... d é autoriteit op het gebied van nieuws ...

[Henk Elegeert]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

http://scheikundejongens.nl/2010/10/ook-nos-snapt-nano-niet/?utm_campaign=SJstwitter&utm_medium=twitter&utm_source=twitter

"
 Ook NOS snapt nano niet

De mooie beloftes die de ‘nanotechnoloog’ ons maakt, verblindt de
journalist. Mooie woorden, ongekende fantasieën en gigantische getallen, ze
worden allemaal klakkeloos overgenomen. Zelfs het acht uur journaal van de
NOS weet *science* niet meer van *fiction* te onderscheiden. En ik maar
denken dat dit zo’n betrouwbaar programma was. Ze kramen maar wat uit.

Ja lieve redactie van de NOS: jullie verstaan jullie vak niet! Jullie
wetenschapsredactie moet terug naar de middelbare school!

Laten we eerst de uitzending van maandagavond bekijken (25 oktober 2010,
20.00h) en dan lopen we even rustig alle domme dingen langs. Het
*item*loopt van 11min27s tot 14min22s.

  http://player.omroep.nl/?aflID=11610986&start=00:00:00&end=00:24:28

Glas dat je kunt vouwen, wijn die je van smaak kunt laten veranderen. Dat
klinkt als *science fiction*, maar binnenkort is het realiteit. Het zijn
voorbeelden van zogeheten nanotechnologie.

Laten we inderdaad *science* (wetenschap) niet verwarren met fictie. Dit
zijn geen typische voorbeelden van nanotechnologie. Wijn van smaak laten
veranderen lijkt me overigens niet uitzonderlijk moeilijk. Iets met azijn?

Ontwikkelingen waarin alleen al dit jaar wereldwijd 1500 miljard euro (€
1.500.000.000.000) in om gaat.

Dit is natuurlijk onzin, omdat dit neer zou komen op €221 per hoofd van de
wereldbevolking. Een serieuzere bron (*Industry
Week*<http://www.industryweek.com/articles/nanotechnology_beyond_the_hype_23017.aspx?ShowAll=1&SectionID=35>)
vertelt het volgende: *“By 2009 the nanotechnology market reached an
estimated $11.7 billion in sales.”* Dat was in
*2009*<http://www.wolframalpha.com/input/?i=%2411.7+billion+to+euro>ongeveer
tussen de €8–9 miljard euro. Dit is een mis-schatting met een
factor 170. Per hoofd van de wereldbevolking is dat in plaats van €221, maar
€1. We hebben het hier dus niet over 6 keer de begroting van de Nederlandse
regering, maar over een paar honderdste daarvan. Waar heeft de NOS dit enorm
grote getal vandaan?

Met nanotechnologie maak je producten op een heel andere manier dan normaal,
namelijk met atomen en moleculen. Twee van de kleinste deeltjes die er
bestaan. Door die deeltjes aan te passen, zijn we in staat om de
eigenschappen van vrijwel alle producten te veranderen.

De redactie die dit item in elkaar gedraaid heeft, is nog voor Daltons
atoomtheorie naar school geweest, dus wij zullen zo vrij zijn om nog eens
goed uit te leggen waar de wereld uit bestaat.

Alle materie bestaat uit atomen. We kennen nu iets meer dan 100 soorten en
die soorten noemen we “elementen.” Deze elementen staan gerangschikt in het
periodiek systeem der elementen. Uit atomen kunnen we grofweg drie soorten
materialen maken: metalen, zouten en moleculen. Voorbeelden van metalen zijn
ijzer, zink en wolfraam; voorbeelden van zouten zijn keukenzout
(natriumchloride), roest (ijzeroxide) en kalk (o.a. calciumoxide en
calciumcarbonaat); voorbeelden van moleculen zijn aceton (nagellakremover),
water (zitten een beetje zouten in) en zuurstof (en veel andere dingen in de
lucht, zoals stikstof en koolstofdioxide). Maar kom, laten we niet al te
lang stil staan bij deze basale kennis.

