Klimaatwisseling nog dubieus?

Sun Sep 20 13:35:23 CEST 2009

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

http://www.dwars.ua.ac.be/spip.php?article794
"
Interview met klimaatopwarmer Mark Lynas

Alles is en blijft normaal

Uit het oog, uit het hart, en geen nieuws is goed nieuws. Volgens die
twee principes was ik er min of meer van uitgegaan dat de opwarming
van de aarde ondertussen wel opgelost zou zijn. Maar zoals de
Nederlanders zeggen (binnenkort écht van onder de zeespiegel): helaas,
pindakaas.

De Britse geschiedkundige, politicoloog en journalist Mark Lynas
bracht in 2007 het boek ‘Six Degrees’ uit, waarin hij een beeld
schetst van een wereld die gemiddeld één tot zes graden warmer is.
Jammer genoeg zijn dit geen scenario’s met meer korte rokjes en blote
torso’s, maar grimmige beelden van een onafwendbare toekomst. Nu het
boek in het Nederlands is vertaald (‘Zes graden’), gingen we eens
polsen of we er nog altijd zo slecht voorstaan, en of er op die twee
jaar tijd niets wezenlijks veranderd is.

Mark Lynas De Nederlandse versie is geüpdatet, dus die zou nog actueel
moeten zijn. Maar er is in die tijd inderdaad veel veranderd: het is
veel erger geworden. Je moet het wel op lange termijn bekijken. In
2000 heb ik mijn eerste boek uitgebracht en sindsdien ben ik zowat
voltijds met de problematiek bezig. Pas in de laatste drie jaar,
waarschijnlijk sinds ‘An Inconvenient Truth’, is dit echt een
internationaal politiek punt geworden. Je kan op drie jaar geen grote
ommekeer verwachten, zoals in december in Kopenhagen (op de klimaattop
van de VN, nvdr.) zou moeten gebeuren. Maar dan blijkt dat de uitstoot
hoger ligt dan het worst case scenario, en dat de impact op het
Zuidpoolijs en op allerlei ecologische systemen erger is dan ik had
kunnen vermoeden toen ik ermee begon. Het is moeilijk te zien hoe de
mensheid dit min of meer heelhuids kan overleven. Ik vind geen enkele
wetenschapper die verwacht uit te komen op een gemiddelde stijging van
één of twee graden; iedereen verwacht drie of vier, of misschien wel
meer.

En dat is niet goed voor ons?

Lynas Absoluut niet! Uiteindelijk zouden we een planeet hebben zonder
ijskappen, amper regenwouden, zowat geen koraalriffen en volledig
andere klimaatzones, waar mensen het niet gewoon zijn om te leven en
de meeste andere soorten zich niet aan kunnen aanpassen. Het zou een
zeer dorre planeet zijn, met amper nog iets van haar oorspronkelijke
biodiversiteit en zonder de mogelijkheid om een bevolkingsaantal te
ondersteunen dat we gewend zijn. Maar natuurlijk, de toekomst is nog
veraf en moeilijk te voorspellen. Dit is slechts het doek waarop de
geschiedenis geschilderd zal worden.

Maar we komen wel steeds dichter bij het omslagpunt, waarbij er geen
terugweg meer is?

Lynas Een omslagpunt is geen plotse ramp, geen catharsis waarin de
wereld ten onder gaat. Dat zou bijna een verademing zijn, omdat we dan
tenminste zouden weten waar we mee te maken hebben. Nu zitten we nog
in het ‘schemeroorlogsstadium’, waarbij er dingen gebeuren, maar de
meeste mensen hun leven perfect normaal leiden. En waarom ook niet?
Het leven zal waarschijnlijk altijd ‘normaal’ zijn, alleen zal dat
‘normaal’ voortdurend veranderen. Mensen hebben nu eenmaal een kort
geheugen. We passen ons aan, we verhuizen of we sterven, dat is voor
de helft van onze bevolking al normaal.
Homo pyrolis

Probeert u met uw boek de mensen via angst tot actie te brengen?

