Amerikaanse toestanden op de Nederlandse arbeidsmarkt

[Cees Binkhorst]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Arm, armer, armst
Wie woont er in de kelder?
Is de zolder de beste plaats?
Hoeveel Nederlanders hebben toegang tot een ligbad?
Wat is de milieuwinst van de beschikking over een ligbad?
Waarom hebben 100.000 kinderen geen ontwikkelingskans gekregen?

Groet / Cees

Amerikaanse toestanden op de Nederlandse arbeidsmarkt
http://www.mejudice.nl/artikel/406/amerikaanse-toestanden-op-de-nederlandse-arbeidsmarkt
Esther-Mirjam Sent - 26 apr 2010

De officiële werkloosheidcijfers en -voorspellingen ontnemen ons de
zicht op wat er werkelijk gaande is op de Nederlandse arbeidsmarkt. Dat
is de stelling van de Nijmeegse econome Sent die een zorgwekkende
toename ziet van het aantal werkende armen. Het huidige beleid miskent
dit harde feit en laat dit onvoldoende meewegen in de plannen voor de
komende jaren.

Terwijl de economie langzaamaan lijkt op te krabbelen uit een diep dal,
blijft de werkloosheid toenemen. Blijkens de cijfers van het Centraal
Bureau voor de Statistiek (CBS) van afgelopen donderdag is 6,1% van de
beroepsbevolking werkloos, wat neerkomt op 472.000 personen.
Tegelijkertijd valt er gejuich te beluisteren, omdat de eerdere
voorspelling van het Centraal Planbureau (CPB) van een
werkloosheidspercentage oplopend tot 8,75% in 2010 niet bewaarheid lijkt
te worden. Wat deze cijfers evenwel verdoezelen, is de zorgwekkende
toename van het aantal werkende armen.

De huidige situatie in Nederland roept bij mij herinneringen op aan de
verkiezingscampagne in de Verenigde Staten in 1996 tussen de Republikein
Bob Dole en de Democraat Bill Clinton, waarbij de laatste uiteindelijk
als winnaar uit de bus kwam. Opvallend is dat tijdens de campagne vooral
de eerste aandacht vroeg voor Amerika’s werkende armen. Ik woonde in die
tijd in de Verenigde Staten en in 2004, na een vijftienjarig verblijf in
aldaar, kon ik de ongelijkheid niet langer aanzien en ben ik
teruggekeerd naar Nederland. Echter, tot mijn grote teleurstelling vond
ik ook hier een enorme groep werkende armen. Erger, arme Nederlanders
blijven steeds langer arm.

De harde feiten
Ruim tien jaar geleden had 10 procent van de beroepsbevolking van ruim 7
miljoen mensen laagbetaald werk (minder dan 10 euro bruto per uur). In
2008 was dat opgelopen tot 18 procent (1,4 miljoen werknemers). Deze
groep bestaat grotendeels uit flexwerkers. Denk hierbij aan
uitzendkrachten, oproep- en invalkrachten en mensen met stukloon, zoals
postbezorgers. Met circa 600.000 flexwerkers kent Nederland een relatief
groot aantal vergeleken met de rest van Europa.

Armoede komt ook beduidend vaker voor onder zelfstandigen dan onder
werknemers. Dit komt deels omdat zij de bescherming missen van het
minimumloon en van cao-afspraken over lonen. Nederland kent ongeveer
300.000 zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). Juist die flexwerkers
en zelfstandigen hebben tijdens de crisis de zwaarste klappen te
verduren gekregen. En tegelijkertijd staan economen te juichen om de
flexibele schil die zij vormen.

Het antwoord van het kabinet
Het kabinet heeft wel een aantal specifieke maatregelen genomen om de
armoedeval terug te dringen, waaronder de aanpassing van allerlei
kortingen, premies en toeslagen. Als alleenstaande, werkende moeder ben
ik erg blij met de inkomensafhankelijke combinatiekorting, een
heffingskorting voor het combineren van werk en zorg voor kinderen. De
eerlijkheid gebiedt me evenwel om te zeggen dat ik het ook zonder die
heffingskorting met mijn twee kinderen prima kan rooien van mijn
hoogleraarsinkomen.

Wat wel zorgwekkend is, is het relatief hoge aandeel vrouwen in
huishoudens met een laag inkomen. De totale bevolking bestaat voor iets
meer dan de helft uit vrouwen. In de huishoudens die onder de
lage-inkomensgrens leven, vormen zij echter de meerderheid. Zo bedroeg
hun aandeel in 2005 bijna 55%. En onder de 65-plussers was hun aandeel
maar liefst 69%.

Bezuinigingen lossen probleem ‘arme’ werkenden niet op
En nu stelt één van de ambtelijke werkgroepen belast met het zoeken naar
mogelijkheden om te bezuinigen voor om het minimumloon met 10 procent te
verlagen om werk meer betaalbaar te maken. In totaal zou die maatregel
ruim 1,3 miljard euro op kunnen leveren. Als additionele mogelijkheid
wordt geopperd om ook het bijstandsniveau met 10 procent te verlagen
zodat mensen meer geprikkeld worden om te gaan werken. Naar schatting
zou het aantal werklozen met tienduizend afnemen.

Dat soort voorstellen mag dan de werkgelegenheid stimuleren, maar
daarmee los je het probleem van de toename van het aantal werkende armen
niet op. Bovendien geniet een toenemend aantal werkenden toch al geen
bescherming van het minimumloon. Daar komt bij dat de werkloosheid nu
weliswaar toeneemt, maar dat de arbeidsmarkt in de toekomst krap zal
worden als gevolg van de ontgroening en vergrijzing.

Op naar een nieuw sociaal akkoord
Nederland is sterker uit de crisis aan het begin van de jaren tachtig
van de vorige eeuw gekomen door het ‘Akkoord van Wassenaar,’ gesloten
tussen de Nederlandse overheid en de organisaties van werkgevers en
werknemers met een overeenkomst tot loonmatiging in ruil voor
arbeidstijdverkorting. Nu is het moment aangebroken voor een nieuw
sociaal akkoord, gericht op het tegengaan van de groeiende tweedeling
tussen werknemers in vaste dienst aan de ene kant en flexwerkers en
zelfstandigen aan de andere kant. Denk hierbij, bijvoorbeeld, aan een
nieuwe wet waarmee flexwerkers beter worden beschermd. En zorg dat de
faciliteiten (zoals scholing) van de CAO ook voor flexwerkers van
toepassing zijn. Regel, bijvoorbeeld, een wettelijk verplichte
verzekering voor zelfstandigen voor de financiële gevolgen van ziekte en
arbeidsongeschiktheid.

De economie heeft de flexibiliteit en de innovativiteit van flexwerkers
  en zelfstandigen vooral gezien de toekomstige krapte op de
arbeidsmarkt hard nodig. Een groter aantal belastingbetalers helpt ook
met het gezond houden van de overheidsfinanciën, vooral met het oog op
de toenemende druk op de begroting als gevolg van de vergrijzing van de
bevolking.

In de woorden van mijn favoriete Nederlandse filosoof, Johan Cruijff:
‘Elk nadeel heb z’n voordeel.’ Kortom, laten we de crisis aangrijpen als
kans om middels een sociaal akkoord de modernisering van de arbeidsmarkt
op economisch en sociaal wenselijke wijze aan te pakken om zo sterker de
toekomstige economische ontwikkelingen het hoofd te kunnen bieden.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********