[D66] Juncker durft een Nexit-referendum niet aan

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Algemeen Dagblad
Datum:  6 augustus 2016
Auteur: Frans Boogaard
URL:    
http://www.ad.nl/buitenland/juncker-durft-een-nexit-referendum-niet-aan~aa9fa44d/


Juncker durft een Nexit-referendum niet aan
-------------------------------------------
Europa overleeft, Jean-Claude Juncker weet het zeker. 'Om een simpele 
reden: in z'n eentje stelt geen enkel land nog wat voor. We moeten wel 
samenwerken.''

Bijna elke dag vraagt ergens in Europa wel iemand om zijn ontslag, maar 
voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie geeft geen 
krimp. Lidstaten die hun eigen sores op hem afschuiven zouden er beter 
aan doen, vindt hij, om Europa te verdedigen in plaats van af te vallen.

In zijn Brusselse kantoor is de zomerstilte nog niet ingetreden, maar na 
deze week houdt ook hij het even voor gezien. Nooit eerder kreeg een 
voorzitter zoveel crises tegelijk voor de kiezen, nooit eerder werd er 
een zo hard, aanhoudend en persoonlijk aangevallen. 'Dat doet pijn, maar 
ik lig 's nachts echt niet wakker van de vraag wie de volgende dag mijn 
ontslag weer gaat vragen. En nog minder laat ik er mij door van mijn pad 
brengen.' Wel, zegt hij, stellen de vele crises bij elkaar de samenhang 
en solidariteit zwaar op de proef. 'We zitten niet langer in een logica 
van Europese opbouw, maar met de Brexit zelfs in een gedeeltelijke 
afbouw.'


Het maakt u moedeloos?

'Nee, want ik ben ervan overtuigd dat Europa overleeft. Wat mij soms 
ontmoedigt is de manier waarop sommige lidstaten omgaan met die grote 
erfenis van onze voorouders.'


Ook Nederland?

'Ik houd van Nederland, heb er veel vrienden, het is een van de 
stichters van Europa. Maar ik zie er dezelfde contradictie als elders: 
diep in hun ziel gehecht aan Europese samenwerking, twijfel over het 
dagelijkse beleid. Ik zeg soms tegen vrienden van verschillende 
politieke gezindten in Nederland: de eerste die zich openlijk 
pro-Europees durft op te stellen en dat goed beargumenteert, die wint 
alle verkiezingen.'


D66 heeft dat toch gedaan?

'Consequenter dan anderen, ja, maar ik moet nu oppassen, want ik kan me 
natuurlijk niet in de binnenlandse politiek gaan mengen. In elk geval: 
als ik in Nederland met gewone burgers praat, zijn er veel vragen over 
Europa, maar zelden over zijn bestaansrecht.'


U zou een Nexit-referendum aandurven?

'Nee, want in elk referendum dat iets met Europa te maken heeft, geeft 
men geen antwoord op de vraag die wordt gesteld en is de stem negatief. 
Jullie Oekraine-referendum is het bewijs. Tegenstanders van Europa zijn 
erin geslaagd te doen geloven dat het ging over iets wat helemaal niet 
aan de orde was, namelijk toetreding tot de Unie. En zo gaat dat 
steeds.'


Maar dat zegt toch genoeg? Het Oekraine-referendum was een verkapt 
Europa-referendum en net als in 2005 over de grondwet was het antwoord: 
nee!

'In 2005 heeft jullie regering weinig campagne gevoerd en was het idee 
ontstaan dat Europa weinig deed voor kleinere landen. Toen ik mijn team 
formeerde heeft niet een Nederlandse krant zijn lezers verteld dat alle 
vicevoorzitters op buitenlandchef Mogherini na uit kleinere landen 
komen. Met regeringen is dat hetzelfde. Als je thuis elke dag vertelt 
dat Europa niet deugt, bureaucratisch en technocratisch is en zich niks 
aantrekt van de zorgen van zijn burgers, moet je niet raar opkijken als 
bevolkingen dat op den duur gaan geloven. Het Britse referendum bewijst 
het. Maar dat heb je wel zelf uitgelokt.'


Waarom weet u dan toch zo zeker dat Europa overleeft?

'Of je nu van Europa houdt of niet, het basisgevoel is - ook bij de 
grootste onder ons, zoals Frankrijk, Italie en Duitsland - dat ze zonder 
verloren zijn. Om een simpele reden: we zijn al het kleinste continent 
en boeten aan economische kracht en inwonertal nog verder in. In z'n 
eentje stelt geen enkel land nog wat voor, de enige manier om te 
overleven is samenwerking.'


Frans Timmermans is wel bang dat Europa uiteenvalt.

'Net als hij stel ik vast dat veel regeringen kortzichtig reageren. De 
problemen stapelen zich op, landen voelen zich niet op hun gemak, en 
vallen terug op een simplistisch discours. Het ontbreekt aan 
staatsmanschap en politieke moed, aan mensen die nee zeggen tegen rechts 
extremisme.'