Lynas Ik schets zo’n hard beeld omdat ik een onverbeterlijke optimist
ben. Ik denk echt niet dat dit gaat gebeuren. (lacht) Ik ben een vat
vol tegenstellingen. Mijn mensbeeld is deprimerend. Ik denk dat
mensen, over het algemeen, egoïstisch en hebzuchtig zijn. Daarom ben
ik niet meer politiek links, omdat ik niet vind dat mensen het
verdienen om in een linkse maatschappij te leven. Maar als men mij
vraagt waarom ik kinderen heb, als dit mijn toekomstvisie is, antwoord
ik ‘wat als ik kinderen had in 1895 en ze zouden allemaal sterven in
de Eerste Wereldoorlog?’ Wel, mannelijke kinderen, alleszins. Maar is
dat erger dan nu kinderen te hebben? Ja, veel erger, in feite. Het
gaat ook niet noodzakelijk over een globaal conflict waarbij miljoenen
redeloos sterven op een slagveld. Het zal veel expansiever en
onvoorspelbaarder zijn.

We zouden daarvoor best supranationaal ingrijpen kunnen gebruiken.

Lynas Uiteraard, dat zou in Kopenhagen moeten gebeuren. Iedereen met
een beetje intelligentie – dus uiteraard niet de Republikeinse partij
in the VS – realiseert zich dat de enige oplossing er één is die het
merendeel van de mensheid betrekt, wat enkel maar kan gebeuren bij
zulke grote internationale onderhandelingen. Dat is geen geheim, dat
is wat het zo onhandelbaar maakt, dat dit een politiek probleem is.
Maar het zit dieper. De menselijke maatschappij zoals wij die kennen
is mee gevormd door het grootschalige gebruik van fossiele
brandstoffen en zonder zouden we niet in een beschaafde,
geïndustrialiseerde wereld leven. Doorheen de geschiedenis kan je de
brede trend zien die ons tot dit punt heeft gebracht. De mensheid is
bijna volledig bepaald door het gebruik van vuur. Ik noem ons de
vuuraap, homo pyrolis, eerder dan de denkende aap, homo sapiens. We
hebben ons voedsel leren koken, met als gevolg stompe tanden, een
smalle buikomtrek en zwakke kaken. Ook onze voornaamste energiebron
is, al honderdduizend jaar lang, vuur en verbranding. De ontdekking
van de gigantische voorraden fossiele brandstoffen heeft verbranding
kunnen doen plaatsvinden op een gigantische, geologisch ongeziene
schaal. En die factor een halt toe roepen op korte tijd wordt een
gigantisch probleem.

Is het überhaupt nog mogelijk om catastrofale veranderingen af te wenden?

Lynas Een simpel technologisch alternatief is niet voldoende, hoewel
het wel een deel van de oplossing is. Maar het vereist een andere vorm
van politieke organisatie. Dit wordt volgens mij de grote kloof in de
politiek van de 21ste eeuw. In de vorige eeuw ging het over de
verdeling van grondstroffen tussen verschillende groepen mensen, zoals
het socialisme-versus-kapitalisme debat. Nu wordt het de verdeling van
de grondstoffen tussen de mensen en de rest van de ecologie van onze
planeet. En ik denk dat men nog maar pas beseft dat dit een belangrijk
punt is. De meeste politieke partijen vatten het alleszins niet.

Veel mensen blijven de klimaatsverandering ook consequent ontkennen.

Lynas Klimaatsveranderingsontkenning is een socio-politiek fenomeen,
zoals creationisme tegenover de evolutietheorie. En het belangrijkste
inzicht bij creationisme is dat het geen wetenschappelijk debat is,
uiteraard, maar een marketingstrategie voor het publiek, door
religieuze mensen die de basisprincipes van de biologie niet kunnen
accepteren. Klimaatsveranderingsontkenning is iets gelijkaardigs.
Onder wetenschappers bestaat er geen debat over. Er zijn echter mensen
die niet kunnen accepteren dat we fossiele brandstoffen achter ons
moeten laten. In veel gevallen is dit verbonden aan het idee dat we
onze economieën er mee zullen vernietigen. Omdat de economische
gevolgen onaanvaardbaar zijn, bestaat klimaatsverandering niet. En
deze mensen zijn succesvol geweest: ze hebben de wereld vijftien jaar
vertraagd. Het gaat dan voornamelijk over politiek rechts in de
Verenigde Staten, dat ideologisch geïnvesteerd is in hun nogal extreme
vorm van de vrij markt, maar ook economisch in het gebruik van
fossiele brandstoffen.

