Iraqgate: Balkenende lanceert nieuwe leugens - AIVD zou gefaald hebben

[Henk Elegeert]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Op 28 maart 2009 08:38 heeft Dr. Marc-Alexander Fluks
<fluks at combidom.com> het volgende geschreven:
> REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
> Bron:   Telegraaf
> Datum:  28 maart 2009
> Auteur: Jolande van der Graaf en Joost de Haas
> URL:    http://www.telegraaf.nl/binnenland/3585495/__AIVD_faalde_rond_Irak__.html
>
>
> AIVD faalde rond Irak

http://www.telegraaf.nl/binnenland/3585502/__Blind_vertrouwen__.html
"
Blind vertrouwen

za 28 mrt 2009
door Jolande van der Graaf en Joost de Haas

DEN HAAG -  EXCLUSIEF Onder de grootste geheimhouding bezorgde een
afgezant van de Britse ambassade op 25 september 2002 een stapeltje
documenten bij het Torentje van premier Balkenende. 'For your eyes
only' stond op de stukken, die rechtstreeks afkomstig waren uit
Londen. Balkenende las hoe gevaarlijk Saddam Hoessein was volgens de
Britten. De informatie werd later tegenover de premier volledig
bevestigd door onze eigen AIVD. Nu - zes jaar na de oorlog tegen Irak
- blijkt pas dat de AIVD voetstoots aannam dat de Britse informatie
klopte, zonder te kunnen aangeven waarom.

Zo luidde destijds binnenskamers de kritiek van enkele topambtenaren
op een notitie die Balkenende begin oktober 2002 ontving van de
Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Het hoofd van de AIVD,
Sybrand van Hulst, stond in voor de betrouwbaarheid van de Britse
inlichtingen.

Aspiraties

De stukken die Balkenende ontving na een telefoontje van zijn
toenmalige ambtgenoot Tony Blair logen er niet om. Het regime van
Saddam had nog steeds aspiraties om een atoombom te bouwen en
beschikte in ieder geval over chemische en biologische wapens.

De top secret documenten vormden de onderbouwing van het zogeheten
rapport-Blair, waarmee de weg werd gebaand voor militair optreden
tegen Irak. Het met veel bombarie gepresenteerde rapport lanceerde de
schokkende claim dat Saddam zelfs binnen 45 minuten
massavernietigingswapens in stelling kon brengen.

De vraag die enkele topambtenaren achter gesloten deuren stelden, was
waarom de AIVD toch zo'n vertrouwen had in de informatie waarmee de
Britten op de proppen kwamen. Van eigen onderzoek of verificatie was
nagenoeg geen sprake, stelden ze vast.

Dergelijke kritiek voert inmiddels de boventoon bij evaluaties, die in
het diepste geheim hebben plaatsgevonden als het gaat om de
handelwijze van de AIVD in de aanloop naar de Nederlandse steun voor
de Amerikaans-Britse inval in Irak van maart 2003.

Balkenende heeft het in de kwestie-Irak steeds opgenomen voor de AIVD
en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). De
commentaren op Amerikaanse en Britse analyses waren volgens de premier
"in het algemeen nuancerend van aard".

Ook is steeds alle ontvangen informatie van partnerdiensten door AIVD
en MIVD "zorgvuldig getoetst en gewogen", aldus Balkenende eind vorig
jaar in antwoord op een stroom vragen van de Eerste Kamer.

Uit de ambtelijke evaluaties blijkt iets anders: met name de AIVD nam
veelal blindelings informatie over van de Britten zonder enige vorm
van toetsing. Van oudsher heeft de dienst een zeer goede verhouding
met de collega's in Groot-Brittannië. In inlichtingenjargon gelden de
Britse MI6 (buitenlandse inlichtingendienst) en MI5 (binnenlandse
veiligheidsdienst) dan ook als 'doorgaans betrouwbare bronnen'.

Zo ook in de periode dat het kabinet tot het besluit kwam om het
militaire optreden tegen Irak politiek te steunen. De rol van de
inlichtingendiensten komt aan de orde in het Irak-onderzoek van de
onlangs door het kabinet ingestelde commissie onder leiding van
Willibrord Davids, voormalig president van de Hoge Raad.

Besluitvorming

De commissie-Davids richt zich op de besluitvorming van het kabinet en
wil onder andere weten welke informatie er bestond over
massavernietigingswapens. In een zogeheten protocol voor de omgang met
vertrouwelijke stukken blijken echter beperkingen te zijn opgenomen.
Ministers kunnen hun veto uitspreken over de kennisneming en
openbaarmaking van staatsgeheimen. En het kabinet krijgt voorinzage in
het conceptverslag van de als onafhankelijk gepresenteerde commissie.

Centraal argument voor de Nederlandse steun aan de oorlog was volgens
Balkenende de jarenlange weigering van Saddam om tot ontwapening over
te gaan, zoals werd geëist in een reeks resoluties van de
Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Volgens resolutie 1441 kreeg
de Iraakse dictator een laatste kans; voortgaande weigering zou
'ernstige gevolgen' hebben.

Balkenende verwoordde de Nederlandse steun voor de oorlog zo tegenover
het parlement: "Niet het bewijs van de aanwezigheid van
massavernietigingswapens in Irak, maar de wederom gebleken onwil van
het Iraakse regime om actief mee te werken aan de VN-wapeninspecties
gaf voor de regering de doorslag."

