[D66] TRANSPARANTIE VOOR OVERHEDEN GEEN WONDERMIDDEL

[Henk Elegeert]

TRANSPARANTIE VOOR OVERHEDEN GEEN
WONDERMIDDEL<http://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/nieuws/nieuws/transparantie-voor-overheden-geen-wondermiddel.3840399.lynkx>
[image: Transparantie leidt wel tot meer vertrouwen in eerlijkheid van
gemeenten, maar ook tot minder vertrouwen in hun competentie, blijkt uit
onderzoek van Stephan Grimmelikhuijsen.]Wouter
Boonstra<http://www.binnenlandsbestuur.nl/auteurs/wouter-boonstra.257993.lynkx>
31
jan 2012

Transparantie zorgt voor meer vertrouwen in de eerlijkheid van gemeenten,
maar ook voor minder vertrouwen in haar competentie. Dat blijkt uit
promotieonderzoek van bestuurskundige Stephan Grimmelikhuijsen.

*Is het erg dat transparantie voor minder vertrouwen in de competentie van
overheden zorgt?*
‘Mijn stelling is dat transparantie ook van belang is voor het afleggen van
verantwoordelijkheid en als democratische waarde. Vaak wordt transparantie
in woord beleden als een soort wondermiddel voor meer vertrouwen. Dat hoeft
dus niet zo te zijn. Minder vertrouwen kan erg zijn, omdat dit noodzakelijk
is voor het functioneren van de overheid.’

*Waarom wordt het vertrouwen in competentie minder?*
‘Ik heb met drie groepen een experiment gedaan met de informatievoorziening
over de besluitvorming van de gemeente Utrecht. Een groep kreeg het
volledige transcript van de besluitvorming, de tweede groep een korte
samenvatting en de derde groep kreeg geen informatie. De groep die
volledige informatie kreeg voorgelegd dacht eerst aan veel politiek
gekonkel en achterkamertjespolitiek, maar ze zagen ook dat besluitvorming
best ingewikkeld is. Ze zagen het gesteggel vooraf, maar waarderen de
openbaarheid wel. Overigens had ik nog twee zaken onderzocht.’

*Welke dan?*
‘Transparantie als beleidsmaatregel en de uitkomsten van beleid. Uit het
laatste blijkt dat transparantie bevestigt wat mensen verwachten van een
overheid en bleef het vertrouwen hetzelfde. Als een overheid niet
transparant was, werd het vertrouwen minder. Ik vergelijk het met een wc in
een goed restaurant. Als die schoon is, ben je niet verbaasd. Zijn de wc’s
smerig, dan kom je er nooit meer terug. Transparantie is een hygiënefactor.’

*En wat kwam er uit uw onderzoek naar transparantie als beleidsmaatregel?*
‘Ik heb gekeken naar het effect van rooskleurige berichtgeving op
gemeentewebsites en naar meer genuanceerde berichtgeving. Gemeentelijke
websites worden vaak gebruikt om een rooskleurig beeld te schetsen van een
beleidsmaatregel. Als de berichtgeving genuanceerder werd, in de trant van:
we weten het niet zeker, maar we verwachten dat het werkt, kregen burgers
minder vertrouwen in de competentie van de bestuurders. Heel positief zijn
is ook niet goed. Gematigd positief is het beste.’

*Waarom koos u eigenlijk voor Utrecht?*
‘omdat transparantie hier een grote rol speelt. Als het ergens effect zou
hebben, dan was het hier. Mijn onderzoek is overigens wel gedaan voor de
zaken die rond burgemeester Wolfsen speelden. De gemeente worstelt nogal
met de informatievoorziening over luchtkwaliteit. Ik heb hierover advies
gegeven.  Bij het bekendmaken van meetresultaten werden nieuwe resultaten
niet direct doorgesloten. Mede op basis van mijn advies hebben ze hun
website aangepast. Nu worden ieder uur nieuwe meetgegevens toegevoegd.’

*Het effect van transparantie bij de overheid is ontaard in een gevecht
tussen optimisten, pessimisten en sceptici. Aan welke kant staat u?*
‘Ik schaar mezelf bij de realisten. Je moet geen wonderen verwachten van
transparantie, maar het levert wel een bijdrage aan het behoud van
vertrouwen. Overigens blijkt uit ander onderzoek dat transparantie op de
lange termijn van belang is om corruptie of misstanden naar boven te halen.
Eerst daalt het vertrouwen, maar later blijkt dat het nieuwe incidenten
voorkomt.’

*Is het achterhouden van informatie door de overheid niet altijd verkeerd?*
‘Soms worden misstanden door de overheid achtergehouden, maar meestal niet.
Ambtenaren zijn in het algemeen voor transparantie, al wijzen ze wel op de
lastige afweging die ze moeten maken. Er is vaak heel veel en ook complexe
informatie. Bij Wikileaks zag je ook dat eigenlijk alleen openbare geheimen
werden bevestigd.’

*Heeft u ook de rol van de Wet Openbaarheid van Bestuur (Wob) onderzocht?*
‘Nee, daar heb ik niet naar gekeken. Ik heb vooral naar de actieve
informatievoorziening van de overheid gekeken. Je hebt ook passieve
informatievoorziening. Daarvoor moet je zelf achter informatie aan,
bijvoorbeeld door een Wob-verzoek te doen. Overigens kunnen er goede
redenen zijn om informatie niet te geven, zoals nationale veiligheid en
privacy’

*Sommige Wob-adepten zien Nederland als ontwikkelingsland in
informatievoorziening. Voormalig minister Donner was niet al te positief
over te veel openbaarheid van bestuur.*
‘Hij vond dat het teveel werk was. Ik vond dat een opvallende reactie.
Democratie kost nu eenmaal geld. Een goede reden om meer actief transparant
te worden is dat het voor minder verzoeken zorgt.’

*Hoe moeten overheden omgaan met transparantie?*
‘Transparantie is nodig om bestaande niveaus van vertrouwen te behouden.
Vaak zien gemeenten het als niet aantrekkelijk, omdat het op korte termijn
negatieve effecten kan hebben. Daarom zou men op nationaal niveau meer aan
verplichting kunnen doen door transparantie meer te stimuleren en
regelgeving te maken. Dat vermindert de vrijblijvendheid. Op lokaal niveau
pleit ik voor gelaagde transparantie. Complete, maar begrijpelijke
informatie. Maak voor leken een heldere boodschap en zorg dat de echte
geïnteresseerden door kunnen klikken naar rapporten en cijfers. Als je het
doet, moet je het goed doen.’

*Gaat u nog vervolgonderzoek doen?*
‘Ja, ik ga onderzoeken waarom de ene gemeente wel met meer informatie naar
buiten komt en de andere niet. Heeft dat een politieke achtergrond of
speelt de capaciteit een rol?’


"


Wat een onzin weer van die Donner. Transparantie kan gewoon
geïmplementeerd worden
zonder al te veel (on)kosten. Wat ontbreekt is de wil om het te doen, en ja
het vraagt om een eerlijker werkwijze van de diverse geledingen.


Maar de (on)kosten van het niet toepassen van Transparantie, hoe hoog of
(on)betaalbaar zijn die ?

Democratie blijkt -nog steeds- ondergeschikt aan de 'wil van het volk'.


Henk Elegeert
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20120206/3837e1a3/attachment-0001.html>