[D66] Engelen over Syriza

[J.N.]

http://www.groene.nl/artikel/de-markt

 woensdag 28 januari 2015
Economie
De Markt

NRC Handelsblad: ‘Radicaal linkse partij Syriza…’

door Ewald Engelen

De Telegraaf: ‘De links-radicale partij Syriza…’

Het Parool: ‘De verkiezings­overwinning van de radicaal-linkse leider
Alexis Tsipras…’

De Tijd: ‘De Griekse kiezers rekenen nu op hun extreemlinkse leider
Alexis Tsipras…’

Het zijn zo maar wat actuele voorbeelden van de wijze waarop de Europese
pers de Griekse euro­revolutie schildert: als het werk van
links­radicale, radicaal-linkse, extreemlinkse, linkse-extremistische
gekkies, die onverantwoordelijke politiek bedrijven en met hun
overwinning de kinderlijkheid, irrationaliteit en achterlijkheid van de
Griekse kiezer illustreren.

Politiek extremisme is bij ‘ons’ sinds de jaren twintig en dertig
gelukkig zo goed als uitgeroeid, zo impliceert dit frame. Extremisme
staat namelijk haaks op de volwassen, verantwoordelijke,
probleem­oplossende, consensusgerichte wijze van politiek bedrijven die
bij ‘ons’ de norm is. Oftewel, door Syriza te koppelen aan ‘extreem’ en
‘radicaal’ worden Tsipras en zijn kiezers buiten de verlichte Europese
orde van ‘verstandige mensen’ geplaatst.

Uit onderzoek van de Amerikaanse neurolinguïst George Lakoff weten we
dat dit soort ‘frames’ pas politiek effect sorteren wanneer ze eindeloos
worden herhaald en zo breed ingang vinden. Zoals het in zijn politieke
pamflet Don’t Think of an Elephant uit 2004 heet: ‘Enshrining a frame
requires endless repetition.’

    Radicaal is het programma van Syriza helemaal niet

Het is klassieke retorica, die al door Cato de Oudere werd beoefend.
Volgens overlevering eindigde hij iedere rede in de Romeinse senaat met
de uitsmijter: ‘Overigens ben ik van mening dat Carthago moet worden
verwoest.’ Hier te lande is Wilders er een meester in: ‘Overigens ben ik
van mening dat de massa-immigratie moet worden stopgezet.’ Maar ook de
leden van Rutte-II kunnen er wat van: ‘Overigens zijn wij van mening dat
het huishoudboekje van de staat op orde moet worden gebracht.’ Als je
lulkoek maar vaak genoeg herhaalt, wordt het vanzelf waar.

Het tekent de gouvernementalisering van de Europese pers dat zij dit
elitaire ‘frame’ – dat de hardvochtige, vertechnocratiseerde
‘verschroeide aarde’-politiek van het Europese establishment van de
weeromstuit tot norm uitroept – klakkeloos haar berichtgeving over de
Griekse kiezersopstand heeft laten kleuren. De identificatie van het
journaille met de politieke en bestuurlijke elite – zelfde opleiding,
zelfde vriendenkring, zelfde wereldbeeld, zelfde existentiële
onzekerheid, zelfde levensstijl – heeft zo langzamerhand ziekelijke,
democratie-eroderende vormen aangenomen.

Maar het toont ook haar sluipende verrechtsing. ‘Radicaal’ betekent
‘fundamenteel’ of ‘essentieel’. Wie een politieke partij of beweging
radicaal noemt, bedoelt daarmee dat haar programma een ‘fundamentele’
breuk voorstaat met de bestaande orde. Als je het programma van Syriza
vergelijkt met het hervormingsprogramma dat de trojka van IMF, ECB en
Europese Commissie Griekenland heeft opgelegd, is het helemaal niet zo
duidelijk wie er nou ‘radicaal’ is.

De veertig punten waarmee Syriza zich in de aanloop naar de afgelopen
verkiezingen heeft geprofileerd, combineren het beste van GroenLinks en
SP en reiken van het stopzetten van de privatiseringen, via subsidies op
groene energie en verhoging van het minimumloon, tot meer poen voor de
gezondheidszorg. ‘Radicaal’ in de zin van ‘de bijl aan de wortels van
het kapitalisme zetten’ is het niet – net zo min als de programma’s van
GroenLinks en SP overigens. Punt 18 – het nationaliseren van banken –
komt nog het dichtst in de buurt. Maar dat is tijdens de crisis, o
ironie, ook in neo­liberale kernlanden als Groot-Brittannië en de VS
ondernomen.

Dan het programma van de trojka. Dat behelst de totale institutionele
make-over van een klein, schuldhorig land naar het neoliberale model van
God, de Markt: privatiseren van alles wat los en vast zit, afschaffen
van alles wat de factor arbeid beschermt, bestrijden van alles waar
vakbond en socialisten voor hebben gevochten, en versterken van alles
wat de belangen van het grootbedrijf behartigt.

Dit is Genesis 1:1-3 all over again: ‘In den beginne schiep de trojka de
neoliberale utopie. Griekenland bleek vormloos en woest te zijn, en er
lag duisternis op de oppervlakte van de Egeïsche Zee… Toen zei de
trojka: “Er zij markt.” En er kwam markt. En toen zag de trojka dat het
goed was.’

Zoals de vis geen weet heeft van het water waarin zij zwemt, de mens
geen benul heeft van de lucht die hij ademt, zo heeft ook het journaille
geen sjoege van de mate waarin de neoliberale ideologie een instrument
van revolutionaire maatschappij­transformatie is geworden. In de vrijwel
unanieme veroordeling als ‘extreem’ en ‘radicaal’ van een politieke
partij die het conserveren van democratie en verzorgingsstaat als
hoogste doel heeft, klinkt dan plotseling de deprimerende
‘natuurlijkheid’ van het neoliberalisme door.