Moet de Westerse wereld harder werken aan de verandering die zij voor
het grootste deel heeft gecreëerd?

Lynas Het Westen heeft een moeilijke parcours af te leggen, omdat heel
onze maatschappijen gestructureerd zijn rond het massale gebruik van
fossiele brandstoffen. Kijk naar de VS. Hoe ga je Los Angeles van
koolstofdioxide bevrijden? De stad berust volledig op het gebruik van
de auto, in de manier waarop de gebouwen gebouwd zijn en hun
verhouding tot elkaar. In Kenia, daarentegen, is het energieverbruik
veel lager en is er een properder ontwikkelingspad mogelijk. Het
gelijkheidsdebat heeft ons eigenlijk veel te lang tegengehouden. De
planeet geeft op geen enkele manier om gelijkheid. Het is enkel
belangrijk omdat een overeenkomst die niet als rechtvaardig gezien
wordt niet zal werken. Maar mensen willen geen uitstoot, mensen willen
energie, dus moeten we hun noden zien te vervullen zonder de uitstoot.
Daarvoor moet eerst het politiek bestel bijdraaien, dan kunnen we de
economie veranderen en de technologie volgt dan wel.
Klimaatsverandering is echter maar een deel van een groter probleem.
We moeten ook kijken naar bijvoorbeeld zoet water, de biodiversiteit
of het stikstofgehalte van de oceanen, alledrie al kritisch op een
globaal niveau. Stel dat je de hele Sahara volzet met zonnepanelen en
nog duizend nieuwe kerncentrales neerpoot. Je zou waarschijnlijk
klimaatsverandering kunnen oplossen, maar dat zou niets veranderen aan
het gebruik van stikstof in de landbouw, of aan de verdwijnende
biodiversiteit. Een maatschappij met een ecologische basis zal op één
of andere manier moeten onstaan. Klimaatsverandering is daar een goed
vertrekpunt voor.
Dynamische krachten

Zou ruimtekolonisatie een mogelijkheid zijn om de druk op onze planeet
te verlichten?

Lynas Iedereen die wil mag van mij naar Venus verhuizen. (lacht) Ik
ben zeer geïnteresseerd in andere planeten en in astrobiologie, omdat
het ons zo veel kan leren. Op aarde hebben we een atmosfeer met een
specifiek chemisch evenwicht, dat enkel het gevolg kan zijn van de
dynamische krachten van leven. Dan kijk je naar Mars, een dode planeet
omdat het een te zwak broeikaseffect heeft, en naar Venus, een dode
planeet omdat het een te sterk broeikaseffect heeft, en dan zie je dat
de Aarde best een goeie plaats is om te leven. Maar ik denk dat een
planetair bewustzijn nooit echt wortel kan schieten, omdat we in
stamverbanden blijven denken, of het nu om een voetbalploeg, een
familie, een land of een stad gaat. We zijn zeer goed in het haten van
en vechten met elkaar. Om daadwerkelijk op het niveau van de soort te
denken, laat staan als soort tussen andere soorten, is een grote
uitdaging.

Dus eigenlijk is er niet veel kans om een worst case scenario te vermijden?