Voor de Amerikanen en de Britten was militair ingrijpen gewettigd
vanwege het gevaar dat Saddam vormde met zijn massavernietigingswapens
(MVW). En Nederlandse bewindslieden lieten zich daar ook eigenlijk
door leiden. Zo verklaarde toenmalig minister van Buitenlandse Zaken
Jaap de Hoop Scheffer in september 2002: "Legitimatie voor optreden
van de internationale gemeenschap ligt voor mij nagelvast in de
kwestie van de massavernietigingswapens." En in een brief aan de
Tweede Kamer van 18 maart 2003 meldde het kabinet kort voor de oorlog:
"Alles wijst erop dat Irak nog steeds de intentie heeft zijn
MVW-capaciteit te behouden, en bovendien die op een geschikt moment
verder uit te bouwen."

Tijdens de ambtelijke evaluaties die in Den Haag zijn gehouden, mede
ter voorbereiding van het onderzoek door de commissie-Davids, is naar
voren gekomen dat het kabinet toch ook door onze inlichtingendiensten
op het verkeerde been is gezet.

In lijn met de buitenlandse diensten werd steeds door zowel AIVD als
MIVD gemeld dat Irak geen nucleaire wapens had. Althans nog niet. Want
er werd volgens een rapportage van de AIVD vermoedelijk wel gewerkt
aan de bouw van ultracentrifuges voor de aanmaak van hoogverrijkt
uranium.

Atoomwapens

De dienst sloeg ook alarm over pogingen om in Nederland goederen te
verwerven voor gebruik in een atoomwapenprogramma. Als verdachte gold
daarbij een bedrijf in Putten dat diverse orders had ontvangen van een
firma in Jordanië. De zaak werd in de loop van 2002 aangemeld bij
justitie. Het betreffende bedrijf is later, in 2005, vrijgesproken
omdat er geen aanwijzingen waren dat de geëxporteerde goederen
daadwerkelijk in Irak waren terechtgekomen.

In een reeks AIVD-berichten van 2002 ging de dienst ervan uit dat
Saddam nog een paar jaar nodig zou hebben voor de productie van een
kernwapen. Voorwaarde was wel dat het regime aan de benodigde
splijtstoffen kon komen. Irak had volgens de AIVD al voldoende kennis
en de technologie in huis. De MIVD hield het op een periode van vijf
tot zeven jaar voor de bouw van een eenvoudig nucleair wapen.

Beide diensten baseerden zich bij die inschattingen voornamelijk op
gegevens van buitenlandse collega's. Dat gold ook voor de vraag of
Saddam chemische en biologische wapens had.

De AIVD meldde dat Irak kon beschikken over een behoorlijk arsenaal
aan biologische wapens, al was een deel waarschijnlijk verouderd.

Minister De Hoop Scheffer kreeg van de AIVD te horen dat Irak de
productie van biologische wapens binnen relatief korte tijd weer op
gang kon brengen. De MIVD schatte die periode in op enkele maanden.
Opnieuw was alle informatie hierover afkomstig van buitenlandse
diensten.

Over de aanwezigheid van chemische wapens bestond maar weinig twijfel.
Volgens de AIVD bezat Irak zo'n honderd ton aan chemische
strijdmiddelen, waaronder enkele tientallen tonnen van het zenuwgas
VX. De MIVD had het zelfs over honderden tonnen aan chemische wapens,
waarvan een deel nog was overgebleven uit de Golfoorlog van 1991.
Alweer werden buitenlandse diensten als voornaamste bron gebruikt.

Ook was Saddam nog steeds actief bezig met het ontwikkelen van
langeafstandsraketten, aldus de AIVD in een bericht aan Buitenlandse
Zaken medio 2002. Een paar maanden later wendde de dienst zich met een
opzienbarend verhaal tot een internationaal samenwerkingsverband tegen
verspreiding van massavernietigingswapens.

De AIVD meldde dat Irak de beschikking had over onbemande vliegtuigjes
voor het verspreiden van chemische of biologische wapens. Die
informatie was overgenomen van de Amerikanen, die later zelf toegaven
dat er helemaal niets van klopte.

Pijnlijk

Pijnlijk genoeg is inmiddels gebleken dat in sommige gevallen zelfs
niet meer is na te gaan waar allerlei meldingen in rapportages van de
AIVD op gebaseerd waren.

De commissie-Davids buigt zich in de komende maanden over het werk van
het Nederlandse inlichtingenapparaat. Zowel in de VS als in
Groot-Brittannië is het optreden van de geheime diensten achteraf
scherp bekritiseerd door onderzoekscommissies.

Zo liet de zogeheten Butler Inquiry geen spaan heel van de kwaliteit
van de Britse inlichtingen. MI6 steunde voor zijn informatie te veel
op de rapporten van derden over massavernietigingswapens, zonder zelf
grondig de daarin vermelde bronnen te verifiëren.

In de VS oordeelde de Congrescommissie Silberman-Robb hard over het
falen van de Amerikaanse diensten. Voormalig CIA-directeur George
Tenet stak de hand in eigen boezem. In zijn memoires gaf hij een
opmerkelijke verklaring voor de missers.

"We zaten ernaast, deels omdat de waarheid zo ongeloofwaardig was. De
CIA kende genoeg landen die werkten aan massavernietigingswapens en
alles deden om dat te verhullen. We hadden geen enkele ervaring met
een land dat die wapens niet bezat, maar wel deed alsof."
"

Wat zat erin die beschuitjes, Cees ? ;)

Henk Elegeert

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********