De “Elvis” van de filosofie pleit voor revolutie

[Antid Oto]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

De “Elvis” van de filosofie pleit voor revolutie

Geplaatst door redactie socialisme.nu, zaterdag 22 augustus 2009, 11:11

Er is een radicale omwenteling van sociale verhoudingen nodig, stelt
de marxistische filosoof Slavoj Žižek in een uitgebreid interview in
de NRC van 21 augustus.

“Žižek lezen is een, in intellectueel opzicht althans, lustvolle
aangelegenheid - die manische nieuwsgierigheid, die onwil van hem zich
voor het gat van de vanzelfsprekendheid te laten vangen, waar het ook
om gaat - cultuur, politiek, de menselijke psyche. Die lust in denken,
is misschien het geheim van zijn populariteit”, schrijft Van den
Boogaard voordat hij Žižek aan het woord laat.

Žižek heeft de bijnaam “Elvis” verdiend aan de “swingende wijze waarop
hij elementen uit de populaire cultuur - films van Hitchcock
bijvoorbeeld, of van David Lynch - en de actualiteit - de brief aan
Hirsi Ali die Mohammed B. achterliet op de buik van de vermoorde Theo
van Gogh - weet te verbinden met het gedachtegoed van zulke notoir
moeilijke denkers als Jacques Lacan, Karl Marx en Friedrich Hegel.”
Zijn populariteit onder jongeren is dan ook ongewoon voor een
filosoof. Dat heeft niet alleen te maken met zijn intrigerende
cultuurkritiek, maar vooral met zijn vlijmscherpe kritiek op het
hedendaagse kapitalisme – een fenomeen die de neoliberalen van de
universiteitscurricula en de media hebben verbannen. Hij is “een
prominent en luidruchtig advocaat van radicale politiek in het
algemeen, en marxisme en communisme in het bijzonder. Neem het vorig
jaar verschenen Violence. Dit onderzoek naar de 'subjectieve,
objectieve en symbolische' betekenis van het begrip geweld, en de
schijnheilige wijze waarop daarover onder hedendaagse kapitalistische
verhoudingen wordt gesproken, eindigt in een pleidooi om geweld, in de
zin van radicaal optreden, vooral niet te schuwen.”

“Žižek ontleedt tot op het bot het optreden van grootkapitalisten die
door middel van filantropie en dialoog het objectief gewelddadig
karakter van hun positie aan het oog proberen te onttrekken. In de
moderne informatiemaatschappij mag, nee moet iedereen meepraten, zijn
mening zeggen. Altijd de dialoog op gang houden. Van elk flesje
mineraalwater bij Starbucks gaat vijf cent naar het milieu, ter
symbolische leniging van de verwoestingen die het kapitalisme zelf
aanricht. Maar de machtsverhoudingen veranderen niet.” In Žižeks eigen
woorden: “Het gevaar van nu is niet passiviteit, maar
pseudo-activiteit, de drang 'actief' te zijn, te 'participeren', de
inhoudsloosheid te maskeren.”

Zijn nieuwe, nog te verschijnen boek heet First as tragedy, then as
farce - een parafrase op Marx' uitspraak dat de geschiedenis zich
herhaalt, eerst als tragedie, dan als klucht. “Žižek geeft het streven
van de radicale politiek hier een duidelijke naam: de communistische
idee. Marx en anderen maakten een analyse van de geschiedenis van de
wereld en de ontwikkeling van het kapitalistische systeem, uitmondend
in een breed historisch perspectief: de wording van een wereld van
rechtvaardigheid en gelijkheid, zonder uitbuiting en vervreemding. Die
idee kan nog altijd als uitgangspunt dienen.”

In dit boek laat hij zien hoe de recente economische crisis “heeft
aangetoond dat de moderne kapitalistische markteconomie, aangeprezen
als een rechtvaardige, lankmoedige structuur waarin iedereen door het
maken van keuzes en dragen van risico voor de gevolgen van die keuzes
zijn weg kon vinden, een drogbeeld is gebleken: de werknemers worden
opgezadeld met het risico van bedelstaf en ontslag, de kapitalisten
gaan gewoon door elkaar bonussen uit te delen.”

Het volledige interview met Žižek is te lezen in NRC Handelsblad, 21
augustus 2009.

Žižeks Violence is zojuist bij uitgeverij Boom in Nederlandse
vertaling verschenen als Geweld, vertaling van Ineke van der Burg.

http://socialisme.nu/blog/nieuws/2859/de-%E2%80%9Celvis%E2%80%9D-van-de-filosofie-pleit-voor-revolutie/

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********