Een hardnekkige strijd om de beschaving

[Cees Binkhorst]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Interessant.
Komt dit ook in boekvorm uit?

Zie ook: Ter gelegenheid van de 200ste geboortedag van Charles Darwin, 12
februari 2009, biedt Uitgeverij Nieuwezijds al haar Darwinvertalingen aan
als gratis download. Zie www.leesdarwin.nu.

Groet / Cees

> http://www.refdag.nl/artikel/1413109/Een+hardnekkige+strijd+om+de+beschaving.html
>
> "
> Een hardnekkige strijd om de beschaving
>
> AMSTERDAM – De verschijning van Charles Darwins boek ”On the origin of
> species” (1859) bracht in Nederland aanvankelijk weinig teweeg.
> Geleidelijk aan werd echter duidelijk dat er aan zijn theorie
> consequenties kleefden die de positie van de mens als ”kroon op de
> schepping” aantastten. Soms gingen die ook liberalen en socialisten te
> ver.
>
> Het is voor dr. Janneke van der Heide een van de interessantste
> thema’s in haar proefschrift, waarop ze woensdag aan de Universiteit
> van Amsterdam (UvA) promoveerde: de manier waarop liberalen in de
> negentiende eeuw een politiek en maatschappelijk programma
> ontwikkelden om de negatieve gevolgen van het darwinisme
> –determinisme, morele degeneratie, de strijd om het bestaan en de
> ”survival of the fittest”– tegen te gaan. „Wilde men van de beschaving
> geen pandemonium maken, dan diende men een zeer hardnekkige strijd om
> de beschaving te voeren.”
>
> ”Darwin en de strijd om beschaving in Nederland (1859-1909)” heet haar
> studie dan ook. Het is de tweede dissertatie rond Darwin die dit jaar
> verschijnt. Op 15 januari promoveerde Bart Leeuwenburgh in Rotterdam
> op ”Darwin in domineesland”.
> De twee proefschriften zijn „in goed overleg met elkaar” tot stand
> gekomen, aldus Van der Heides promotor, prof. dr. P. de Rooij,
> hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de UvA, gistermiddag. „Samen
> vormen ze een prachtig tweeluik.”
>
> In zijn slottoespraak vatte hij Van der Heides bevindingen nog eens
> samen. „De bodem onder de samenleving leek als gevolg van Darwins
> inzichten heel onzeker te worden. Van der Heide laat zien dat dit tot
> in elk geval drie reacties leidde. Sommigen probeerden het gevaar stil
> te houden. Anderen deden hun best om Darwin te temmen. Maar het meest
> interessant waren toch de pogingen die werden ondernomen om op basis
> van zijn theorie tot nieuwe ethische funderingen van de samenleving te
> komen. Met tijdelijk en gedeeltelijk succes weliswaar, maar juist
> daardoor werd het darwinisme een concurrent voor de gevestigde
> religies.”
>
>
> Vijand
>
> Ligt in het verzet van „allerlei radicale christelijke stromingen die
> Darwin als hun vijand zagen” niet de belangrijkste verklaring voor het
> feit dat zijn gedachtegoed ook in Nederland zo populair werd? vroeg
> prof. I. de Haan (Universiteit Utrecht), een van Van der Heides
> opponenten, zich af. „Want waarom nu juist Darwin, in deze periode?”
>
> Een van de oorzaken daarvoor lag „in de persoon van Darwin zelf”,
> aldus de promovenda. „Hij was een vriendelijke verschijning, en kwam
> in de pers naar voren als een echte pater familias, die uit een goed
> milieu kwam, een christelijk nest ook. De tweede oorzaak ligt in de
> grote kracht die er van zijn theorie uitging. Voor velen was het een
> synthese die meer verklaarde dan alle eerdere theorieën.”
>
> Neemt volgens Van der Heide inderdaad niet weg dat ook het verzet
> vanuit „confessionele kringen” –rooms-katholieken en
> orthodox-protestanten– er een bijdrage aan heeft geleverd. „Zij konden
> er het opkomende atheïsme en ander verval in de maatschappij mee
> verklaren. In die zin werd het voor hen een manier om zich een
> identiteit te verschaffen.”
>
> Vanaf het begin van de twintigste eeuw verdwijnt die weerstand meer en
> meer en op dit moment is daar, aldus prof. De Rooij, eigenlijk alleen
> nog sprake van in een deel van het orthodox-protestantisme, „met name
> in de Verenigde Staten, en sommige stromingen binnen de islam. In
> Nederland heeft Andries Knevel eerder dit jaar op verrassende en
> opzienbarende wijze afscheid genomen van het creationisme van de EO.
> Wat dat betreft, kan de actualiteit van dit proefschrift nauwelijks
> over het hoofd worden gezien.”
> "
>
> FYI .. ;)
>
> Henk Elegeert
>
> **********
> Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
> (D66 at nic.surfnet.nl).
> Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
> tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
> Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
> tekstveld alleen: SIGNOFF D66
> Het on-line archief is te vinden op:
> http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
> **********
>
>

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********