het niet met een beroep op een of andere vage normaliteit
maar op herstel van de bescherming van werknemers waar minister Asscher
zich de afgelopen vier jaar nauwelijks om heeft bekommerd. Het levert
het schizofrene beeld op van een politicus die wanhopig tegen zichzelf
opponeert. Maar zijn wanhoop siert hem: Asscher heeft tenminste een
geheugen. Iets wat partijgenoot Dijsselbloem ten enenmale mist.

Het absolute dieptepunt is de campagne van het CDA. Twee weken geleden
bestond Buma het om in Buitenhof met veel aplomb het alleenrecht op
moraliteit te claimen. Het eindigde met een tien minuten durende
filippica tegen wietgebruik. Alsof er in een land als Nederland niets
anders is om je over op te winden.

Bijvoorbeeld: moreel geloboto-miseerde fiscalisten die met het
ministerie van Financiën in Nederland het grootste belastingparadijs
voor multinationals ter wereld hebben opgetuigd. Of een bioindustrie die
er jaarlijks vijfhonderd miljoen dieren doorheen draait, het leefklimaat
naar de verdommenis helpt, dierziektes onder burgers verspreidt en nog
altijd politieke steun geniet voor verdere schaalvergroting. Of een
energiesector die decennialang Groningen heeft geplunderd, zich niet
verantwoordelijk houdt voor de aardbevingen die er plaatsvinden en elke
poging tot verduurzaming al jaren blokkeert. Of een zorgsector waar de
kostenstijging tot staan is gebracht door aan de onderkant
honderdduizend kwetsbaren te lozen terwijl aan de bovenkant oud-politici
salarissen van vier ton blijven toucheren.

Niets daarvan. De brave borst wilde het over wiet en school-prestaties
hebben en lanceerde in De Telegraaf het plannetje om Nederlandse
kinderen te verplichten staand het Wilhelmus te leren zingen. Geen idee
welk probleem het moet oplossen. Maakt het memoriseren van een oude
geuzentekst kinderen tot deugdzamer burgers die minder snel jointjes
roken? Dit is het intellectuele niveau van een partij die een cruciale
bijdrage heeft geleverd aan het institutionele weefsel van het moderne
Nederland. Het is om te janken.

Het is illustratief voor een politiek speelveld waarvan Wilders nu al
elf jaar de grenzen bepaalt en bewaakt. Met zijn minimalistische
politiek en zijn non-conformistische stijl heeft hij het electorale
ongenoegen over stijgende zorgkosten, toenemende woonlasten,
afbrokkelende zekerheden en een corrupte politieke kaste weten te
mobileren voor een strijd op leven en dood tegen het hersenspinsel dat
islamisering van Nederland heet.

Niet Wilders’ succes is het raadsel. Het raadsel is waarom het
‘verstandige’ middenpartijen als CDA, PvdA en VVD maar niet lukt om te
ontsnappen aan zijn ideologische vortex. Een deel van het antwoord ligt
besloten in het schaamteloze opportunisme van postideologische
coalitiepolitiek. Je moet als politicus een ruggengraat van pap hebben
om eerst in bloedrode poëzie campagne te kunnen voeren en vervolgens in
blazerblauw proza te gaan regeren.

Maar vergeet ook de rol van de media niet. Bemensd door afgestudeerden
in de cultuurwetenschappen zijn redacties bolwerken van culturalisme
geworden. Het levert verkiezingsdebatten op waarin lijsttrekkers zich
moeten buigen over de stelling dat Nederland zijn cultuur onvoldoende
heeft beschermd. Welk beneveld brein verzint zoiets? Als je ernaar
vraagt krijg je te horen dat dit nu eenmaal is wat kijkers willen zien.
Daarbij gemakshalve vergetend dat diezelfde kijker het product is van
een dieet van twintig jaar geculturaliseerde kul. Zo houdt iedereen
elkaar via de band van die mythische kijker nu al jarenlang gevangen op
het speelveld dat Wilders heeft afgekrijt. En dreigt de PVV de
verkiezingen te winnen met de goedkoopste campagne ooit. Het is voor
burgers een vervreemdende ervaring. Met een beroep op hen draaien
politici nu al jaren om de echte problemen heen.

List ewald500

Ewald Engelen is hoogleraar financiële geografie aan de Universiteit van
Amsterdam.