[D66] Er is geen linkse media

[Oto]

http://merijnoudenampsen.org/2014/08/20/schurkenjournalistiek/

Schurken­journalistiek
Posted by demerijn
August 20, 2014	

‘Hoe zou het komen dat de progressieve kranten en actualiteitenrubrieken
allemaal sympathiseren met de Palestijnen?’ Dat is de vraag die Martin
Sommer opwerpt in een origineel betoog in de Volkskrant van afgelopen
weekeinde. Het is moeilijk om vandaag de dag met droge ogen te beweren
dat de journalistiek een links bolwerk is. Martin Sommer gaat dan ook
iets subtieler te werk. Zelfs al zijn journalisten niet meer links en
beschouwen zij zichzelf als objectief en evenwichtig, de facto is het
effect van de professionele journalistiek nog te links in de ogen van
Sommers. Dat komt omdat de journalistiek teveel gericht is op reportages
over slachtoffers, op mensenrechten en het bekritiseren van de macht:

    Wij zijn niet meer links, wel betrokken. Die betrokkenheid keert
zich tegenwoordig tegen de macht in het algemeen, de top of ‘de rijken’.
‘Bent u een schurk’, wierp Sven Kockelman in zijn tv-programma ooit als
eerste vraag op. Macht deugt niet, autoriteiten zijn slecht en wij
journalisten kiezen vanzelf de kant van de gedupeerden. In de
internationale variant concentreert de betrokken journalistiek zich op
de mensenrechten. Daar kan niemand tegen zijn, die gelden immers altijd
en overal.

Een dergelijke beroepsethiek leidt ongewild tot een linksig profiel. Bij
het publiek leidt het tot het idee dat journalisten progressief zijn en
sympathiseren met de Palestijnen. De oplossing die Sommer aandraagt is
dat journalisten zich duidelijker politiek positioneren en zich meer
gaan identificeren met de macht. Belangrijk is dat Sommer in zijn
artikel linkse journalistiek afdoet als ‘politieke vooringenomenheid’
waarvoor ‘professionaliteit in de plaats gekomen’ is. Het is dus een
betoog voor rechtse journalistiek en identificatie met de macht, in dit
geval de V.S. en Israël. En waar gehakt wordt, daar vallen spaanders.
Journalisten moeten dus niet al te kritisch zijn over mensenrechten en
slachtoffers als het de buitenlandse politiek van de V.S. of Israël
betreft. Dit is een onvervalst pleidooi voor wat Glenn Greenwald
‘establishment journalism‘ heeft genoemd en wat we – vrij naar Sven
Kockelman – ‘schurkenjournalistiek’ kunnen noemen.

Deze analyse zegt Martin Sommer te ontlenen aan zijn inspirator H.J.
Schoo. Alleen geeft Sommer een zeer eenzijdige interpretatie van wat
Schoo beweert in zijn boek Een ongeregeld zooitje. Schoo pleit voor een
hernieuwde profilering en politisering van de Nederlandse journalistiek.
Maar hij geeft daar geen eenzijdig rechtse of pro-Israëlische invulling
aan, zoals Sommer dat doet. Integendeel, Schoo stelt dat journalisten
zich niets moeten aantrekken van kritiek zoals geleverd door Martin
Sommer, want dat leidt tot teveel behoedzaamheid:

    Journalistieke evenwichtigheid […] is dodelijk voor iedere passie en
brengt ‘neutrale’ mainstream-kranten er bijvoorbeeld toe om een
Republikeins schandaal preventief te omfloersen met onbeduidende
aantijgingen aan het adres van Democraten – of omgekeerd. De
fairness-doctrine werkt verlammend. Media die door de voortdurende
aanvallen van politiek rechts op hun professionele bias toch al in het
verdomhoekje zitten, worden overvoorzichtig.

Wat Schoo bovenal bekritiseerde is het brave, provinciaalse,
regeringsgezinde centrisme van de Nederlandse journalistiek:

    De apriori’s van de ideologieën en hun gesloten mens- en
wereldbeelden mogen dan verdwenen zijn, zij zijn niet stelselmatig
vervangen door geïnformeerde (dus niet: naïeve) empirische
nieuwsgierigheid. In plaats daarvan zien we te dikwijls een
onderschikking aan wat wel de ‘officiële staatsleer’ is genoemd, een
complex van slecht gearticuleerde, doorgaans onbewust blijvende noties
en sentimentaliteiten over mens en wereld. Die officiële staatsleer,
zeer neerlandocentrisch, dus provinciaal, is onze seculiere religie; de
pose is kritisch en universalistisch, de inhoud wezenlijk
gouvernementeel en nationaal. […] Alle idiosyncrasie van de voormalige
zuilen, elke poging tot anders denken, zelfs anders práten, is hier
geofferd aan de ideologie van de neogezamenlijkheid.

Met Schoo kunnen we stellen dat het tijd is voor een meer
pluralistische, ideologisch geïnformeerde journalistiek. Het voornaamste
probleem: in Nederland bestaan er wel degelijk uitgesproken rechtse
media, zoals De Telegraaf en Elsevier, alleen geen linkse media.

Een iets kortere versie van dit artikel verscheen op woensdag 20
augustus in De Volkskrant.