Garmanbozia? Sterrenkundestudenten UvA geven nieuwe kijk op gas- en stofschijf rondom ster

[Henk Elegeert]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Garmanbozia? Zie het symbool/plaatje ....
"
 Sterrenkundestudenten UvA geven nieuwe kijk op gas- en stofschijf rondom
ster<http://www.uva.nl/actueel/nieuws/nieuws.cfm/A02862B2-106D-4B76-95F90FD6F415B2FC>
Gepubliceerd op 26 oktober 2010
   [image: The growing up of a
star]<http://www.uva.nl/cache/E3C492CA-1321-B0BE-685357A518E1AD48.KLIKFOTO.jpg>
  <http://www.uva.nl/cache/E3C492CA-1321-B0BE-685357A518E1AD48.KLIKFOTO.jpg>
Copyright: ESO

*Onderzoek van twee masterstudenten van het Sterrenkundig Instituut Anton
Pannekoek van de Universiteit van Amsterdam (UvA) heeft een nieuwe kijk
opgeleverd op de structuur van de gas- en stofschijf rondom een zogeheten
Herbig Be-ster. De door de studenten verrichte metingen hebben geleid tot
een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift 'Astrophysical Journal
Letters', dat deze week is gepubliceerd.

*Studenten Rik van Lieshout en Tullio Bagnoli voerden metingen uit op de
sterrenwacht van La Palma (Canarische Eilanden). Dit deden zij in het kader
van het onderdeel* Observation Project* van de masteropleiding Astronomy and
Astrophysics van de UvA, waartoe zij eerst een waarneemvoorstel schreven. Ze
bestudeerden de Herbig Be-ster MWC 147, een zeer jonge, pas gevormde ster in
het overgangsgebied tussen zware en minder zware sterren. De massa van deze
ster is ongeveer zes maal de massa van de zon. De vraag die de studenten
wilden beantwoorden is of sterren veel zwaarder dan de zon in staat zijn om
planeten te vormen.

Herbig Be-sterren zijn omgeven door een schijf met gas-  en
vaststofdeeltjes. De metingen, die Van Lieshout en Bagnoli deden met de
Belgische Mercator-telescoop, geven een nieuwe kijk op de structuur van de
gas- en stofschijf vlak bij de ster, op een ruimtelijke schaal veel kleiner
dan de baan van Mercurius om de zon. In die schijf kunnen zich mogelijk
planeten vormen. Observaties op deze schaal worden meestal gedaan met de
grootste telescopen ter wereld. Dankzij een nieuw instrument, ontwikkeld
door medewerkers van de K.U. Leuven, konden de studenten deze metingen doen
met een kleinere telescoop. Zo konden zij een beschrijving geven van de
fysische eigenschappen van de gas- en stofschijf, onder andere van de
geometrie en oppervlaktehelderheid. Er is sprake van een binnen- en
buitenschijf. De binnenschijf is plat en blijkt tot vlakbij het
steroppervlak door te lopen; de buitenschijf is veel dikker en heeft een
conische vorm (de vorm van een toeter). De binnenschijf bestaat volledig uit
gas, vanwege de zeer hoge temperatuur door de korte afstand tot MWC 147 (te
heet voor stofdeeltjes). De overgang tussen deze twee delen van de schijf
komt overeen met eerdere bevindingen.

De vraag is of sterren die veel zwaarder zijn dan de zon, in staat zijn om
planeten te vormen. De vorming van rotsachtige planeten door de groei van
stofkorrels lijkt in het binnenste, platte deel van de schijf rond MWC147
niet mogelijk, omdat daar geen stofkorrels kunnen bestaan. Dit platte deel
van de schijf heeft een afmeting die ongeveer overeenkomt met de afstand
tussen de zon en Mars in ons zonnestelsel. Een beter begrip van de vorming
van planeten kan leiden tot meer inzicht in de vorming van ons zonnestelsel.
Hiertoe moet ook de structuur van de gas- en stofschijf (de protoplanetaire
schijf, waar die planeten in kunnen ontstaan) van andere sterren nauwkeurig
in kaart worden gebracht.

De studenten werden begeleid door prof. dr. Rens Waters (hoogleraar
Sterrenkunde aan de UvA en wetenschappelijk directeur van SRON Netherlands
Institute for Space Research) en Gerrit van der Plas en Daan Meerburg
(beiden promovendus aan het Anton Pannekoek Instituut van de UvA). Daarnaast
droegen onderzoekers van het Instituut voor Sterrenkunde van de K.U. Leuven
(België) bij aan de publicatie in *Astrophysical Journal Letters*.
 Publicatiegegevens

T. Bagnoli, R. van Lieshout, L.B.F.M. Waters, G. van der Plas, B. Acke, H.
van Winckel, G. Raskin en P.D. Meerburg: ‘An inner gaseous disk around the
Herbig Be star MWC 147', in: *Astrophysical Journal Letters*, 22 oktober
2010.

...

"

Henk Elegeert

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********