[D66] Volkskrant keert neoliberalisme de rug toe (nu D66 nog)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  29 mei 2016
Auteur: Thomas von der Dunk
URL:    
http://www.volkskrant.nl/opinie/neoliberalisme-heeft-extremistisch-nationalisme-opgeroepen~a4309003/
Ref:    Zie ook de Volkskrant van gisteren,
        
http://www.volkskrant.nl/opinie/-laten-we-stoppen-met-het-wangetjesknijpen~a4309205/


Neoliberalisme heeft extremistisch-nationalisme opgeroepen
----------------------------------------------------------

Door de noden van grote delen van de bevolking steselmatig te negeren, 
heeft de zittende beleidselite de tegenkrachten opgeroepen die nu overal 
de beschaafde naoorlogse democratische consensus op de proef stellen.

'De komende deglobalisering'. Onder die titel schreef ik hier op 4 
augustus 2009 een column - een klein jaar na het uitbreken van de 
kredietcrisis die, vanwege het politieke onvermogen om het bancaire 
gezwel dat zich na drie decennia neoliberale doordrijverij had 
ontwikkeld te temmen, daarna steeds meer de interne Europese harmonie is 
gaan ontwrichten. En toen moest de vluchtelingencrisis nog komen.

Kort samengevat: de globalisering roept tegenkrachten op die politiek 
steeds sterker worden omdat de blijde boodschap van de 
globaliseringsprofeten dat iedereen van open grenzen beter wordt, met 
reden steeds minder wordt geloofd. Het aantal verliezers van de 
globalisering, of het aantal mensen dat bang is binnenkort tot de 
verliezers te gaan behoren, is intussen zodanig toegenomen dat hun 
boosheid electorale orkaankracht heeft bereikt, in Europa én Amerika.

Xenofobe extremistisch-nationalistische partijen zijn in veel 
EU-lidstaten aan de winnende hand - na (in chronologische volgorde) 
Denemarken, Nederland, Frankrijk, Hongarije, Zweden, Polen en Duitsland 
nu ook in Oostenrijk. De politieke instabiliteit, waartoe dit leidt, 
herinnert aan de jaren dertig.

Centraal thema binnen het kiezersverzet vormt het verlies aan zekerheid, 
zowel sociaal-economisch als sociaal-cultureel, omdat de prijs voor 
mondiale grenzeloosheid - minder salaris en meer migranten - niet in de 
villawijken, maar in de volkswijken wordt betaald. Alleen al een blik op 
de electorale plattegrond van Wenen maakt het politieke gevolg daarvan 
duidelijk: de keuze voor Hofer of Van der Bellen is sterk gekoppeld aan 
een welvaartskloof.


Kosmopolitische roes

Die electorale orkaan kon iedereen daarmee zien aankomen, maar de 
voortekenen ervan zijn lang genegeerd, omdat de globaliseringswinnaars 
er geen financieel baat bij hadden om die voortekenen te zien en dus in 
een kosmopolitische roes bleven verkeren.

Kern van het probleem: het is op zich best plausibel dat door de 
globalisering het totale BNP gestegen is, maar dit vrij abstracte, in 
zekere zin oncontroleerbare en onmeetbare gegeven staat tegenover het 
zeer concrete verlies van banen onder lager opgeleiden als gevolg van 
wereldwijde concurrentie. Die maakt het voor de directeur mogelijk een 
Amerikaans hoog salaris te claimen, terwijl hij tegen de monteur kan 
zeggen dat hij het met een Albanees laag salaris moet doen.

Dat geldt dus ook voor het TTIP. In Buitenhof deed voorstander Robin 
Fransman vorige zondag nog een hulpeloze poging: berekeningen zouden 
uitwijzen dat de burgers er gemiddeld 500 euro per jaar op vooruit 
zouden gaan. Zijn opponent, de Waalse europarlementariër Philippe 
Lamberts, leider van de Groenen, maakte doeltreffend gehakt van dit 
soort bedriegelijke redeneersels: dat mag dan 'gemiddeld' zijn, een 
gemiddelde zegt niets.

De praktijk van de laatste decennia heeft uitgewezen dat bijna alle 
groei aan de bovenste 1 procent ten goede is gekomen, en dat er aan de 
onderkant zelfs van koopkrachtverlies sprake is. Concreet: als jij er 
als bankier 1.200 euro op vooruitgaat, en ik er als alfahulp 200 euro op 
achteruitga, zijn we er 'gemiddeld' beide inderdaad 500 euro op 
vooruitgegaan. Maar het feit blijft, dat jij met je miljoenen nog eens 
1.200 euro extra hebt gekregen, en ik met mijn smalle beurs 200 euro heb 
moeten inleveren - en dat telt.


Leugenachtig

Om die reden wordt dat hele leugenachtige neoliberale win-win-verhaal 
over de zegeningen van de globalisering gewoon niet meer geloofd - noch 
in Europa, noch in Amerika. Trump en Sanders kunnen, zoals Michael 
Persson zaterdag 14 mei in Vonk uiteenzette, daarom dingen zeggen, die 
tot voor kort ondenkbaar waren, want de Amerikaanse droom is voor veel 
Amerikaanse burgers uiteengespat.

Jêrome Heldring vroeg zich jaren terug al eens af, hoe het kwam dat veel 
arme Amerikanen tegen hun economische belangen in voor de Republikeinen 
stemden, en hun cultureel-conservatieve opvattingen (wapenbezit, 
abortus, homohuwelijk et cetera) lieten prevaleren. Wel: dat is nu dus 
niet meer het geval - vandaar de mislukking van Ted Cruz.

En ook de mislukking van Jeb Bush, die het - blijkens zijn interview in 
de NRC diezelfde zaterdag en zijn optreden in Amsterdam vorig weekend - 
nog steeds niet snapt en zijn afgang aan 'de media' wijt. Die speelden 
inderdaad een rol, maar veel belangrijker - en dat toont Bushs 
feitelijke onnozelheid - is zijn eigen onvermogen om in te zien dat zijn 
neoliberale fundamentalisme de kernoorzaak vormt, omdat het geen 
antwoord op de problemen van veel kiezers biedt.

Het is namelijk de zittende beleidselite zelf die, door op grond van 
haar economische dogma's grenzeloosheid te propageren en zo stelselmatig 
de sociale en mentale noden van grote delen van de bevolking te negeren, 
automatisch de tegenkrachten opgeroepen heeft die nu overal de 
beschaafde naoorlogse democratische consensus op de proef stellen en in 
Oostenrijk doen wankelen.

Het is de nog steeds door beleidsmakers vrij algemeen omarmde prietpraat 
van 'eigen verantwoordelijkheid' (van thuiszorg tot werkloosheid), van 
het 'het moet eerst verdiend worden voor het verdeeld kan worden' (om 
vervolgens dat laatste na te laten, omdat dat het lekker grootverdienen 
in de weg staat), van de privatisering van het hele verdelingsvraagstuk, 
die inmiddels grote groepen van de samenleving van de klassieke 
middenpartijen heeft vervreemd.

Het is dan ook een gotspe dat uitgerekend Halbe Zijlstra op het 
VVD-congres de vluchtelingen 'als gevaar voor de Nederlandse 
verzorgingsstaat' betitelde. Want de meest enthousiaste slopers van die 
verzorgingsstaat zijn, met de boven geciteerde prietpraat voortdurend 
voor in de mond, hij en zijn partij immers zelf.

--------
(c) 2016 Persgroep