Lynas Het CO2-niveau is al te hoog, dus we zouden de uitstoot moeten
stoppen en CO2 uit de atmosfeer verwijderen. Dit duurt langer dan een
jaar, of een decenium, misschien zelfs langer dan een eeuw. Maar het
duurt ook lang voor de natuurlijke processen zich voltrekken. Het zal
tussen de drie- en de vijfhonderd jaar duren voor de ijskap van
Groenland smelt, en nog veel langer voor Antarctica. Een volledig
ijsvrije planeet met andere klimaatzones duurt zeer lang om te
ontstaan. Maar tegen het einde van de eeuw zal het grootste deel van
de diersoorten al uitgestorven zijn. Over honderdduizend jaar zal het
klimaat misschien terug veranderen, maar de meeste soorten zullen
verdwenen zijn. CO2 is daar de onderliggende oorzaak van, maar we
moeten ook praktische oplossingen bedenken.

Wat zijn uw bijdragen aan de oplossing?

Lynas Ik denk niet dat ik in een zodanige leiderschapspositie zit dat
het iets uitmaakt wat ik doe. (lacht) Ik wil het probleem niet erger
maken en ik wil niet dat mensen naar mij kunnen wijzen en zeggen ’wat
een hypocriet!’. Maar ik beeld me ook niet in dat ik enige impact heb
op de wereld. Het gaat erom deel uit te maken van een grotere
beweging. Ze zijn momenteel zonnepanelen op mijn dak aan het zetten,
en ik ben al tien jaar niet meer met het vliegtuig op vakantie
geweest, dat wel.

En wat moeten de mensen die uw boek (of dit interview) lezen doen?

Lynas Ik wil dat iedereen ecologischer gaat leven. Zoals ik zei,
klimaatsverandering is maar een fractie van het probleem. Maar mensen
moeten zelf zien hoe ze hierin meegaan. Sommigen willen rechtstreekse
actie, anderen schrijven naar politici, nog anderen worden zelf
politici. Iedereen moet doen wat past binnen hun leven en hun
interessesfeer. En voor sommige mensen betekent dat niets doen. Het is
vooral belangrijk dat de maatschappij als geheel zichzelf op een
ecologisch verantwoorde manier herorganiseert. Vooral niét dat
individuen zich continu emotioneel inzetten; dat is gewoon vermoeiend.

‘Zes graden - Onze toekomst op een warmere planeet’ is uitgegeven bij
Jan Van Arkel.

Met dank aan EPO.
Folker Debusscher
"

Maar het overtuigd mij nog steeds niet dat de verandering man-made zou zijn.

"Het CO2-niveau is al te hoog", maar hoe maak je zo'n uitspraak hard, Cees ?
En eveneens "... and bring the message of necessary sustainability" ?

Wat is de relatie anders dan: je moet er in 'geloven' ? En, wat is dan
de impact daarvan ?

Dat er voor communisten niet zoiets bestaat als photosynthesis, dat weten we. ;)
Overigens: "In 2005, a team of scientists discovered the first
organism that relies on photosynthesis yet lives in a part of the
ocean that never gets sunlight. En dat terwijl tot nog toe werd
aangenomen: " Plants produce oxygen and create their own food with the
help of water, carbon dioxide and sunlight."

Henk Elegeert

2009/9/19 Cees Binkhorst <ceesbink at xs4all.nl>:
> REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
> De schepen gaan nu al rond 'de Noord' bij Canada en Rusland.
> Bij Canada zelfs al bijna routinematig met zeiljachten.
>
> Groet / Cees
>
> http://www.sail-world.com/Cruising/Green,-what-a-colour!---after-the-North-West-Passage/61281
> Last May, the expedition sailing yacht from Sailors for the Sea set out
> from Seattle to circumnavigation the Americas. Now,four months later, they
> have made it through the fabled North West Passage and have arrived at St
> Johns in Newfoundland, Canada, and their joy is palpable.
> [deel weggelaten]
> The number of yachts who have negotiated the North West Passage this year
> is growing, but still small - single digits. On the way, photographer
> David Thoreson has taken amazing photos - but this journey is not just a
> junket.
> [deel weggelaten]
> A major objective of the 13-month, 24,000 nautical-mile journey 'Around
> the America's' is to demonstrate the inter-connectedness of these
> seemingly independent continent-islands, and bring the message of
> necessary sustainability to coastal communities along the way.
> [deel weggelaten]
>
> **********
> Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
> Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
> Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
> Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
> **********
>

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********