[D66] Loftrompet over Schouw

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Trouw
Datum:  1 december 2013
Auteur: Hans Goslinga
URL:    http://www.trouw.nl/tr/nl/6869/Hans-Goslinga/article/detail/3554278/2013/12/01/Revolutie-van-D66-voltrekt-zich-stil.dhtml


Revolutie van D66 voltrekt zich stil
------------------------------------

De afschaffing van het strafrechtelijk verbod op smalende 
godslastering past in de stille revolutie die gaande is om onze 
democratie meer in handen van de burgers te leggen. De leider van deze 
revolutie is het D66-Kamerlid Gerard Schouw. Hou die man in de gaten! 
Wat Hans van Mierlo niet lukte, speelt Schouw vijftig jaar later op 
kousenvoeten klaar.

Niet alleen zette hij de koning op afstand van de coalitievorming, ook 
verdedigt hij voorstellen om de burgers de beschikking te geven over 
het referendum, in zowel een adviserende als bindende variant. Verder 
heeft hij een voorstel door de Tweede Kamer geloodst om uit de 
Grondwet te schrappen dat de burgemeester door de Kroon wordt benoemd. 
De gekozen burgemeester komt dus andermaal in zicht, nu zelfs met de 
zegen van het CDA.

SP-senator Vliegenthart adviseerde afgelopen dinsdag in het debat over 
de godslastering een klapstoeltje voor Schouw neer te zetten, zo vaak 
draaft deze 'schaduwminister' op om zijn stille revolutie verder te 
brengen. Komende dinsdag moet blijken of de senaat instemt met het 
initiatiefvoorstel van hem en Jan de Wit (SP) om artikel 147 over de 
godslastering uit het wetboek van strafrecht te schrappen.


Regie

De essentie daarvan in democratische zin is dat het de 
verantwoordelijkheid voor meningsuitingen uitdrukkelijk bij de burgers 
legt. PVV-senator Reynaers zei dat met instemming van Schouw zo: 'De 
regie over vorm en inhoud ligt bij de persoon die de mening uit'. Het 
tegenwicht kwam van Vliegenthart: 'Wie het recht opeist te zeggen wat 
hij denkt, mag ook worden gevraagd eerst even na te denken voordat hij 
iets zegt'. Rechten en reflectie gaan in een democratisch burgerschap 
hand in hand, om te voorkomen dat, zoals de Vlaamse schrijver Geert 
van Istendael schreef, de brutale bek voor het vrije woord wordt 
aangezien.

In onze politieke geschiedenis zijn het steeds liberalen geweest die 
door middel van stille revoluties het democratisch ideaal naderbij 
hebben gebracht. Thorbecke beroofde in 1848 de koning van zijn 
politieke macht met de invoering van de ministeriele 
verantwoordelijkheid tegenover het parlement. De liberaal Cort van der 
Linden voerde in 1917 het algemeen kiesrecht voor mannen in, twee jaar 
later volgde de vrijzinnig-democraat Marchant met het kiesrecht voor 
vrouwen.

In 1865, iets meer dan een halve eeuw na de landing van de Oranjeprins 
Willem Frederik op het Scheveningse strand, constateerde de schrijver 
Busken Huet dat Nederland na Thorbeckes ingreep 'feitelijk een 
democratische republiek' was. Maar het heeft nog even geduurd voordat 
het democratisch ideaal van 'government of the people, by the people, 
for the people', zoals Abraham Lincoln het in dezelfde tijd 
formuleerde, in het bewustzijn van de Nederlandse burgers tot leven 
kwam.


'Ik zeg wat ik denk'

De liberaal Van Mierlo deed in 1966 een eerste poging met het 
bevoogdende en gesloten karakter van ons bestel af te rekenen. Dat 
lukte ten dele. Dankzij D66 werd de politiek opener en toegankelijker, 
politici meer aanraakbaar. Een van de eerste daden van premier 
Biesheuvel was in 1971 afschaffing van de aanspreektitel 'Excellentie' 
voor ministers.

Het adagium 'Ik zeg wat ik denk' van Pim Fortuyn gaf de stoot aan een 
volgende fase van democratisering. Die fase is sinds 2001 heftig en 
ruig verlopen, maar krijgt geleidelijk een politieke uitwerking in 
voorstellen zoals die van de vrijzinnig-democraat Schouw. Het 
democratisch ideaal valt in letterlijke zin, als heerschappij van het 
volk, nooit concreet te verwezenlijken, maar de sleutel om dit 
probleem tussen regeermacht en de betrokkenheid van de burgers op te 
lossen is, naast meer directe invloed, bij uitstek het publieke debat.

Dat debat is, ook door de opkomst van de sociale media, niet eerder zo 
breed en luidruchtig gevoerd. De heftigheid ervan drukt de 
revolutionaire onderstroom uit die zoekt naar nieuwe politieke 
uitdrukkingen, maar is ook een logisch gevolg van de 
individualisering. Na de emancipatie van bevolkingsgroepen, gedragen 
door de volkspartijen, beleven we nu voluit de democratische 
emancipatie van het individu, gedragen vooralsnog door populisten en 
radicale democraten. In de kakofonie en politieke chaos beginnen zich, 
kijkend naar Schouws stille revolutie, langzaam nieuwe lijnen af te 
tekenen.

--------
(c) 2013 Persgroep