Men maakt *altijd* materialen van atomen en *soms* met moleculen.
Verschrikkelijk onhandige woordkeuze.

Voor de compleetheid zal ik nog mijn favoriete definitie geven van
“nanotechnologie”: de studie naar alle materialen waarbij de eigenschappen
typisch afhangen van de grootte van het materiaal, en niet zozeer de
chemische samenstelling zelf. Dit komt neer op groottes rond de 1–100 nm.
Houd in gedachten dat een watermolecuul ongeveer een tiende nanometer groot
is. Losjes wordt wel eens opgemerkt dat veel kleine eiwitten en veel grote
moleculen deze grootte hebben. Maar let op, de meest interessante
nanomaterialen vallen meer onder de categorieën zouten en metalen, niet
moleculen.

Atomen aanpassen is overigens iets voor hogere-energiefysici; moleculen
aanpassen is klassieke organische chemie.

Nanotechnologie is buitengewoon ingewikkeld, maar wat het ons gaat brengen
is onvoorstelbaar.

Afgezien van dat ‘maar’ hier geen tegenstelling aanduidt, is nanotechnologie
absoluut niet buitengewoon ingewikkeld in vergelijking met andere actieve
velden in de wetenschap. Experimenten naar stromingen, het weer voorspellen
en kwantumtheorie zijn wél extreem complex. Voor sommigen is een informatief
en genuanceerd nieuwsbericht maken ook ingewikkeld, maar nanotechnologie
staat in de wetenschap niet te boek als “buitengewoon ingewikkeld.”

In het filmpje wordt nu uitgelegd dat er naar aanleiding van een
kunstinitiatief, een tentoonstelling wordt gehouden over “speculatieve
producten.” Hier heb ik niks op aan te merken. Speculatie inderdaad.

Het gebruik van nanotechnologie in producten groeit enorm snel.

Nu wordt er verteld hoeveel geld er uitgegeven wordt aan dergelijke
producten. Wel wordt nu netjes onder het vloerkleed geveegd dat er
belachelijk veel meer producten zijn die *claimen* nanotechnologie te
gebruiken, dan dat er producten zijn die dat daadwerkelijk doen. Industry
Week is het nog steeds niet eens met de NOS: in 2015 wordt geen €2500
miljard uitgegeven aan producten, maar €26 miljard. Honderd keer zo weinig.

Is het [nanotechnologie, red.] leuk, of gevaarlijk?

Welke prutjournalist heeft deze open deur gedirigeerd? Dit zijn toch geen
vragen, dit is retoriek. Vraag anders direct even of er ook wel eens
ongelukken mee gebeuren, er mogelijkheden zijn in de strijd tegen kanker en
of er misschien wel geld mee te verdienen is. Heeft hij echt een speciale
studie gevolgd om op dit soort inkoppertjes te komen? En hij is ook nog door
de sollicitatieronde gekomen, voordat hij *het veld* in mocht van de NOS?

Hulde trouwens aan Koert van Mensvoort. Het zilvervoorbeeld legt perfect uit
waar de kansen en problemen liggen. Geen foutieve simplificaties nodig, geen
ingewikkelde voorkennis, gewoon een beeldend en juist voorbeeld. Het
antwoord “We spelen we een beetje met vuur” is wel wat ongelukkig gekozen.
Misschien is het handiger om het te vergelijken met autorijden: gevaarlijk,
maar noodzakelijk.

Lieve mensen van de NOS, het acht uur journaal was voor mij dé autoriteit op
het gebied van nieuws. Als jullie iets zeiden, was het waar. Maar nu ik weet
wat voor onzin jullie uitkramen over nanotechnologie, weet ik niet meer of
ik jullie wel kan vertrouwen op andere gebieden. Lieve redactie, ik vertrouw
op jullie. Want als ik jullie niet meer kan vertrouwen, wie dan nog wel?

"

 ?  dé autoriteit op het gebied van nieuws??? Ze zijn niet eens meer
objectief ... zelfs niet eens een poging !!!

Henk Elegeert

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********