[D66] Leervermogen politici: Windmolenpark wordt nieuwe Fyra

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  12 januari 2014
Auteur: Martin Sommer
URL:    http://www.volkskrant.nl/vk/nl/6235/Martin-Sommer/article/detail/3576135/2014/01/12/Martin-Sommer-Gaan-de-windmolens-wel-doen-wat-ze-moeten-doen.dhtml
Ref:    Stichting Nationaal Kritisch Platform Windenergie
        http://www.nkpw.nl


Gaan de windmolens wel doen wat ze moeten doen?
-----------------------------------------------

Vlak voor het kerstreces besloot het kabinet om eerste stappen te 
zetten voor een windmolenpark voor de kust. Maar gaan de windmolens 
uit het energieakkoord wel doen wat ze moeten doen, vraagt Martin 
Sommer zich af.

Een bijeenkomst, afgelopen week, in Club Nautique aan het strand van 
Zandvoort. Buiten is het pikdonker en rollen de golven. Binnen gromt 
het protest tegen een dreigend windmolenpark, hier pal voor de deur. 
Wethouder Belinda Goransson laat een gefotoshopte dia zien. Zo moet 
het worden: een onthutsend molenbos, je kunt ze bijna aanraken. In de 
zaal mannen met truien en grimmige gezichten. Mevrouw Van den Hoed wil 
gewoon vanaf haar balkon de zon in de zee zien zakken. Mag dat nog?


Haalbaarheidsstudie

Op 20 december, de laatste dag voor het kerstreces, besloot het 
kabinet de eerste stappen te zetten voor een windmolenpark voor de 
kust. Haal de krant van donderdag nog even uit de kattenbak, met een 
paginagrote advertentie plus kaart. Aan het bewuste park van Zandvoort 
wordt ook een regel gewijd, een 'haalbaarheidsstudie'. Dichtbij is 
goedkoper dan ver weg, dus ik kan me de Zandvoortse zorgen indenken.

De plannen maken deel uit van het energieakkoord dat begin september 
werd gesloten. Eigenlijk is dat vrij geruisloos gegaan, anders dan het 
gedonder over het woonakkoord of het sociaal akkoord. Er is dan ook 
een overgrote Kamermeerderheid voor, en alleen transitiehoogleraar Jan 
Rotmans vond het te slap. Transitie naar duurzaamheid moet pijn doen, 
vindt hij. Op deze pagina werd Rotmans de voorman van 'de kantelkerk' 
genoemd - hoogleraar-radicalen die politiek bedrijven met de 
autoriteit van hun toga en die je wel vaker tegenkomt in het 
klimaatdebat. Ik verzeker u dat Rotmans tevreden kan zijn: het gaat 
enorm pijn doen.

Luister naar SER-voorzitter Wiebe Draijer, onder wiens vleugels het 
energieakkoord werd gesloten. In het blad PM zegt hij 'dat we de 
komende zeven jaar een windpark gaan bouwen met een omvang die gelijk 
is aan de totale grootte van wind op zee in de wereld op dit moment'. 
Op land moeten driemaal zo veel windmolens komen als er nu staan, en 
dit alles in 'Duits tempo'.


Strandtoerisme

Geen wonder dat de Zandvoorters ongerust zijn. In Club Nautique zijn 
ze niet tegen schone energie. Maar het gaat wel ten koste van het 
strandtoerisme. Daarbovenop vraag ik me af: gaan die windmolens wel 
doen wat ze moeten doen, een fatsoenlijk geprijsd alternatief bieden 
voor gewone stroom, waarbij het klimaat aantoonbaar is geholpen. Dat 
is het minste wat je mag vragen, in ruil voor 18 miljard subsidie, 
bovendien een industrialisering van het landschap van heb ik jou daar 
en het eind van vrij zicht op zee. Heb ik het nog niet over de 
knipperlichten - waar gaan we straks rust vinden in dit gestresste 
land? Maar dat argument raakt de windmolenaanhang gek genoeg niet, 
terwijl ze wel ach en wee roepen als de A27 moet worden verbreed.

Het lijkt een open deur, maar het energieakkoord is de uitkomst van 
onderhandelingen. De deelnemers hadden allemaal een belang en wilden 
allemaal met winst van tafel opstaan. Werkgevers wilden rust en 
orders, de FNV wilde banen, Greenpeace wilde radicale voornemens en 
het kabinet wilde geen gezeur vanwege het regeerakkoord en zo weinig 
mogelijk uitgeven. SER-voorzitter Draijer hunkerde naar een 
SER-succesje.

Dus zo veel mogelijk windmolens voor zo weinig mogelijk geld - in zo'n 
moesjawara is de vraag of dat ook kan lukken vervelend en moeten de 
feiten al vlot inschikken voor het gezamenlijk belang. In de tekst 
staat dat er bijna 4,5 duizend megawatt wind op zee komt, en dat kan 
40 procent goedkoper dan tegen de huidige prijs. Anders is het niet te 
betalen en gaat het hele feest niet door. Lees het betreffende 
hoofdstuk, daar staat wel twintig keer dat het 40 procent goedkoper 
kan, op grond van schaalvoordelen en veronderstelde innovatie.


Bestuurlijk drijfzand

Het alvast inboeken van de innovatie van over tien jaar - mijn water 
zei me dat dit een voorschot is op een schitterende toekomst en dus 
bestuurlijk drijfzand. Dat vonden elf hoogleraren en oud-hoogleraren 
ook, verenigd in het Nationaal Kritisch Platform Windenergie. Ze 
schreven een brief aan minister Kamp, vroegen berekeningen en er 
kwamen Kamervragen.

De minister verwees terug naar de onderzoeken die waren gedaan ten 
behoeve van het energieakkoord; onder andere door het Planbureau voor 
de Leefomgeving, dat sinds jaar en dag a la de transitieprofessor van 
de daken roept dat het roer radicaal om moet. Veel politiek dus daar, 
weinig wetenschap. Een andere onderzoeksinstantie, het Economisch 
Instituut voor de Bouw, krabbelde terug en zei dat 25 procent 
goedkoper al heel ambitieus zou zijn.

Maar het belangrijkste argument was dat 'de offshoresector' zelf had 
bezworen dat ze de Noordzee voor bijna de helft van de huidige kosten 
kan volbouwen (energieakkoord blz. 70). Even technisch: het eerste 
deel, het Gemini-park benoorden Ameland, is onlangs aanbesteed. Dat 
blijkt niet goedkoper maar duurder dan de parken tot nu toe. Precies 
wat de elf dwarse hooggeleerden beweerden.


Steeds ongunstiger

Er komen geen schaalvoordelen omdat de plekken waar gebouwd gaat 
worden steeds ongunstiger zijn. Eventuele voordelen van innovatie 
worden teniet gedaan door de stijgende kosten om het evenwicht in de 
stroomvoorziening in stand te houden, omdat windenergie nu eenmaal 
onbetrouwbaar is. Kijk naar het geliefde Duitsland met al zijn 
windmolens, dat op dit moment meer vieze bruinkool stookt dan ooit 
(Financial Times, 8 januari).

Het standpunt van de Nederlandse overheid is dat van de dief en de 
eigen portemonnee: waarom zouden we duur doen als de bouw zelf zegt 
dat het op een koopje kan. Ja, daar is geen speld tussen te krijgen, 
dacht ik even. Tot iemand in de Club Nautique een woord fluisterde. 
Fyra.

--------
(c) 2014 Persgroep