Van veel wat misgaat krijgt u de schuld: de Brexit, het falende 
migratiebeleid. Wat steekt daar achter?

'Als er successen zijn, zeggen de regeringen dat zij die hebben bereikt, 
als het misgaat heeft de Commissie het gedaan. Nihil novum sub sole, 
zoals de oude Romeinen al zeiden: niks nieuws onder de zon. Ik ben van 
de zelfkritiek, vraag me dagelijks af welke fouten ik heb gemaakt. Dat 
lijkt me zinvoller dan eigen falen afschuiven op anderen. Als ik de 
Commissie verdedig, is dat omdat zij gelijk heeft, als ze fouten maakt 
geef ik dat toe. Regeringen hoeven dat niet te doen, want als enige 
maken zij nooit fouten.'


Zij zetten u betaald dat uw Commissie terrein op hen herovert?

'Europa besturen zonder de natiestaten gaat niet, dus kies ik voor 
samenwerking. Wel heb ik vanaf het begin gezegd: ik ben niet het 
secretariaat van de Raad (de lidstaten, red.) en ook niet de slaaf van 
het Parlement. Dan word je dus bekritiseerd.

'Als Timmermans de Poolse rechtsstaat en democratie aan de kaak stelt, 
moet je niet verbaasd zijn als Polen mijn ontslag eist. Vragen wij 
Spanje en Portugal extra bezuinigingen, dan zijn ze daar niet blij, 
besparen we ze een boete dan heb ik het verbruid bij Dijsselbloem. Als 
ik op een economisch forum in Sint-Petersburg zes uur met Poetin spreek, 
levert dat weer boosheid op. In plaats van elke dag te schrijven dat 
Juncker moet opstappen, zou de pers zich ook eens kunnen afvragen 
waarom. Er gaat altijd iets aan vooraf.'


U slaapt er slecht van?

'Ik ben een gevoelig mens en dus doet het pijn, maar ik lig 's nachts 
echt niet wakker van de vraag wie de volgende dag weer mijn ontslag zal 
gaan vragen. En nog minder laat ik er mij door van mijn pad brengen.'


Lidstaten geven u de schuld, u kaatst de bal terug, maar voor de gewone 
burger zijn Commissie, Raad en Parlement een pot nat. Het is allemaal 
'Brussel' en 'Brussel' levert niet.

'Europa zit institutioneel heel ingewikkeld in elkaar, wie niet in die 
architectuur werkt begrijpt dat niet. Voor veel mensen is 'Brussel' een 
buitenlandse mogendheid, terwijl we alleen maar een verlengstuk zijn van 
hun eigen bestuur.

'Maar over het tempo verbaas ik me soms ook. Na de aanslagen in Parijs 
kwamen we met wetsvoorstellen ter beperking van wapenbezit. Pas na zeven 
maanden nam de Ministerraad een sterk verwaterde versie aan. Over onze 
voorstellen voor veiliger Europese buitengrenzen wordt ook al een 
halfjaar gepraat. Waarom, als het zo superurgent is, kan dat niet in 
drie maanden?

'Ook als de voorstellen er zijn is het 'Brussel' dat faalt. Drie weken 
na mijn aantreden heb ik een investeringsplan op tafel gelegd dat met 
315 miljard een einde moet maken aan de economische crisis, anderhalf 
jaar later hebben we 120 miljard bijeen. Ik voorspel je: als dit gaat 
lukken, zal het een idee van de regeringsleiders zijn geweest, niet van 
ons. Het gaat trouwens die kant nu al uit: iedereen praat nu over 'het 
investeringsplan' in plaats van over 'het plan-Juncker'.'


Waar en hoe gaat u uw vakantie doorbrengen?

'Waar kan ik om veiligheidsredenen niet zeggen, maar het wordt opnieuw 
kort. Vorig jaar Kerst was ik drie dagen vrij, vorig jaar zomer tien. Ik 
was toen in Oostenrijk, maar wel grotendeels aan de telefoon. En toch 
lees ik overal dat ik nooit op mijn werk ben.'


De doorsnee Nederlander kent u misschien wel het best van uw geknuffel. 
Waar komt dat vandaan?

'Ik hoor dat mijn vriend Mark Rutte zelfs een techniek zou hebben 
ontwikkeld om aan mijn omhelzingen te ontsnappen! Laatst had ik mij 
voorbereid op een afstandelijke begroeting, maar toen omhelsde hij mij! 
Het is een gewoonte die ik al mijn hele leven heb, en waarvan ik niet 
inzie waarom ik die zou veranderen. Ik houd van mensen, niet alleen van 
premiers of presidenten. Als je dat niet doet, kun je in mijn ogen ook 
geen goed politicus zijn.'

--------
(c) 2016 Persgroep